اخبار

آنچه در محور این مقاله قرار دارد بررسی یکی از کردارهای فراطبیعی در شاهنامه ی فردوسی است. اینجانب، تا به حال مقاله هایی مبتنی بر خبر رسانی از آینده با عناوین مختلف بر اساس پیشگویی ها و عنصر تقدیر در شاهنامه نگاشته ام و از این میان تعدادی از آنها را در همایش های انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ارائه و مطرح شده است.

قربانی یک آیین مذهبی است که در میان اقوام و ملل مختلف با اهداف گوناگون رواج دارد. بسیاری از سنت های دینی برای دور ماندن از بلایا و یا رفع آن، کشتن یک حیوان را توصیه می کنند. برخی از پژوهشگران کشتن شتر به دستور اسفندیار در داستان «رستم و اسفندیار» و همچنین کشته شدن سیاوش به دستور افراسیاب و سرخه به دستور رستم را نوعی آیین قربانی قلمداد می کنند.

طی سه چهار دهۀ اخیر در کنار رشد کمی و کیفی شاهنامه پژوهی در ایران، شاهد رشد فردوسی ستیزی و شاهنامه ستیزی نیز بوده ایم. گرایش اخیر ابعاد مختلفی دارد. بخشی از آن ناظر بر این مدعاست که گویا شاهنامه اثری نژادپرستانه و شووینیستی است. در این میان برخی منتقدان آذربایجانی در قیاس با سایر مناطق مقالات بیشتری، به ویژه در نشریات محلی، با هدف «نقد شووینیسم موجود» در شاهنامه منتشر کرده اند.

فردوسی «شاهنامه» را با شکست سپاه ایران به پادشاهی یزدگرد سوم از اعراب به پایان می‌رساند؛ واقعه‌ای که در تعیین تاریخ پایان این اثر نیز نقش دارد؛ در حالی که هنوز هم روز آن در جاهایی اشتباه ثبت می‌شود و بر سر سال دقیق آن بحث است!

رئیس مرکز شرق‌شناسی دانشگاه گرجستان گفت: در اواخر دوره اشکانی و به‌ویژه در دوران ساسانی، بسیاری از عناصر اساطیر ایرانی به فرهنگ گرجستان نفوذ کرد. وام‌واژه‌هایی مانند «دیو» یا اسامی خاصی مانند پریدون (فریدون) یا اسفندیار از آن جمله‌اند.

ما ایرانیان گویا دو تاریخ مکتوب داریم که یکی را می توان تاریخ واقعی نامید و دیگری را تاریخ اساطیری شمرد. توضیح آنکه، تاریخ واقعی ما تا صدوبیست سال پیش بر ما کلی مجهول بود و محققین اروپا، آن را از روی کتاب های تاریخی یونان، روم، کتیبه ها و منابع دیگر کشف کردند و ما آن را از اروپاییان به تدریج یادگرفتیم.

نام پوشی یا افشای نام یکی از بن مایه های برجسته در ادبیات حماسی است. هدف ما در این جستار بررسی نام از این منظر در شاهنامه فردوسی، منظومه های پهلوانی، و طومارهای نقالی است. بدین منظور این آثار با روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا واکاوی شده اند.

نسخه های خطی زیادی از شاهنامه فردوسی در دنیا است که یکی از این نسخه های خطی در «موزه اله آباد» در شهر اله آباد در هندوستان نگه داری می شود که از این نظر امتیاز ویژه دارد که با روشنایی طلا نوشته شده است و به سبکِ دکنی نقاشی شده است و زینت بخش کتاب خانه های شخصی زمینداران و نوابان هندوستان بوده است.

استاد دکتر میرجلال‌الدین کزّازی، سخنور، ادیب برجسته و شاهنامه‌شناس پرشور روزگار ماست. در این پرسش و پاسخ که با همراهی دوست گرامی آقای غلامرضا دادخواه انجام گرفته، دکتر کزازی به اجمال در باب آیین پهلوانی و جوانمردی و شیوة عیاری در شاهنامه مطالبی بیان کرده‌است که در چند شماره پیوسته می‌خوانیم.

جوانمردی یا عیاری، در فرهنگ و تاریخ ایران، پیوندی تنگ و ناگسستنی و ساختاری دارد با پهلوانی. به سخن دیگر، پهلوان اگر راد و جوانمرد نباشد، پهلوان نیست. یکی از ویژگی‌های بنیادین که در اندیشه و منش ایرانی، «پهلوان» را از «قهرمان» جدا می‌دارد، همین است. پهلوان به ناچار، عیار و جوانمرد هم هست، اما قهرمان چنین نیست؛ دست‌کم قهرمان در کاربرد و معنایی که این واژه در روزگار ما دارد.