بازتاب اندیشه‌های دینی در نگاره‌های هخامنشی

1392/11/28 ۱۱:۰۲

در آثار دورۀ هخامنشی اسطوره های بسیاری وجود دارند که وام گرفته از فرهنگ دیگر ساکنان نجد ایران و سایر ملل تحت سلطۀ آنان هستند. حقایق و وقایع بی‌شماری که در ماوراء درک بشر قرار دارند، او را مجبور کرده‌اند تا برای ابراز اندیشه‌ها و مفاهیمی که بیان، فهم و توصیف کلامی آنها مشکل است نظامهایی از علایم گوناگون و یا تصاویری انتزاعی ابداع کند که در هر دوره‌ای این علایم و نشانه‌ها بر مبنای افکار و آداب هر قوم متفاوتند.

در آثار دورۀ هخامنشی اسطوره های بسیاری وجود دارند که وام گرفته از فرهنگ دیگر ساکنان نجد ایران و سایر ملل تحت سلطۀ آنان هستند.

حقایق و وقایع بی‌شماری که در ماوراء درک بشر قرار دارند، او را مجبور کرده‌اند تا برای ابراز اندیشه‌ها و مفاهیمی که بیان، فهم و توصیف کلامی آنها مشکل است نظامهایی از علایم گوناگون و یا تصاویری انتزاعی ابداع کند که در هر دوره‌ای این علایم و نشانه‌ها بر مبنای افکار و آداب هر قوم متفاوتند.

با توجه به اینکه آثار مکتوب قابل اعتمادی از دوره باستان به جای نمانده است می‌توان نمادها را به صورت آثار هنری بازمانده از دوره پیشین به عنوان پدیده‌ای گویا و واسطه انتقال مفاهیم و اطلاعات، مورد وثوق قرار داد. در کشور ایران نیز با توجه به فرهنگ کهن این سرزمین، از این دست آثار به وفور وجود دارد.

به ویژه به دلیل آزادی افکار و مذاهب در دوران پادشاهان هخامنشی، احترام به فرهنگ سرزمینهای تحت سلطه و به کارگیری نیروهای کارآزموده سایر ملل در خلق آثار ماندگار، می‌توان شناخت هنر هخامنشی را امری ضروری تلقی کرد.

این چنین است که با بررسی نمادها و تصاویر اسطوره‌ای در آثار هنری هخامنشی می‌توان به تأثیر اندیشه‌های دینی در نگاره‌های این دوره پی برد. از آنجا که در زمان پادشاهان هخامنشی مردم سرزمینهایی چون عیلام، میان‌رودان و مصر که تحت سلطه این حکومت بودند در ابراز باورهای دینی و اجرای مراسم مذهبی خویش آزادی داشتند تأثیر اعتقادات مذهبی هنرمندان این سرزمینهای در آثار هنری این دوره به وضوح دیده می‌شود.

در آثار دورۀ هخامنشی اسطوره های بسیاری وجود دارند که وام گرفته از فرهنگ دیگر ساکنان نجد ایران و سایر ملل تحت سلطۀ آنان هستند.

با بررسی نمادها و تصاویر اسطوره ای در آثار هنری هخامنشی به تأثیر اندیشه های دینی در نگاره های این دوره پی می بریم. از آنجا که در زمان پادشاهی هخامنشی مردم سرزمین هایی چون عیلام، میان رودان و مصر که تحت سلطۀ این حکومت بودند. در ابراز باورهای دینی و اجرای مراسم مذهبی خویش آزادی داشتند تأثیر اعتقادات مذهبی هنرمندان این سرزمین ها در آثار هنری این دوره دیده می شود.

در این راستا با نمادهایی از تصاویر انسان، حیوان، گیاهان، دایره بالدار، ایزدمهر، ماه، آتش و ... آشنا می شویم.

هخامنشیان بر بخش بزرگی از جهان شناخته شدۀ آن زمان حکمرانی می کردند. شاهنشاهی هخامنشی در طول حیات خود شش پایتخت داشت. نیمۀ اول دوران شاهنشاهی هخامنشی، عصری تازه و متفاوت با نمونه های پادشاهی میان رودان در بابل و آشور بود. در آثار هنری بر جای مانده از ایران باستان، به ویژه دورۀ هخامنشی در تخت جمشید نگاره و نگارکندهای مربوط به آن دوره، نمادها، نقش های واقعی و تصویرهای خیالی بسیار می بینیم.

این کتاب از سه فصل تشکیل شده است و در فصل اول مؤلف تحت عنوان آشنایی با جغرافیا و اوضاع اجتماعی – سیاسی ایران باستان به تاریخ پادشاهی هخامنشی، هنر هخامنشی و نگرش دینی قوم پارس پرداخته شده است.

در فصل دوم نیز نگاره های هخامنشی و نقوش به کار رفته در آنها معرفی شده است.

فصل سوم این کتاب نیز به نمادها، اسطوره ها و اندیشه های دینی در نگاره های هخامنشی پرداخته می شود.

بخش های پایانی این کتاب نیز به فهرست منابع و نمایه اختصاص دارد.

چاپ جدید کتاب بازتاب اندیشه‌های دینی در نگاره‌های هخامنشی تألیف مهناز باقری با شمارگان 1000 نسخه و به بهای 34000 ریال از سوی مؤسسه انتشارات امیرکبیر منتشر شده است.

میراث مکتوب