1392/10/21 ۱۲:۲۲
کتاب «نقد و بررسی آرای کلامی شیخیه کرمان» تألیف حجت‌الاسلام علی‌اکبر باقری به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمةالله‌علیه به بازار کتاب ارائه شد.
شیخیه، به ویژه شیخیه کرمان (کریمخانیه)، با تأثیر پذیرفتن از آرای ویژه شیخ احمد احسایی در قرن سیزده هجری قمری شکل گرفت و رفته رفته با عقایدی همچون معاد جسمانی، مباحث امامت، رکن رابع، شیعه کامل، زندگی دنیوی امام عصر عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف و معراج جسمانی پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، در میان گروه‌های اسلامی مطرح شد.
مؤلف در این نوشتار کوشیده از منابع اصیل و دست اول شیخیه بهره برد، که این امر وجه امتیاز این پژوهش است، سپس اعتقادات منسوب به آنان را با عقاید حقه شیعه امامیه و با توجه به مکتب اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام بررسی و نقد نماید تا به روشنی میزان تطبیق عقاید خاص شیخیه را که از کتاب، سنت و اهل بیت علیهم‌السلام برگرفته با معارف مکتب اهل بیت علیهم‌السلام بسنجد.
در این نوشتار، نقد و بررسی آرای شیخیه با توجه ویژه به شاخه کرمان است. هدف از این پژوهش، الهام‌گیری از سخنان بزرگان و علمای دین، در حوزه علم کلام و بهره‌جستن از آنها در مسیر نقد و بررسی عقاید و آرای ویژه شیخیه است. این اثر با مطالعه سیر تکون و شکل‌گیری و سپس نمایان‌گشتن آرای خلاف شیعی ایشان و بررسی محتوایی آنها و نیز نقد و بررسی و تطابق داشتن یا نداشتن آن اندیشه‌ها با اندیشه‌های ناب شیعی تدوین یافته است.
برخی از آرای کلامی شیخیه کریمخانیه، آثار فقهی ویژه‌ای را در پی دارد که تلاش شده آنها نیز بررسی شود، از جمله، مسئله تقلیدنکردن ایشان در فروع و مسئله حرمت نمازگزاردن بالای سر امام علیه‌السلام است، در حالی که عقیده حقه شیعه در عصر غیبت امام زمان عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف این است که باید در فروع دین از مراجع تقلید پیروی کرد. همچنین نماز گرازدن بالای سر امام را نه تنها جایز، بلکه افضل می دانند. شیخیه را از همین روی پایین‌سری نامیده‌اند. باید خاطرنشان کرد که روش شیخیه کریمخانیه در برخی مسائل، همان روش اخباریگری عصر قاجار است.
این کتاب از : «مقدمه و فصل‌های: کلیات، شکل‌گیری شیخیه، معرفی شیخیه کرمان و مهم‌ترین آرای آنان، دیدگاه شیخیه کرمان درباره نبوت، دیدگاه شیخیه کرمان درباره معاد، دیدگاه شیخیه کرمان درباره مسئله امامت و رکن رابع، نتایج فقهی برخی از آرای کلامی شیخیه کرمان و روش‌شناسی شیخیه کرمان» گردآوری شده است.
در مقدمه این کتاب آمده است: «فرقه شیخیه و شیخیگری نوعی تشیع جدید است که در قرن سیزدهم هجری قمری از مذهب شیعه اثناعشری منشعب شده است و پیشوای آن روحانی شیعی زاهدی بود. وی با اظهار برخی نظریه‌های تازه درباره معاد و معراج و مفهوم امامت، پیروانی چند یافت و روشی تازه در تشیع به وجود آورد. این روحانی، شیخ احمد احسایی بود.»
فصل شکل‌گیری شیخیه شامل «بنیان‌گذاران شیخیه، آرا و عقاید شیخیه، چند انتقاد رفتاری، تأثیر شیخیه بر بابیه، نقد برخی باورهای دیگر شیخیه، انشعاب در شیخیه، فرقه‌های شیخیه و نام‌های شیخیه» و فصل معرفی شیخیه کرمان و مهم‌ترین آرای آنان، مطالب مباحث «بزرگان شیخیه کرمان، دفاع مشایخ شیخیه و پاسخ آنها، برخورد آقای فلسفی با ابوالقاسم ابراهیمی و محل سکونت شیخیه کرمان» را در خود جای داده است.
یکی از بزرگان شیخیه کرمان، محمدکریم‌خان کرمانی است که در این رابطه نوشته شده است: «نخستین پیشوای سلسله شیخیه کرمان، حاج‌محمدکریم‌خان کرمانی است که شیخیه کرمان یا همان کریمخانیه را پایه نهاد. او در شب پنجشنبه محرم‌الحرام سال 1225 هجری قمری به دنیا آمد و در روز دوشنبه 22 شهر شعبان سال 1288 در قریه ته‌رود سه منزلی شهر کرمان از دنیا رفت.»
فصل دیدگاه شیخیه کرمان درباره نبوت، «جایگاه پیامبر صلی الله علیه و آله از دیدگاه کریمخانیه و نقد و بررسی آن، معراج جسمانی رسول خدا صلی الله علیه و آله از دیدگاه کریمخانیه و نقد و بررسی آن و سنت و حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله از دیدگاه کریمخانیه و نقد و بررسی آن» را مورد بررسی قرار داده است.
در رابطه با جایگاه پیامبر از دیدگاه کریمخانیه و نقد و بررسی آن، می‌خوانیم: «حاج‌محمدکریم‌خان کرمانی در کتاب إرشادالعوام در ضمن این بحث که چه کسی می‌تواند به مقام پیامبری برسد، مطالب غیر واقع فراوانی دارد، تا اینکه می‌گوید: پس ملک که خادم انسان شد، چگونه قابل آن است که حجت بر انسان شود و پیغمبر گردد و سبب خلقت انسان گردد؟ بنابر این نظریه، ایشان یکی از شئون و مقامات پیامبران را علت و سبب‌بودن برای آفرینش دیگر آفریدگان می‌پندارند.»
موضوعات «هورقلیا، نقد و بررسی، دیدگاه کریمخان کرمانی درباره هورقلیا و معاد، طریق حق در معاد جسمانی، نقد و بررسی» در فصل دیدگاه شیخیه کرمان درباره معاد، مورد اشاره قرار گرفته است.
فصل ششم که دیدگاه شیخیه کرمان درباره مسئله امامت و رکن رابع است، دارای «مقدمه، معنای لغوی و اصطلاحی غلو، جایگاه امام در اندیشه شیخیه، نقد و بررسی، مذهب حق در امام‌شناسی، دیدگاه اهل‌بیت علیهم‌السلام درباره مفوضه، اعتقاد شیخیه درباره زندگی دنیوی امام عصر عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف و دفاعیات هانری کربن از آن، رکن رابع، مسئله رکن رابع و شیخ احمد احسایی و سیدکاظم رشتی و دفاعیات شیخیه و رد آنها» است.
در این کتاب تعریف رکنیت و بابیت در عصر غیبت کبرا از نظر شیخیه مورد اشاره قرار گرفته و آمده است: «حاج‌محمدکریم‌خان کرمانی در کتاب رجوم شیاطین در تعریف و تبیین مسئله رکن رابع چنین می‌گوید: در هر عصری، بالغ کاملی که به حقیقت معرفت، عارف، و به حقیقت عبادت بندگی نماید باید باشد تا خلقت لغو نباشد و از فضل او عیش سایر خلق برقرار بماند، زیرا که اگر غرض وجود او نبود، حکیم برای سایر خلق قبضه‌ای نمی‌گرفت... . پس کاملان در هر عصری همیشه موجودند، و اگر ایشان نبودند، دنیا و مافیها برپا نمی‌ایستاد. پس به خلوص نیت و پاکی فطرت خودت تسلیم برای ایشان بشو تا رستگار شوی.
فصل نتایج فقهی برخی از آرای کلامی شیخیه کرمان، موضوعات: «تقلید نکردن از مراجع دین، مسئله مجاز نبودن نماز بالای سر معصومان علیهم‌السلام و شهادت ثالثه» و فصل روش‌شناسی شیخیه کرمان، مباحث «روش علمای شیخیه، دفاع ابراهیمی و پاسخ دفاعیه» را در خود گنجانده‌اند.
قابل ذکر است، کتاب «نقد و بررسی آرای کلامی شیخیه کرمان» تألیف حجت‌الاسلام علی‌اکبر باقری در 464 صفحه در تیراژ 1000 نسخه و با قیمت 13000 تومان به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمةالله علیه وارد بازار نشر شده است.
منبع: کتابخانه مجلس
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید