1392/10/18 ۱۳:۲۳
«قهوه‌خانه در گذر زمان» به بررسی تاریخچه قهوه‌خانه در ایران، نقاشی قهوه‌خانه‌ای، کارکرد قهوه‌خانه در جامعه ایران و نقش رادیو تلویزیون در تحول محیط قهوه‌خانه می‌پردازد.
قهوه‌خانه یک پناهگاه اجتماعی است، از راه شناسایی قهوه‌خانه نشینان صمیمانه می‌توان به ژرفای قسمتی از جامعه ایرانی راه یافت.
در مقدمه کتاب آمده است: «این کتاب، از حال و هوای گذشته- که اصلا از کجا شروع شد و در حال حاضر به چه انزوایی کشیده شده است- حرف می‌زند. هدف از جمع‌آوری این مطالب فرهنگ‌سازی و بالا بردن سطح اطلاعات قشرهای مختلف مردمی است. این‌که گذر زمان چه آسیبی بر سر این داشته‌های کهن آورده است، شاید قدمی در راستای حفظ و بهبود این ارزش‌های کهن داشته باشیم.»
فهرست مطالب کتاب به این قرار است:
نخستین بخش کتاب به تاریخچه پیدایی قهوه‌خانه در ایران، کشف قهوه، مصرف چای و قهوه در ایران برای اولین‌بار می‌پردازد. کتاب به نقل از سفرنامه شاردن، سیاح فرانسوی که در زمان صفویه به ایران آمد، قهوه‌خانه ایرانی را این چنین توصیف می‌کند: «قهوه‌خانه، تالارهای بزرگ وسیع و بلند به صورت و اشکال گوناگونی ساخته شده است، معمولا بهترین پاتوق هر شهری به‌شمار می‌رود. چنین مرکز اجتماع، محل تفریح سکنه بالانشین است. بسیاری از قهوه‌خانه‌ها، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، دارای حوض آبی در وسط است. این تالارها در دورادور خود دارای مصطبه یا سکوهای‌اند که به ارتفاع سه پا و به پهنای سه تا چهار پا (بر حسب وسعت محل) است و یا چوب‌بستی وجود دارد که به شیوه اهالی مشرق زمین در روی آن می‌نشینند.»
قهوه‌خانه پنجه‌باشی، قهوه‌خانه فراش‌باشی، قهوه‌خانه اسدالله سینه‌کفتری، قهوه‌خانه نایب، قهوه‌خانه باغچه علی‌جان (حیاط شاهی)، قهوه‌خانه چال (قدیمی‌ترین قهوه‌خانه تهران)، قهوه‌خانه رجب تنبل و قهوه‌خانه عباس شمرونی برخی از تاریخی‌ترین قهوه‌خانه‌های تهران است که در این کتاب به اختصار معرفی می‌شوند.
کارکرد قهوه‌خانه در جامعه ایران، معماری قهوه‌خانه‌ای و شکل بنای قهوه‌خانه در بخش بعدی کتاب مورد بررسی قرار می‌گیرد. در قسمتی از این بخش آمده است: «قهوه‌خانه در جامعه ایران، تحول و دگرگونی بزرگی در شکل گردهمایی‌های مردم و شیوه گذراندن اوقات فراغت و نوع سرگرمی‌های آنان فراهم آورد. مردم از هر قشر و گروه، هر روز پس از دست کشیدن از کار روزانه و در ایام و اوقات بیکاری، در قهوه‌خانه‌ها جمع می‌شدند و ساعت‌ها به گفت‌وگو با هم و تبادل نظر درباره کارهای اجتماعی و اقتصادی و سیاسی می‌پرداختند.»
در بخش «آرایه‌بندی نماها در قهوه‌خانه»، آجرکاری و کاشی‌کاری و دیوارنگاره‌های قهوه‌خانه‌ها بررسی می‌شوند. کتاب در ادامه به بیان تاریخچه قلیان و شرح جنس و نوع تزیینات آن‌ها می‌پردازد.
آبگوشت یا همان دیزی یک بخش از کتاب را به خود اختصاص می‌دهد. در این بخش نویسنده، تاریخچه آبگوشت و انواع آن، آداب آبگوشت‌خوری، ضرب‌المثل‌های آبگوشتی و لذیذترین خوراک‌های ایرانی را بیان می‌کند.
«قهوه‌خانه» عنوان بخش بعدی کتاب است. این بخش ضمن ارایه تعریفی مختصر از قهوه‌خانه‌های سنتی، به بحث درباره نقش رادیو و تلویزیون در تحول محیط قهوه‌خانه، افراد مشغول در این محیط و تعامل موسیقی و قهوه‌خانه می‌پردازد.
بخش دیگر کتاب به جایگاه قهوه‌خانه‌ها در فرهنگ مردم ایران نگاه کوتاهی می‌اندازد و سرانجام ورود قلیان به ایران، قهوه‌خانه‌های تاریخی و پاتوق‌های تهران قدیم مورد بررسی قرار می‌گیرند. در پایان هم تعدادی از اسناد قدیمی اتحادیه قهوه‌خانه‌ها آورده شده است.
«قهوه‌خانه در گذر زمان» نگاشته فرزین معتکفی، عباس علایی چهره‌برق و سید علیرضا میرعلی نقی در 152 صفحه است که موسسه انتشاراتی جهان جام جم آن را منتشر کرده است.
منبع: کتابخانه مجلس
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید