دفاع از استقلال نقد

1394/8/23 ۱۰:۱۶

دفاع از استقلال نقد

نقد مفهوم و عمل مدرنی است كه همپای دوره مدرن و آثار این دوره بالیده است. هرچند ریشه آن را باید بسیار پیشتر و در دوره یونان باستان جست. اما ماهیت و كیفیت آن همواره مورد پرسش بوده است. گستره نقد و تضارب آرایی كه در این حوزه وجود دارد گواه همین امر است. نقد امروزه در نحله‌ها و تعریف‌های متعددی تعریف می‌شود. از مهم‌ترین مسائلی كه در حوزه نقد همواره مطرح بوده است استقلال نقد یا وابستگی آن به اثر بوده است. در ایران هم در سال‌های اخیر تلاش زیادی صورت گرفته است تا نقد به شكلی شیوه‌مند صورت گیرد.

 

نقد مفهوم و عمل مدرنی است كه همپای دوره مدرن و آثار این دوره بالیده است. هرچند ریشه آن را باید بسیار پیشتر و در دوره یونان باستان جست. اما ماهیت و كیفیت آن همواره مورد پرسش بوده است. گستره نقد و تضارب آرایی كه در این حوزه وجود دارد گواه همین امر است. نقد امروزه در نحله‌ها و تعریف‌های متعددی تعریف می‌شود. از مهم‌ترین مسائلی كه در حوزه نقد همواره مطرح بوده است استقلال نقد یا وابستگی آن به اثر بوده است. در ایران هم در سال‌های اخیر تلاش زیادی صورت گرفته است تا نقد به شكلی شیوه‌مند صورت گیرد. حسین رسول‌زاده در كتاب «نقد، آفرینشی در زبان» تلاش كرده است تا به نحوی استقلال نقد را نشان دهد. او سعی كرده نشان دهد كه نقد «درباره اثر» نیست بلكه متنی است بر اساس اثر. در بخشی از مقدمه كتاب آمده است: «نقد اگرچه همواره پژواكی از جهان اثر را در خود دارد، اما این پژواك، آن را در مرتبتی پایین‌تر از اثر قرار نمی‌دهد؛ زیرا نقد «درباره» اثر نیست، بلكه متنی است بر اساس اثر. همان‌طور اثر نیز با پژواكی از جهان واقع، درباره جهان نیست، بلكه جهانی است بر اساس اثر. به همین دلیل بر آنم نقد حتی متنی است كه می‌تواند مستقل از اثر خوانده شود؛ همان‌گونه كه برای خواندن رمان «سفر به ماه» اثر ژول ورن نیاز نیست به كره ماه سفر كنیم. اما استقلال و خودبسندگی نقد به چه معناست؟ رویكردهای سنتی و مدرنیستی یا حتی گرایش‌هایی از درنگ‌ها و تاملات پست‌مدرنیستی، با وجود اختلافات بنیادینی كه درباره نقطه عزیمت نقد نسبت به اثر دارند، در یك نقطه مشترك به هم می‌رسند: هر دو درباره اثر می‌نویسند، اما نقد، متنی «درباره» نیست.»

این كتاب كه حدود ١٥٠ صفحه حجم دارد در ١١ بخش تدوین شده است. «نقد، آفرینشی در زبان»، «چهارامكان بنیادین روایت»، «به سوی «خواننده مطلوب مبتلا به بی‌خوابی مطلوب»، «رمان و بی‌كرانگی باورناپذیر فرد»، «ملاحظاتی درباره زبان شاعرانه»، «منش استفهامی نقد»، «چرخش زاویه دید، افول دانای كل»، «طرحی برای تاریخ داستان نویسی ایران»، «نقد و دیوانگی»، «رمان به مثابه رمان»، «پرواز قوهای سفید» عناوین ١١ فصل هستند. همان طور كه از عناوین این فصل‌ها پیداست برخی از آنها جنبه نظری دارند و برخی دیگر به شكلی انضمامی‌تر و بر سر موضوعی خاص نوشته شده‌اند. در یكی از بخش‌های جالب كتاب نویسنده به نقد دوره‌بندی حسن میرعابدینی در كتاب«صد سال داستان‌‌نویسی ایران» می‌پردازد و در بخشی از آن می‌نویسد: «تاریخ‌نگاری سنتی، اثر ادبی را هم چون سندی كه ماهیتی بیانگر دارد مورد استناد قرار می‌دهد و با اعتماد به نفسی در خور به ما اطمینان می‌دهد این متن‌ها (=اسناد) در موقع نگارش (=تنظیم) جو ذهنی جامعه و روانشناسی گروه‌های خاصی از مردم را «لو» می‌دهد. بنابراین اثر ادبی را از زمان خوانش به همان «دوره نگارش» باز پس می‌فرستد و اثر همچون سندی متعلق به تاریخ تنظیم بایگانی می‌شود.»

این كتاب توسط نشر بامداد نو و با قیمت ١١٠٠٠ تومان عرضه شده است.

منبع: روزنامه اعتماد

نظر دهید
نظرات کاربران

کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.

گزارش

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: