بهشتی در نگاهی دوباره

1392/9/24 ۰۹:۰۰

کتاب «نگاهی دوباره» حاوی پیام‌ها و مقالاتی است که اندیشمندان و علاقه‌مندان شهید بهشتی به‌مناسبت سی‌امین سالگرد شهادت ایشان به همایشی با همین عنوان ارایه دادند.

کتاب «نگاهی دوباره» حاوی پیام‌ها و مقالاتی است که اندیشمندان و علاقه‌مندان شهید بهشتی به‌مناسبت سی‌امین سالگرد شهادت ایشان به همایشی با همین عنوان ارایه دادند.
اما بنا به دلایلی امکان برپایی این همایش فراهم نمی‌شود. به همین‌خاطر انتشارات دانشگاه مفید با همکاری مرکز نشر آثار شهید بهشتی آثار عرضه‌شده را چاپ و منتشر می‌کند.
این کتاب در چهار بخش کلی تهیه و تدوین شده است. بخش نخست شامل گزارش افتتاحیه همایش ملی، پیام‌های موسوی اردبیلی و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی است. بخش دوم به مقالات اجتماعی و سیاسی اختصاص دارد.
علیرضا حسینی‌بهشتی در مقاله‌ای «شهید بهشتی و لیبرالیسم» را واکاوی می‌کند و می‌نویسد: «بهشتی با تکیه بر سرمایه‌ گرانقدر تحقیقاتی و مطالعاتی پرسابقه‌ای که در زمینه شناخت جهان متجدد از آن برخوردار بود، از جاده انصاف خارج نشد و در گفتار فشرده‌ای که در این زمینه ارایه می‌کند، در توصیف و نقد لیبرالیسم دستخوش سیاست‌زدگی رایج زمانه خویش نگشت و سعی کرد با زبانی ساده و قابل فهم برای عموم مردم و در عین حال با حفظ انصاف، امانت و دقت، موضوع را مورد بررسی قرار دهد.» وی در ادامه جنبه‌های مثبت و منفی لیبرالیسم را از دید شهید بهشتی برمی‌شمرد.
جنبه‌های مثبت عبارتند از: 1- مخالفت با حاکمیت و حکومت استبداد فردی 2- مخالفت با استبداد جمعی 3- تکیه لیبرالیسم اقتصادی بر مالکیت فردی و فعالیت‌های اقتصادی فردی... اما ایشان اذعان می‌دارند که لیبرالیسم جنبه‌های منفی هم دارد که به آسانی نمی‌توان از آنها گذشت. 1- از نظر معتقدان به وحی الهی، لیبرالیسم از این نظر که تنها منبع معرفت و آگاهی را عقل می‌داند و به‌وحی به‌عنوان یک سرچشمه مستقل آگاهی بها نمی‌دهد، در معرض انتقاد است. 2- بر لیبرالیسم از این نظر که آنقدر بر آزادی فردی تکیه می‌کند که تنگناهای نامریی و مریی را که حاکمیت اقتصاد آزاد و سرمایه‌داری جهانی بر عرصه میدان عمل افراد و گروه‌های کوچک تحمیل کند، نادیده می‌انگارد.»
بخش سوم شامل مقالات اقتصادی است. در این بخش دیدگاه بهشتی درخصوص نظریه عدالت، کار و فعالیت مولد، نظام اقتصادی، پول و ربا مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در یکی از مقالات حسین راغفر بر آن است که نظریه عدالت را از آرای شهید بهشتی استخراج کند. وی در این خصوص می‌نویسد: «من سعی نمودم در این مقاله با استناد به برداشت‌های شهید بهشتی از منابع معرفتی اسلام یک طرح برای اصول عدالت توزیعی در اسلام پیشنهاد کنم. در این طرح بر هر دو نقش فرد و جامعه در شکل‌بخشیدن به برداشت‌ها و انتظارات افراد از یک زندگی سعادتمند تاکید می‌شود. حفظ کرامت انسان، هدف عدالت توزیعی در اسلام است. نکته حایز توجه در این نگاه به عدالت توزیعی این است که عدالت به‌توزیع منابع محدود نشده است؛ بلکه تحقق عدالت در اسلام در گرو استقرار نهادهای ضامن مناسبات عادلانه بین حکومت و آحاد مردم است.»
در نهایت در بخش آخر که با عنوان میزگرد تدوین شده است، فرشاد مومنی خطوط کلی روش‌شناسی شهید بهشتی را بررسی می‌کند و می‌نویسد: «مهم‌ترین مولفه روش‌شناسی شهیدبهشتی که برای فهم اقتضائات زمان از آن بهره می‌گرفت این است که ایشان به آیات قرآن مجید استناد می‌کنند و بر اساس آن، به این نکته می‌رسند و آیات را کلید مهمی برای فهم اسلام راستین در نظر می‌گیرند و معتقد بودند که مخاطب پیام قرآن مطلق ناس است نه فقط مسلمانان.»