سبک‌شناسی و ادبیات

1394/6/23 ۱۰:۵۰

«فرهنگ سبک‌شناسی» عنوان کتابی است که توسط نینا نورگاد، بئاتریکس بوسه و روسیو مونتورو نوشته شده و به تازگی در نشر مروارید منتشر شده است. این کتاب به جز مقدمه مفصلش، دارای چند بخش با این عناوین است: شاخه‌های اصلی سبک‌شناسی، اصطلاحات کلیدی در سبک‌شناسی و متفکران اصلی در سبک‌شناسی. مترجمان در پیشگفتار کتاب به این نکته اشاره کرده‌اند که در گذشته سبک‌شناسی رویکرد زبانی به ادبیات تلقی می‌شد و در این رویکرد تنها برجسته کردن مسائل زبانی در سبک‌شناسی اهمیت داشت. اما امروزه پیوند سبک‌شناسی با ادبیات عمیق‌تر شده و نظام سبک‌شناسی حلقه واسط میان زبان‌شناسی و نقد ادبی تلقی می‌شود:

«فرهنگ سبک‌شناسی» عنوان کتابی است که توسط نینا نورگاد، بئاتریکس بوسه و روسیو مونتورو نوشته شده و به تازگی در نشر مروارید منتشر شده است. این کتاب به جز مقدمه مفصلش، دارای چند بخش با این عناوین است: شاخه‌های اصلی سبک‌شناسی، اصطلاحات کلیدی در سبک‌شناسی و متفکران اصلی در سبک‌شناسی. مترجمان در پیشگفتار کتاب به این نکته اشاره کرده‌اند که در گذشته سبک‌شناسی رویکرد زبانی به ادبیات تلقی می‌شد و در این رویکرد تنها برجسته کردن مسائل زبانی در سبک‌شناسی اهمیت داشت. اما امروزه پیوند سبک‌شناسی با ادبیات عمیق‌تر شده و نظام سبک‌شناسی حلقه واسط میان زبان‌شناسی و نقد ادبی تلقی می‌شود: «به نظر می‌رسد در دوران کنونی، سبک‌شناسی حلقه پیونددهنده حوزه‌های مختلف ادبیات است؛ به دیگر سخن، تصور دانش‌های ادبی بدون سبک‌شناسی، ناممکن است. حتی در چشم‌اندازی گسترده‌تر حوزه‌های دیگر مانند تلویزیون، انواع تبلیغات تجاری و غیرتجاری، شبکه‌های اجتماعی و سایر رسانه‌ها در نظام سبک‌شناسی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. به تعبیری دیگر، سبک‌شناسی دیگر منحصر به حوزه ادبیات و زبان نیست، بلکه هر روز قلمرو آن گسترده‌تر می‌شود. از طرفی می‌توان گفت در میان دانش‌های ادبی، سبک‌شناسی تلاش می‌کند با به کارگیری شیوه‌ها و ابزار عینی، پژوهش‌های نظام‌مندتر و علمی‌تری در عرصه ادبیات ارائه نماید». سابقه ورود بحث سبک‌شناسی به ادبیات ایران حکایتی دراز دارد اما در این‌بین مترجمان این کتاب به دو اثر ارزشمند در این حوزه اشاره کرده‌اند. یکی سبک‌شناسی ملک‌الشعرای بهار که تا مدت‌ها جزء مهم‌ترین آثار این حوزه به شمار می‌رفت و دیگری «کلیات سبک‌شناسی» سیروس شمیسا که با رویکردی متفاوت با سبک‌شناسی بهار، باعث پدیدآمدن پژوهش‌های جدیدی در زبان فارسی شد. اما به اعتقاد مترجمان ، «فرهنگ سبک‌شناسی» دایره‌المعارفی است که می‌کوشد با معرفی شاخه‌ها، اصطلاحات، متفکران و منابع سبک‌شناسی، پیوند این دانش را با حوزه‌های دیگر نشان دهد. این کتاب برای توصیف سبک‌شناسی از استعاره «جعبه ابزار» استفاده کرده؛«جعبه ابزار بزرگی که طیف گسترده‌ای از ابزارهای زبانی قابل دسترس برای منتقدانی را دربر می‌گیرد که امیدوارند تحلیل‌شان را از ادبیات و دیگر انواع متون، قاطعانه در زبان واقعی این متون تثبیت کنند. با ظهور انگاره‌های زبان‌شناسی جدید، بخش‌ها و ابزارهای جدیدی به این جعبه ابزار افزوده شده است». بر این اساس کتاب در بخش اولش، نمایی کلی از حوزه‌های متنوع سبک‌شناسی را در اختیار قرار می‌دهد و متشکل از مدخل‌هایی با رویکردهای متفاوت سبک‌شناسی به متن است؛ مانند سبک‌شناسی شناختی، سبک‌شناسی فمینیستی، سبک‌شناسی پیکره‌ای و سبک‌شناسی چندبعدی. بخش دوم کتاب شامل فهرست گسترده‌ای از اصطلاحات و مفاهیم مرتبط با این حوزه به همراه مراجع التقاطی سودمند میان مدخل‌های متفاوت است. بخش سوم، فهرستی از اندیشمندان مهم و افراد شاخص در این زمینه، خلاصه آثار، عقاید و مشارکت فراگیر آنان را به دست می‌دهد.

روزنامه شرق