اعتدال یک اصل بنیادی ارسطویی است / سید یحیی یثربی

1392/8/7 ۱۲:۲۱

دبا : ارسطو به عنوان یک متفکر واقعیت­گرا، در جستجوی مبانی عینی بود تا بتواند جهان و حوادث آن را تفسیر کند. ارسطو روش انتزاعی افلاطون را که تفسیر جهان براساس مفاهیم انتزاعی و فرضیات ذهنی بود، نمی­پذیرفت. بلکه از روشی پیروی می کرد که آن را فوسیکوس می­نامید. یعنی روشی مبنی بر واقعیت­های جهان. او پیدایش پدیده ها را از عناصر چهارگانه براساس اعتدال، تفسیر می­کرد به این معنا که اگر اجتماع عناصر و ترکیب و امتزاج آن­ها متعادل و متناسب باشد، به نسبت میزان این اعتدال و تناسب، موجوداتی پدید می­آیند از مرکبات جمادی گرفته تا نبات و حیوان.

دبا : ارسطو به عنوان یک متفکر واقعیت­گرا، در جستجوی مبانی عینی بود تا بتواند جهان و حوادث آن را تفسیر کند. ارسطو روش انتزاعی افلاطون را  که تفسیر جهان براساس مفاهیم انتزاعی و فرضیات ذهنی بود، نمی­پذیرفت. بلکه از روشی پیروی می کرد  که آن را فوسیکوس  می­نامید. یعنی روشی مبنی بر واقعیت­های جهان. او پیدایش پدیده ها را از عناصر چهارگانه براساس اعتدال، تفسیر می­کرد به این معنا که اگر اجتماع عناصر و ترکیب و امتزاج آن­ها متعادل و متناسب باشد، به نسبت میزان این اعتدال و تناسب، موجوداتی پدید می­آیند از مرکبات جمادی گرفته تا نبات و حیوان.

و اگر این اعتدال آسیب یابد این پدیده­ها دچار انحلال و نابودی می­گردند. ارسطو طبیعت را دارای قوانینی می­دانست که ثابت و استوارند. او می­گفت: هرگز کار طبیعت، گزاف و بیهوده نیست. بلکه حساب و کتاب روشن و ثابتی دارد. چنان­که علوم تجربی جدید هم براین قوانین استوارند!

اعتدال در طب قدیم هم یک اصل اساسی بود که سلامت و  بیما­ری­­ها براساس اعتدال و عدم اعتدال عناصر و اخلاط و طبایع، تفسیر می­شدند.

ارسطو اعتدال را در اخلاق هم اساس قرار داد. از نظر وی اخلاق بر اعتدال استوار بود. شجاعت اعتدالی بود در میانه­ی  ترسویی و بی­باکی و همین­طور سخاوت ،عفت و حکمت همه براساس اعتدال تفسیر می­شدند. حکمای اسلام نیز اخلاق را براساس اعتدال تفسیر می­کردند.

اگرچه در جهان امروز این واژه را در قلمرو علوم تجربی و طب و غیره چندان جدی نمی­گیرند، اما در عرف مردم، هنوز هم آن را به کار می­برند. اعتدال امروزه در ز مینه­ی سیاست به معنای دقیق ارسطویی نیست. بلکه منظور از آن، تدبیر مبنی بر خرد و دانش و تجارب عینی از روابط و ضوابط حاکم بر حوادث داخلی و بین­المللی است.

بنابراین اعتدال در سیاست عبارت است از  رفتار براساس عقل و منطق و ملاحظات شرایط عینی کشور و جهان و پرهیز از تعصب و احساسات تند و رفتار برخاسته از جهل و جمود.

اعتدال در شعار رییس جمهور منتخب مردم، یعنی همین که کار من براساس عقل و دانش خواهد بود. یعنی تدبیر کشور را بر کارشناسی علمی و تخصص استوار خواهم ساخت و از جانب­داری­های غیرمنطقی و رفتارهای برخاسته از احساسات و تعصب و جهل و جمود پرهیز خواهم کرد.

 روش تدبیری براساس  علم و تخصص، در برابر روش تسخیری و خودخواهانه قرار دارد که اساس آن خودمحوری و غرور و جهل است.

در پایان نکته­ای را یادآور می­شوم و آن این­که اعتدال در حوزه­ی سیاست، با یک نفر، تحقق نمی یابد. زیرا سیاست از اشخاص و عوامل مختلف اثر می­پذیرد. بنابراین رییس جمهور محترم وقتی در تحقق اعتدال موفق خواهد بود که تمامی عوامل اثرگذار در این راستا هماهنگ شوند.

یعنی همه عوامل اثرگذاز در تدبیر امور داخلی و خارجی از عقل و منطق و دانش و تدبیر پیروی نموده از خودخواهی و اغراض شخصی و جناحی و غیره چشم بپوشند. و این را بدانند که همه ی ما وقتی سربلند و آسوده خواهیم بود که کشورمان درست اداره شود و اگر کشورمان، درست اداره نشود، همه­ی ما آسیب خواهیم دید.