غلامان در تاریخ سیاسی ایران چه نقشی داشتند؟

1392/6/3 ۱۴:۳۶

ویژگی مشترک فرمانروایی‌های ایران از سامانیان تا خوارزمشاهیان معرفی و عواملی که زمینه حضور بردگان در ساختار حکومت‌های ایران را فراهم کند بیان شده است.

مشخصات
نام کتاب: جایگاه سیاسی غلامان در تاریخ ایران
نوشته: بشرا دلریش
انتشارات هزار کرمان
416 صفحه چاپ اول سال 92
تیراژ: هزار نسخه

ویژگی مشترک فرمانروایی‌های ایران از سامانیان تا خوارزمشاهیان معرفی و عواملی که زمینه حضور بردگان در ساختار حکومت‌های ایران را فراهم کند بیان شده است.
این پژوهش که دوره تاریخی موردنظر آن، تاریخ میانه ایران است، جایگاه سیاسی و اجتماعی بردگان را در عصر حاکمیت سلسله‌های سامانی، غزنوی، آل بویه، سلجوقی و خوارزمشاهی بررسی می کند.
برای تبیین و تحدید مفهوم جایگاه سیاسی بردگان، دو بُعد را می‌توان در نظر داشت:
1. بررسی موقعیت و جایگاه سیاسی بردگان در هرم قدرت.
2. تجزیه و تحلیل مجموعه عواملی که سبب گردیدند، تا این گروه از قاعده هرم قدرت و از میان فرودستان جامعه در ایران دوره مورد بحث، به راس هرم قدرت راه یابند.
در این پژوهش با توجه به تحقیقات ارزشمندی که در باب تشکیل حکومت‌های بردگان به عمل آمده است مفهوم دوم از جایگاه سیاسی مدنظر است. در تاریخ میانه ایران بردگان ضمن حضور جدی در روند تحولات سیاسی و نظامی، عهده‌دار حکومت ولایات و حتی موفق به تأسیس سلسله های حکومتی شدند.
از سویی، نقش فعال بردگان درباری در عزل و نصب و حتی قتل امیران و سلاطین و دیوانسالاران و نقش مؤثر آنان در منازعات سیاسی، گواهی از تأثیر آنان در سیر حوادث سیاسی تاریخ ایران است.

کتاب در چهار بخش زیر تألیف شده است:
بخش اول- ورود بردگان به جهان اسلام و جایگاه اجتماعی آنان
غزو و جهاد در دارالحرب در عصر پیامبر(ص) و خلفای راشدین
بنی‌امیه و جهاد در دارالکفر
بنی‌عباس و غزا با کفار
سلاله‌های ایرانی و تداوم سنت غزا در دارالحرب
داد و ستد بردگان
جایگاه اجتماعی بردگان در اسلام

بخش دوم- زمینه‌های به کارگیری غلامان در نظام سیاسی ـ نظامی حکومت خلفا
پیشینه حضور غلامان در ساختار سیاسی ـ نظامی حکومت جلفا
صفاریان
سامانیان
آل‌بویه
غزنویان
سلجوقیان

بخش سوم- زمینه‌های برتری غلامان ترک
همزبانی
گستردگی مرزها و پرشماری جمعیت
شیوه‌های معیشت ترکان

بخش چهارم- افول سیاسی ـ نظامی غلامان
کاستی گرفتن موقعیت غلامان سپاهی در عصر خوارزمشاهی
زمینه‌های بی‌توجهی چنگیز به استفاده از غلامان سپاهی
عدم تشخص سیاسی ـ نظامی غلامان در عصر ایلخانان