دروغ‌های قشنگ

1393/7/19 ۰۹:۰۳

به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران، یانیس ریتسوسِ یونانی یکی از مهم‌ترین شاعران قرن بیستم میلادی در این کشور است؛ شاعری که تلاطم‌های سیاسی و اجتماعی، جنگ سرد، کودتا‌ها و... را به چشم دید و در شعرش بازتاب داد. ریتسوس شاعری است که هیچ‌گاه از سیاست غافل نشد و حتی با نگاهی گذرا به عاشقانه‌ترین شعرهای او، می‌توان رد پای سیاست را در آنها یافت و هیچگاه خودش را محدود به یک نوع شعرنویسی مشخص نکرد.

محمود فاضلی: به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران، یانیس ریتسوسِ یونانی یکی از مهم‌ترین شاعران قرن بیستم میلادی در این کشور است؛ شاعری که تلاطم‌های سیاسی و اجتماعی، جنگ سرد، کودتا‌ها و... را به چشم دید و در شعرش بازتاب داد. ریتسوس شاعری است که هیچ‌گاه از سیاست غافل نشد و حتی با نگاهی گذرا به عاشقانه‌ترین شعرهای او، می‌توان رد پای سیاست را در آنها یافت و هیچگاه خودش را محدود به یک نوع شعرنویسی مشخص نکرد.

وی بارها زندانی و تبعید می‌شود، اما هیچگاه از مبارزه دست نمی‌کشد. در شب کودتای آوریل 1967 دوستان ریتسوس از او می‌خواهند که فرار کند، چرا که قتل‌عام و یا دستگیری در انتظار کسانی همچون اوست. ریتسوس می‌ماند و از نخستین کسانی است که در آستانه‌ی 58 سالگی در ساعت شش صبح دستگیر می‌شود و به همراه دیگر روشنفکران و کادرهای سیاسی و سندیکایی به جزایر تبعید می‌گردد. اما در آنجا نیز می‌نویسد و مبارزه‌اش را ادامه می‌دهد.

شعر ریتسوس نمونه ناب شعر مدرن است. توجه همه جانبه و شاخص ریتسوس در شعر‌هایش بیش از هر چیز به انسان است. یک چشم شاعر همیشه رو به انسان باز می‌شود و از دغدغه‌های او می‌گوید. نگران انسان است و این نگرانی را همواره گوشزد می‌کند. کتاب 173 صفحه‌ای «دروغ‌های قشنگ» مشتمل بر چهار فصل با عناوین «نیم‌دایره»، «نگاتیوهای سکوت»، «دیگ دودزده» و «گورنبشته» است که در هر بخش، دوره‌ای از کارنامه شاعری ریتسوس را می‌خوانیم. مترجم در یادداشت ابتدای کتاب از چگونگی آشنایی‌خودش با شعرهای ریتسوس و انگیزه‌اش برای ترجمه به فارسی گفته است و توضیح مختصری درباره شعرهای ریتسوس ارائه نموده است.

بخش اول، «نیم‌دایره» دربرگیرنده شعرهای کوتاه شاعر است؛ شعرهایی که در عین کوتاهی و تجربی بودن درگیری عمیقی با مفاهیم هستی‌شناختی دارند و بیانگر ذهن فلسفی شاعر هستند. بخش دوم، «نگاتیوهای سکوت»، شامل آخرین شعرهای سروده شده توسط ریتسوس از دفتری به همین نام است. در این مجموعه با شعر- خاطره‌هایی روبه رو هستیم که وجهی اعتراف ‌گونه به خودشان گرفته‌اند و شاعر در آنها خودش را به داوری می‌گذارد. در شعرهای این بخش، شاعر به نوعی با نگاه خود به اجتماع و زندگی نیز درگیر می‌شود و آن را به چالش می‌کشد. آخرین شعرهای ریتسوس نشان دهنده شجاعت و صراحت شاعری است که حتی از به داوری گذاشتن افکار خودش هم نمی‌گذشت.

بخش سوم، «دیگ دودزده»، شعر بلند ریتسوس و شاید یکی از سیاسی‌ترین شعرهای اوست؛ شعری که باور عمیق او به مارکسیسم در آن به چشم می‌خورد. این شعر را ریتسوس در تبعید سروده؛ پس به نشانه‌های مشهودی از مسائل سیاسی و اجتماعی در آن اشاره دارد. دیگ دود زده از مشهورین شعرهای این شاعر یونانی محسوب می‌شود که تاکنون به چند زبان زنده دنیا ترجمه شده است. بخش چهارم و پایانی کتاب، «گورنبشته» روایت مادری است که فرزندش به دست دیکتاتور یونان و به ضرب گلوله‌ای کشته شده است، این شعر سراسر لحنی حماسی دارد و جنبه دیگری از شعرهای ریتسوس را به نمایش می‌گذارد. گورنبشته فضایی تلخ و در عین حال سیاسی دارد. این شاعر مبارز یونانی در سال ۱۹۹۰ میلادی درگذشت.

دروغ‌های قشنگ

گزیده شعر یانیس ریتسوس

ترجمه: علی عبداللهی

انتشارات: گل آذین

نوبت اول: 1393

قیمت: 7 هزار تومان