روایتگر تمدن هخامنشی تا عصر ساسانی/کتابشناسی علی سامی، باستانشناس پیشکسوت

1393/5/22 ۱۴:۰۵

روایتگر تمدن هخامنشی تا عصر ساسانی/کتابشناسی علی سامی، باستانشناس پیشکسوت

از درگذشت علی سامی، استاد نامدار باستانشناسی ایران 25 سال می‌گذرد اما آثار وی همچنان دستمایه پژوهش و تحقیق تاریخ‌پژوهان و باستانشناسان است. به مناسبت سالگرد درگذشت این پژوهشگر، مروری داریم بر فعالیت‌ها و آثار او. علی سامی خدمات فرهنگی خویش را از سال 1310 شمسی پس از پایان تحصیلات، با سمت دبیری تاریخ و جغرافیا و ادبیات فارسی در دبیرستان‌های شیراز آغاز کرد و پس از آن با تلاش و کوشش خستگی‌ناپذیر فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و ادبی خویش را دنبال کرد و در سمت‌ها و مسئولیت‌های گوناگون به نگهداری میراث پر بهای فرهنگ کشور همت ویژه‌ای داشت. سامی با این‌که مورخی پر کار بود و اکثراً در سمت‌های اداری و آموزشی فعالیت مستمر داشت هرگز مسائل اجتماعی و محافل ادبی را فراموش نمی‌کرد، در بیشتر کارهای عام‌المنفعه‌ای که جامعه از آن بهره می‌گرفت پیش‌گام بود و در جلسات ادبی و فرهنگی حضوری منظم و فعال داشت.

 

از درگذشت علی سامی، استاد نامدار باستانشناسی ایران 25 سال می‌گذرد اما آثار وی همچنان دستمایه پژوهش و تحقیق تاریخ‌پژوهان و باستانشناسان است. به مناسبت سالگرد درگذشت این پژوهشگر، مروری داریم بر فعالیت‌ها و آثار او.

علی سامی خدمات فرهنگی خویش را از سال 1310 شمسی پس از پایان تحصیلات، با سمت دبیری تاریخ و جغرافیا و ادبیات فارسی در دبیرستان‌های شیراز آغاز کرد و پس از آن با تلاش و کوشش خستگی‌ناپذیر فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و ادبی خویش را دنبال کرد و در سمت‌ها و مسئولیت‌های گوناگون به نگهداری میراث پر بهای فرهنگ کشور همت ویژه‌ای داشت. سامی با این‌که مورخی پر کار بود و اکثراً در سمت‌های اداری و آموزشی فعالیت مستمر داشت هرگز مسائل اجتماعی و محافل ادبی را فراموش نمی‌کرد، در بیشتر کارهای عام‌المنفعه‌ای که جامعه از آن بهره می‌گرفت پیش‌گام بود و در جلسات ادبی و فرهنگی حضوری منظم و فعال داشت. به گفته برخی مورخان، متانت و فروتنی و استقامت و پایمردی از صفات برجسته این شخصیت فرهنگی به شمار می‌رفت. وی تا آخرین ساعت حیات دست از تحقیق و مطالعه و نگارش نکشید و سرانجام 22 مرداد 1368 روی در نقاب خاک کشید.

 

1- گزارش کاوش‌های علمی پاسارگاد، چاپ وزارت و فرهنگ به سال 1329 خورشیدی

2- تاریخ پیدایش خط و تحول آن در شرق باستان چاپ شیراز به سال 1329 خورشیدی

3- پاسارگاد یا قدیمی‌ترین پایتخت ایران 1330 خورشیدی

4- جلد دوم گزارش‌های باستانشناسی 1331 خورشیدی

5- شرح آثار تاریخی جلگه مرودشت 1331 خورشیدی

6- فارس در عهد باستان 1332 خورشیدی

7- شرح آثار تخت جمشید (به زبان انگلیسی ترجمه آقای شارپ) 1334 خورشیدی.

8- شرح آثار تخت جمشید به زبان فارسی 1335 خورشیدی

9- شرح کاوش‌ها و آثار باستانی پاسارگاد 1335 خورشیدی

10- شرح آثار تاریخی و باستانی شیراز به زبان انگلیسی 1335 تا 1342 خورشیدی

11- شرح آثار باستانی و تاریخی شیراز 1337 خورشیدی

12- جلد چهارم گزارش‌های باستانشناسی 1338 خورشیدی

13- جلد اول تمدن ایران در دوره هخامنشی شامل: اهمیت فرهنگ آن دوران، پیدایش زبان و خط، نژاد آریا، سنگ نبشته‌های میخی، خط آرامی، خط نبشته‌های تخت جمشید، سیر دانش و فرهنگ ایران در این دوره، آموزش و پرورش قضاوت مورخان قدیم در باره تمدن هخامنشیان، کوشش‌های خاورشناسان در مورد خواندن خط میخی، کشورهای خاورمیانه در عهد باستان و خط میخی پارس، سیاست‌های مذهبی کوورش بزرگ و داریوش بزرگ، تاریخ نیمه خشت‌های گلی نوشته شده در کشورهای باستانی آسیای غربی، دانش در عصر هخامنشی، تاریخ کاوش‌های باستانشناسی در پهنه ایران.

14- جلد اول تمدن ایران در عصر ساسانی، شامل: اهمیت فرهنگ ساسانی، سنگ نبشته‌های پهلوی با ترجمه آن‌ها کوشش خاورشناسان در راه خواندن خط ساسانی و خط اوستایی، سیر دانش ایران در این دوره، پزشکی و دانشکده جندی شاپور، ادبیات و کتاب‌های باقیمانده از این فرهنگ، شعر و موسیقی و آلات نوازندگی در زمان ساسانی، مالیات، بازرگانی، راه‌های شوسه و دریایی، بافندگی پارچه و قالی، نقاشی، سکه، دادگستری و قوانین، ادیان و اقلیت‌های مذهبی، (یهود، صائبین، بودائی، مانوی، مزدکی، زروانی، مهرپرستی) پرستشگاه‌ها در عصر ساسانی، چاپ شیراز.

15- جلد دوم تمدن ایران در عصر هخامنشی؛ حاوی مطالبی درباره وضع امور مالی و اقتصادی هنر زرگری و نقره سازی و پیکره سازی، گنجینه‌های زری که مربوط به آن عهد بود- سکه- و از معادن و بنادر- امور اقتصادی و فعالیت‌های بانک‌ها- نفت- مومیایی- راه‌های بزرگ اصلی- راه‌های دریایی- نیروهای دریایی- کشت غلات- سد بندی و آبیاری و دامداری- موسیقی- صنعت شیشه‌سازی- میناکاری- منبت سازی- مقادیر و مقیاس اوزان و مسافت- واحد زمان و گاه شماری- بافندگی و قالیبافی آن عهد- مهرها- چاپ در سال 1343 در شیراز (345 صفحه)

16- تمدن ایران در عصر ساسانی جلد دوم: حاوی مطالبی درباره وضع دولت و اعزام و پذیرفتن سفرا طبقات و مشاغل دیوانی- روحانیان- سپاه- پرچم- وضع اجتماعی و طبقاتی مردم- تقسیم جامعه ایرانی- تشکیل خانواده- وضع زنان- خوراک‌ها و غذاها- گل‌ها و ریاحین و عطاریات- هنر- معماری- شهرسازی- حجاری و کلیه نقش‌های برجسته عصر ساسانی (در سلماس- طاق بستان- فیروزآباد- نقش رستم مرودشت- نقش رجب- شاپور کازرون- برم دلک و گویم شیراز- داراب- پیکر شاپور در غار بیشابور- مدائن- قصر شیرین- سوسنگرد- شوشتر- استخر- آثار سروستان- کوه استخر- منابع ایران در این قصر- قضاوت و نوشته خاور شناسان و دانشمندان درباره این فرهنگ- چاپ سال 1344 (370 صفحه)

17- تاریخ مشروح شیراز از چاپ سال 1348 حاوی مطالبی درباره تاریخ احداث شیراز از روی خشت نوشته‌های میخی پیدا شده در تخت جمشید- شیراز از دید خاورشناسان و دانشمندان- هنرمندان و نقاشان مشهور شیراز در سدهای نخستین پس از اسلام- شیراز در ادوار گوناگون تاریخی- سعدی حافظ و تاریخ سعدی شناسی و حافظ شناسی در دنیا و نوشته‌های خاور شناسان درباره این دو استاد سخن شرح آثار باستانی شیراز و چند دانشمند به نام سده‌های گذشته شیراز- نوشته خاورشناسان و دانشمندان بیگانه شیراز (646 صفحه)

18- پایتخت‌های شاهنشاهان هخامنشی جلد سوم تمدن هخامنشی در آن عصر: از انتشارات دانشگاه شیراز در سال 1348 حاوی شرح مفصل کاخ‌های همدان و شوش و تخت جمشید ترجمه استوانه کورش (507 صفحه)

19- فرهنگ و هنر ایران در عصر هخامنشی به زبان انگلیسی ترجمه آقای شارپ چاپ شده در سال 1356 در 850 صفحه

CULTURE AND ART IN ACHAEMENAN AGE

20- پارسه یا شرح آثار کاخ‌های تخت جمشید چاپ سال 1348.

21- سنگ نبشته‌ای مفصل بیستون سال 1347 توسط مجله بررسی‌های تاریخی ضمیمه شماره 3 و 4 نشریه کمیته تاریخی نظامی ستاد ارتش.

22- شرح آثار باستانی بیشاپور کازرون و نقش برجسته ها و سنگ نبشته‌های وزارت فرهنگ و هنر در سال 1347.

23- پارس کده: شرح مفصل نخستین پایتخت ایران با نقشه کامل چاپ شده توسط اداره کل فرهنگ و هنر استان فارس در سال 1356 (310 صفحه).

24- روزها و یادها جلد یکم : چاپ سال 1360 حاوی مقالات گوناگون ادبی در 344 صفحه.

25- روزها و یادها جلد دوم: چاپ سال 1362 حاوی نوشتارهای گوناگون ادبی در 408 صفحه.

26- شیراز- شهر جاویدان: چاپ سال 1363 حاوی تاریخ و آثار شخصیت‌های بارز فرهنگی و دانش و نوشته های خاور شناسان و دانشمندان خودی و بیگانه درباره شیراز در888 صفحه.

27- نقش ایران در فرهنگ اسلامی؛ چاپ سال 1365 در 857 صفحه.

 

نوشتارهای پراکنده در مجلات و روزنامه‌ها:

1- یک سلسله نوشتارها در دوره یکم و دوم مجله دانشکده ادبیات شیراز- از آن جمله پژوهشی درباره انتخاب آرم دانشگاه شیراز از روی نقوش تخت جمشید که توسط آقای شارپ به انگلیسی ترجمه شد.

2- تاریخ خاورشناسی و ایرانشناسان در پنج گفتار نشریه شماره 6 دانشگاه شیراز.

3- نوشتارهایی درباره فرهنگ و هنر ایران پیش از اسلام در مجله هنر و مردم از سال 1346 تا 1357.

4- نوشتارهایی در مجله مهر چاپ تهران دوره سوم سال 1344.

5- نوشتارهایی در مجله بررسی‌های تاریخی ستاد ارتش چاپ تهران.

6- نوشتارهایی در مجله وحید چاپ تهران سال 1348 و 1349 درباره تاثیر تمدن ایران در فرهنگ اسلامی.

7- نوشتارهایی در مجله هوخت چاپ تهران سال 1348 و 1349.

8- نوشتارهایی در مجله اطلاعات هفته.

9- نوشتارهایی در نشریه اداره کل فرهنگ و هنر فارس.

10- چند نوشته پژوهشی در مجله شماره یک و دو باستان شناسی سال 1338.

11- چند نوشته پژوهشی در مجله فروغ تربیت.

12- نوشتارهای چندی در روزنامه های پارس- گلستان- بهار ایران- پیک خجسته چاپ شیراز و همچنین در روزنامه اطلاعات و کیهان چاپ تهران.

کارنامه پربار علمی و فرهنگی استاد علی سامی نشان از علاقه ویژه وی به فرهنگ و تاریخ ایران باستان است و می‌تواند الگویی مناسب برای کسانی باشد که می‌خواهند در این عرصه گام بگذارند.

یادش گرامی و نامش جاودان باد

خبرگزاری ایبنا

نظر دهید
نظرات کاربران

کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.

گزارش

برچسب ها

اخبار مرتبط

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: