اشرف زاده:اگر عطار نبود مولوی را نداشتیم

1396/9/25 ۱۳:۳۲

رضا اشرف‌زاده، گفت: بايد يادمان باشد، اگر كسي مانند عطار نيشابوري نبود ما مولوي را نيز نداشتيم؛ اگر اسرار نامه، الهي نامه، مصيبت نامه و منطق الطير را نمي‌داشتيم، مطمئن هستم كه مثنوي معنوي نيز شكل نمي‌گرفت.

 

حسینی: راز دوام ادبیات عرفانی درد بشریت است
 
 
 
رضا اشرف‌زاده، گفت: باید یادمان باشد، اگر كسی مانند عطار نیشابوری نبود ما مولوی را نیز نداشتیم؛ اگر اسرار نامه، الهی نامه، مصیبت نامه و منطق الطیر را نمی‌داشتیم، مطمئن هستم كه مثنوی معنوی نیز شكل نمی‌گرفت.

سیمین سلیمانی: مراسم نگاهی دیگر به «هفت وادی عشق و سلوك» نوشته علیرضا خطیب‌زاده پنج‌شنبه شب (23 آذرماه) در سالن آمفی تئاتر دانشكده هنر نیشابور برگزار شد.
رضا اشرف‌زاده مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی و قائم مقام ریاست دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در ابتدای سخنرانی خود با عنوان «شرح وادی عشق» گفت: عطار یكی از برجسته‌ترین عارفان ایرانی و بزرگ‌ترین عارف اسلامی است، این كه گفته شد، عارف اسلامی شاید در ذهن‌ها مولوی بیاید كه بسیاری از مطالب عارفانه را نقل كرده اما باید یادمان باشد، اگر كسی مانند عطار نیشابوری نبود ما مولوی را نیز نداشتیم؛ اگر اسرار نامه، الهی نامه، مصیبت نامه و منطق الطیر را نمی‌داشتیم، مطمئن هستم كه مثنوی معنوی نیز شكل نمی‌گرفت.
وی ادامه داد: عطار نیشابوری پیر اسرار است به این اعتبار كه اسراری را فاش كرده كه برای دیگران نهایت رنج و اندوه بوده و عطار نیشابوری به طور رمزی در این كتاب‌های چهارگانه خود به آن‌ها پرداخته است؛ همچنین عطار در عرفان اسلامی شخصی صاحب نظر است و به قول یكی از اروپائیان تئوریسین عرفان است یعنی نظر تاره نسبت به عرفان اسلامی ارائه داده است. بسیاری از مطالب تازه‌ای كه در عرفان اسلامی مطرح بوده عطار به زبان ساده یا به زبان رمزی بیان كرده است.
اشرف زاده درباره منطق‌الطیر عطار افزود: تركیب منطق‌الطیر از قرآن مجید گرفته شده و این كه زبان مرغان رمزی است كه در ادبیات منظوم خود، پیش از عطار مانند آن را نداریم. منطق الطیر اولین اثر رمزی منظوم عرفانی است كه در جهان اسلام به زبان فارسی باقی مانده و از همان ابتدای كتاب مسئله آفرینش را به زبان رمزی می‌گوید؛ عطار به زبان رمزی و به زیباترین شكل مسئله آفرینش را بیان می‌كند. به طور رمزی سیمرغ رمزی از هستی است كه از نظرها پنهان است؛ در آثار دیگر عرفانی، سیمرغ، رمزهای دیگری دارد ولی در این جا عطار نیشابوری آن را رمزی از خداوند می‌داند. مسئله آفرینش كه عطار به صورت رمزی آن را بیان می‌كند بعد ها در ادبیات فارسی جلوه‌های گوناگونی پیدا می‌كند.
 
وادی به جای مقام
اشرف‌زاده گفت: یكی از مطالبی كه عطار نیشابوری به عنوان یك مطلب تازه آن را بیان می‌كند، جانشین كردن وادی به جای مقامات است، عطار درباره خودِ مقامات احساس تنگی می‌كند؛ عطار وادی را به جای مقام می‌گذارد؛  وادی یعنی آبكند، جایی بین دو كوه كه متصل به بیایان است یعنی اگر شخصی اول راه را طی كرد به بیابانی بی‌فریاد می‌رسد.
وی ادامه داد: در وادی طلب كه در دل سالك می‌افتد كه این راه را طی كند باید تا موقع رسیدن به سیمرغ طالب بودن خود را حفظ كند و درباره وادی عشق نیز باید تا انتها، این عشق را در خود داشته باشد؛ این وادی‌ها، وادی‌های عاشقانه و ذوقی هستند.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد درباره وادی فقر و فنا گفت:  این فقر، فقر محمدیه است یعنی انسان نیاز به حق داشته باشد و از كل خلقت بی نیاز باشد؛ ابتكار عطار انتخاب وادی‌های ذوقی عاشقانه به جای مقامات زاهدانه است.
او عنوان كرد: از دیدگاه عطار نیشابوری و بسیاری از عرفا عشق، یك آتش است كه باید زیر بوته وجود انسان قرار بگیرد و شعله بزند تا خالص را از ناخالصی جدا كند برای همین عشق، پاك بازی است یعنی در راه عشق هر چه داشته، باخته است؛ وادی عشق این گونه شروع می‌شود و البته عطار نیشابوری به این مهم بسنده نمی‌كند و وقتی تئوری جدید در عرفان ارائه می‌دهد، مسئله عشق را مانند سایر عرفا كه فقط انسان عشق را دارد و دیگران عشق ندارند؛ نمی‌نگرد. اغلب عرفا معتقدند امانتِ عشق فقط در وجود انسان گذاشته شده است اما عطار نیشابوری بحث دیگری را عنوان می‌كند و آن، این كه همه هستی عاشق هستند و عشق دارند چیزی كه در انسان هست و فرشتگان ندارند، مسئله درد است در واقع چیزی كه عشقِ عطار را به كمال می‌رساند، درد است كه موتور محرك عشق است و این كه انسان به چه چیزی عشق بورزد ارزش او را تعیین می‌كند.

مهم ترین پهنه تجلی عرفان اسلامی، ادب فارسی است
در ادامه این مراسم سید حجت‌الحق حسینی مشاور علمی دفتر منطقه‌ای سازمان جهانی آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسكو)؛ مشاور ارشد و عضو هیات علمی گروه اختر فیزیك، كیهان‌شناسی مركز ستاره‌شناسی تهران با اشاره به مطالعاتی كه در حیطه ادبیات عرفانی داشته در بخشی از سخنرانی خود با عنوان «آینه در آینه – عرفان اسلامی در ادب پارسی» گفت: ادبیات فارسی محمل مباركی است كه عرفان اسلامی در آن جای دارد؛ ادبیات عرفانی فقط شعر نیست بلكه موسیقی و قوالی و حكمت نیز هست؛ مهم ترین پهنه تجلی عرفان اسلامی، ادب فارسی است و تاریخ درازنای شعر و ادبیات فارسی مقام والایی از روح را در خود نشان داده است و انسان این مَظهر و مُظهر قانون خداوندی آن جا كه روحش جذبات بسیار را می‌خواهد به تجلی بنشیند، سخن به قالب شعر می گوید و اوج شكوفایی آفرینش‌های هنری انسان و هنرِ هنرها شعر عرفانی است.
وی در ادامه با بیان این كه عرفان شعر را بالنده كرده، عنوان كرد: اغلب ادبیات عرفانی مربوط به خراسان است و راز دوام ادبیات عرفانی درد بشریت و وجود اخلاص است.
حسینی با اشاره به كتاب « هفت وادی عشق و سلوك» تالیف علیرضا خطیب‌زاده تصریح كرد: معتقدم فرهنگ با جغرافیا نسبت مستقیم دارد، باید یك نظامی‌شناس یك آذری زبان باشد و آن جایی كه خواستگاه ادبیات عرفانی خراسان است لاجرم همت یك خراسانی را می‌طلبد كه این كار عظیم را جمع كند.

منبع: ایبنا