منبع تاریخ فلسفه یونان

1395/4/15 ۰۸:۲۵

شاید درطول سال‌های اخیر کتاب‌های گوناگون و متنوعی درباره تاریخ فلسفه و به‌طور مشخص تاریخ فلسفه یونان منتشر شده باشد، اما به‌تازگی نشر حکمت یکی از مهم‌ترین آثار درباره این موضوع را منتشر کرده است. «کلیات تاریخ فلسفه» نوشته ادوارد تسلر است که با ترجمه حسن فتحی منتشر شده

گاهی به کتاب «کلیات تاریخ فلسفه یونان»

 شاید درطول سال‌های اخیر کتاب‌های گوناگون و متنوعی درباره تاریخ فلسفه و به‌طور مشخص تاریخ فلسفه یونان منتشر شده باشد، اما به‌تازگی نشر حکمت یکی از مهم‌ترین آثار درباره این موضوع را منتشر کرده است. «کلیات تاریخ فلسفه» نوشته ادوارد تسلر است که با ترجمه حسن فتحی منتشر شده و یکی از مهم‌ترین آثار در حوزه تاریخ فلسفه یونانی است. ادوارد گوتلوب تسلر هرچند به‌عنوان فیلسوف نوکانتی آلمان و در مقام متاله پروتستان این دیار جایگاهی ویژه دارد، بیشتر آوازه‌اش را وامدار نوشته‌هایش درباره فلسفه یونان باستان است. تسلر مجتهد و پدر تاریخ فلسفه یونان است و هرکس که پس از او به نگارش در این حوزه پرداخته، از او به‌عنوان یک مرجع بهره برده است. به‌عنوان مثال فردریک کاپلستون در مجلد نخست تاریخ فلسفه‌اش، علاوه‌بر اقتباس‌های ساختاری، 15‌بار به این کتاب ارجاع داده یا نقل‌قول کرده است. بزرگ‌ترین اثر تسلر «فلسفه یونان در بستر تکامل تاریخی‌اش» است که همه یا بخش‌هایی از آن به اکثر زبان‌های اروپایی ترجمه شده و جایگاه خودش را به‌عنوان متن معتبر تاریخ فلسفه یونانی تثبیت کرده است. تاثیر فلسفه دیالکتیکی هگل بر گزارش و تحلیل تسلر از تاریخ فلسفه یونان در این اثر به روشنی قابل‌تشخیص است. ویراست اولیه این کتاب در 12 سال میان 1844 تا 1852 منتشر شد، اما تسلر تا 50 سال بعد نیز از تکمیل و اصلاح آن دست برنداشت و آخرین ویرایش این اثر در 1902 (6 سال قبل از مرگ او) منتشر شد. کتاب با یک سوال مهم و مشخص آغاز می‌شود: «چرا ما امروزه، 1400 سال پس از آنکه امپراتور یوستینیانوس آکادمی افلاطون را به‌عنوان آخرین مدرسه از مدارس فلسفی یونان منحل کرد (529 میلادی) به مطالعه فلسفه یونانی می‌پردازیم؟» بی‌شک پاسخ به این سوال برای خواننده‌ای که قصد مطالعه تاریخ فلسفه یونان را دارد، نکته‌ای کلیدی و حیاتی است. تسلر فلسفه یونانی را از مولفه‌های مهم حیات عقلانی اروپا می‌داند و بر این مساله تاکید می‌کند که سیر تکاملی این حیات را نمی‌توان به صورتی جدا از آن فلسفه فهم کرد.
تسلر در این کتاب به نکته مهم دیگری نیز اشاره می‌کند. او می‌نویسد: «چنین نیست که هر قومی و حتی قوم متمدنی، فلسفه‌ای پدید آورده باشد. اقوام زیادی دارای قدیسان و پیامبران و مصلحان دینی بوده‌اند، اما فقط معدودی از آنها فیلسوف داشته‌اند.» تیسلر معتقد است فلسفه یونانی همانند دیگر دستاوردهای روح یونانی، یک ابداع اصیل بوده و اهمیتی بنیادی در کل نشو و نمای تمدن غربی داشته است.
تسلر در این کتاب پس از بیان معنا، منابع، ماقبل تاریخ و پیدایش، دوره‌های اصلی و ماهیت و گسترش فلسفه یونانی، این سنت فلسفی را به چهار دوره تقسیم می‌کند. «فلسفه پیش از سقراطی» عنوان دوره نخست است که کتاب آن را در پنج فصل بررسی می‌کند. دوره دوم «فلسفه آتیکی: سقراط و سقراطیان، افلاطون، ارسطو» نام دارد و کتاب در چهار فصل به‌طور مفصل به این مبحث می‌پردازد. «فلسفه هلنیستی (یونان‌مآبی)، مکتب رواقی، مکتب کلبی متاخر، مکتب اپیکوری، شکاکیت و التقاط‌گرایی» عنوان دوره سوم فلسفه یونانی است که کتاب در پنج فصل آن را بررسی می‌کند و بالاخره «فلسفه امپراتوری روم» عنوان دوره آخر در کتاب است که تسلر آن را در دو فصل معرفی می‌کند.

منبع: فرهیختگان