1395/4/9 ۱۳:۲۷
دیدگاه غالب دربارۀ خاستگاه بلاغت اسلامی آن است که این پدیده از دل پژوهش‌های قرآنی و نیز بررسی اشعار عربی سر برآورده است. کتاب حاضر این دیدگاه را به چالش می‌کشد، و در مقابل، ریشه‌های بلاغت را در دل فن خطابۀ یونان و روم باستان می‌جوید: اگرچه فن خطابه در بلاغت اسلامی سمت و سویی دیگر یافته است، خطوط کلی آن در آثار بلاغیان مسلمان قابل ردیابی است. علاوه بر این، با توجه به فقدان منبعی جامع در باب تاریخچه و اصول فن خطابۀ غرب به زبان فارسی، این کتاب پر کردن این خلاء را نیز به‌مثابۀ وظیفه‌ای ثانوی بر عهده داشته است.
بررسی‌های متعددی که پژوهشگران، تاکنون، در باب نهضت ترجمه در اوایل عباسیان انجام داده‌اند، خلاء مهمی را بر خواننده آشکار می‌کند و آن فقدانِ ترجمۀ متون بلاغی یونانی و لاتین به سریانی یا عربی است. برای این فقدان می‌توان دلایل متعددی اقامه کرد. رایج‌ترین فرض این است که بگوییم از آنجا که سریانیان و مسلمانان خود پیشینۀ پرغنایی در شعر و سخنوری داشتند، به آرای یونانیان در این باب چندان احساس نیاز نمی‌کردند. اما، اگر جریان ترجمه و مبادلات فرهنگی را نه صرفاً امری زبانی، بلکه امری مبتنی بر نیازهای فرهنگی خاص در نظر بگیریم، آنگاه این فرض محتمل خواهد بود، هرچند که بسیاری از محققانْ بلاغتِ اسلامی را، به‌طور کلی، تحت تأثیر آثار منطقی و بلاغی ارسطو می‌دانند. با این حال، همین تأثیر نیز محدود به حوزه‌های خاصی است؛ فقط آثار تنی چند از فلاسفۀ مسلمان مانند فارابی، ابن‌سینا و ابن‌رشد که ناگزیر در خلال بحث‌های فلسفی به مباحث بلاغت هم پرداخته‌اند و برخی آثار بلاغی با رویکرد فلسفی از آن متأثرند.
اما از آنجایی که نخستین درسنامه‌های بلاغی جهان اسلام پس از آغاز نهضت ترجمه و شکوفایی آن نوشته شده است و تا پیش از آن با درسنامۀ مستقلی مواجه نیستیم، این فرض را که اصول بلاغت اسلامی بر پایه‌ی شعر و سخنوری اعراب شکل گرفته است، باید با احتیاط طرح کرد و همچنین شباهت‌های انکارناپذیری که میان بسیاری از اصول بلاغی جهان اسلام و غرب باستان وجود دارد، نباید باعث شود که صرف فقدان ترجمۀ متون بلاغی غرب باستان را به‌معنای تأثیر نپذیرفتن بلاغت اسلامی از بلاغت غرب باستان تلقی نماییم.
عنوان فصل‌های کتاب به‌شرح زیر است:
1- چارچوب هلنیستی بلاغت: ملاحظات تاریخی
2. فضایل و رذایل سبکی به‌مثابه خاستگاه علم معانی، بیان و بدیع
3. سخنور ایده‌آل به‌مثابه خاستگاه الگوهای ایده‌آل بلاغی جهان اسلام
4. منافرات و شعر: تأثیر ژانر منافرات در جهان اسلام.
عمارتی مقدم، داوود، بلاغت از آتن تا مدينه (بررسي تطبيقی فن خطابه يونان و روم باستان و بلاغت اسلامي تا قرن پنجم)، 340 صفحه، قطع: رقعی، بها: 280000 ریال، 1395.
منبع: میراث مکتوب
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید