هم اندیشی جهان شرق و غرب

1395/4/2 ۱۰:۳۴

«پیام هدایت و نظریه شرق و غرب‌شناسی» كتابی به قلم علی تسلیمی است كه به «شرق و غرب‌شناسی و تاریخ» و بررسی آثار صادق هدایت می‌پردازد. از نظر نگارنده، شرق و غرب‌شناسی گونه‌ای مثبت از جهانی شدن است كه وارونه شرق شناسی و غرب‌شناسی، نگاهی مثبت به شرق و غرب دارد.

«پیام هدایت و نظریه شرق و غرب‌شناسی» كتابی به قلم علی تسلیمی است كه به «شرق و غرب‌شناسی و تاریخ» و بررسی آثار صادق هدایت می‌پردازد. از نظر نگارنده، شرق و غرب‌شناسی گونه‌ای مثبت از جهانی شدن است كه وارونه شرق شناسی و غرب‌شناسی، نگاهی مثبت به شرق و غرب دارد. این دیدگاه با آنكه از فناتیك‌های شرق و استعمارگران غرب انتقاد می‌كند درگیری ایدئولوژیكی در برابر دیگری بومی‌ و جهانی و شرقی و غربی ندارد و ادعا می‌كند كه خاور زمین و چه بسا باختر زمین تاریخ نداشته است و تاریخ با رخدادهایی چون جهانی شدن و شرق و غرب‌شناسی پدید می‌آید. او این مفهوم را به ویژه در نوشته‌های هدایت یافته و از آنها الهام گرفته است. در مقدمه این كتاب در خصوص پیش‌فرض‎ها و پایه‌های نظری، تبارشناسی، پیوند قطبی و بازی گفتمانی، لذت ادبیات و پسامدرنیسم، مكتب بوف كور سخن می‌گوید. سپس در فصل نخست به نام تاریخ و بی‌تاریخی از جهان بی‌تاریخ سخن می‌گوید و عنوان می‌دارد كه این جهان‌ها نشان می‌دهند كه روند زمانی در آنها همواره رو به جلو نبوده و گاهی با پس‌رفت همراه بوده است. تاریخی بودن هنگامی نمایان می‌شود كه همسانی‌ها و همزادی‌ها از میان برداشته شوند و دگردیسی‌ها جای‌شان را گرفته باشند اما در جهان عقب مانده اگر دگردیسی و تفاوتی در میان باشد چه بسا با مسخ و پیری همراه است.
در فصل دوم شرق و غرب‌شناسی و تاریخ، از ویژگی‌های تاریخی بودن جهان یاد می‌كند و زمینه‌های تاریخی شدن را در روشنگری، انقلاب صنعتی، دموكراسی و جهانی شدن می‌نگرد. این فصل با اینكه از بومی و شرقی و احترام به باورها و مذهب‌های‌شان سخن می‌گوید و از استعمار انتقاد می‌كند پیشرفت‌های جهانی و غربی را نادیده نمی‌گیرد. همچنین از شرق شناسی ضد شرقی و غرب‌شناسی ضد غربی پرهیز می‌كند و درون گفتمان‌های شرق‌شناس و غرب‌شناسی گرایشی به یكدیگر می‌بیند؛ گرایشی كه چه بسا برگرفته از شناخت درست است. این اندیشه در آثار داستانی و غیرداستانی هدایت به چشم می‌خورد. فصل ادبیات و مكتب‌های شرقی - غربی به لذت ادبیات و دیدن واقعیت برتر در ادبیات مدرن سوررئالیستی و به ویژه بوف كوری كه اثری شرقی – غربی است می‌پردازد و بیان می‌دارد كه واقعیت‌هایی از جهان درون دارای جنبه‌های همگانی بشری و جهانی است و دست‌كم روشنفكران و ادبیات‌شناسان جهان در فهمیدن آثاری چون بوف كور و ارزش‌های آن هم اندیشه‌اند. هم اندیشی جهان شرق و غرب پیام هدایت است كه امیدی نسبی را در آثارش نشان می‌دهد. همچنین پیوست كتاب تحت عنوان آثار هدایت و پیرنگ داستان‌هایش در دو بخش نوشته شد. داستان‌های بخش نخست شامل بوف كور، سه قطره خون، توپ مروارید، حاجی آقا و... كه مجموعا ۲۵ داستان می‌شود و در بخش دوم كه شامل ۲۰ داستان است از پروین دختر ساسان تا افسانه آفرینش و علویه خانم مورد بررسی قرار می‌گیرد.

منبع: اعتماد