خواجه نظام‎الملک طوسی گفتار در تداوم فرهنگی ایران

1393/3/17 ۱۱:۵۲

خواجه نظام‎الملک طوسی گفتار در تداوم فرهنگی ایران تاليف سيدجواد طباطبايي رساله‎ کوتاهی درباره‎ برخی از وجوه تاریخ اندیشه‎ سیاسی ایران در دوره‎ اسلامی با تاکیدی بر اندیشه و عمل خواجه نظام‎الملک طوسی است. در واقع دفتر حاضر نظریه‎ بنیادین رساله‎ درآمدی بر تاریخ اندیشه‎ سیاسی در ایران اسن که جریان عمده‎ اندیشه‎ سیاسی ایران در دوره‎ اسلامی را دنبال می‎کند.

در صفحات اندک این رساله‎ی کوتاه، نگارنده کوشیده است، در ادامه‎ی پژوهش‎هایی که از دهه‎ها پیش آغاز کرده بود، مفهوم تداوم تاریخی و فرهنگی را به عنوان یکی از مفاهیم تاریخ ایران‎زمین مطرح کند و از مجرای آن سوانح احوال خواجه و مقام سیاست‎نامه‎ی او را در تاریخ اندیشه در ایران مورد بررسی قرار دهد.

در این کتاب می‎خوانیم؛ از بررسی تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران می‎توان دریافت که تاریخ ایران از دوره‎ی باستانی آن تا سده‎ی اخیر از ورای گسست‎هایی که در آغاز دوره‎ی اسلامی و از آن پس با چیرگی ترکان بر ایران زمین و یورش مغولان تا فراهم آمدن مقدمات جنبش مشروطه‎خواهی ایجاد شد، تداوم خود را حفظ کرده و جوهر تاریخی و فرهنگی آن استوار و ثابت مانده است.

در بخشی دیگر از کتاب می‎خوانیم؛ سیاست‎نامه‎نویسی، به عنوان جریانی از اندیشه‎ی سیاسی در ایران که در سپیده‎دم دوره‎ی اسلامی ایران‎زمین و در تداوم اندیشه‎ی سیاسی ایرانشهری تدوین شد، کهن‎ترین، استوارترین و تنومندترین جریانی بود که در تاریخ اندیشه‎ی سیاسی در ایران پدیدار شد و در نخستین سده‎های دوره‎ی اسلامی با انتقال منابع دوره‎ساسانی، تناورده شد و به تدریج، دو جریان دیگر یعنی فلسفه‎ی سیاسی و شریعت‎نامه‎نویسی را در خود جذب و حل کرد. و از آن‎جا که تاکنون تاریخ سیاست‎نامه‎نویسی در ایران نوشته نشده است، اهمیت این جریان از تاریخ اندیشه‎ی سیاسی و معنای آن برای فهم تاریخ سیاسی، اندیشه‎ی سیاسی و ادب فارسی ایران دوره‎ی اسلامی به درستی معلوم نیست و جای آن دارد که مورد توجه و بررسی جدی قرار گیرد. و .....

کتاب حاضر در ۳ فصل دسته‎بندی شده است؛ فصل نخست «سوانح احوال خواجه نظام‎الملک و وضع زمانه‎ی او»، فصل دوم «اندیشه‎ی ایرانشهری و تداوم فرهنگ ایران‎زمین» و فصل سوم «مقام سیاست‎نامه در تاریخ اندیشه‎ی سیاسی ایران».