فرهنگ داستان‌های عاشقانه در ادب فارسی

1392/12/11 ۱۲:۵۹

در این فرهنگ حاوی 1389 داستان عاشقانه، اعم از نظم و نثر است که ذیل 715 عنوان اصلی معرفی شده‌اند. آثار ادبی از حیث موضوعی و محتوایی به چهار دسته حماسی، غناییی، تعلیمی و نمایشی تقسیم شده است. در این میان دایره ادبیات غنایی وسعت شگرفی دارد؛ زیرا با عواطف و احساسات درونی افراد مرتبط است و از آنجا که جنبه‌های احساسی افراد،‌ متفاوت است گونه‌های مختلفی را در خود جای داده و به شکل‌های مختلفی بروز و ظهور یافته است. گونه‌هایی چون عاشقانه‌ها، شکوائیه، مدح و ستایش، هجو و نکوهش، مرثیه، حبسیه، طنز، هزل، تقاضا و درخواست، سوگندنامه و ...

در این فرهنگ حاوی 1389 داستان عاشقانه، اعم از نظم و نثر است که ذیل 715 عنوان اصلی معرفی شده‌اند.

آثار ادبی از حیث موضوعی و محتوایی به چهار دسته حماسی، غناییی، تعلیمی و نمایشی تقسیم شده است. در این میان دایره ادبیات غنایی وسعت شگرفی دارد؛ زیرا با عواطف و احساسات درونی افراد مرتبط است و از آنجا که جنبه‌های احساسی افراد،‌ متفاوت است گونه‌های مختلفی را در خود جای داده و به شکل‌های مختلفی بروز و ظهور یافته است. گونه‌هایی چون عاشقانه‌ها، شکوائیه، مدح و ستایش، هجو و نکوهش، مرثیه، حبسیه، طنز، هزل، تقاضا و درخواست، سوگندنامه و ...

این فرهنگ حاوی 1389 داستان عاشقانه، اعم از نظم و نثر است که ذیل 715 عنوان اصلی معرفی شده‌اند.

از این تعداد 926 داستان به نظم و 437 داستان به نثر و 26 داستان به نظم و نثر است. محدودۀ زمانی این اثر از پیش از اسلام (دورۀ مادها) تا دورۀ معاصر را در بر می‌گیرد. ملاک انتخاب داستان‌ها عاشقانه بودن آن‌هاست.

علاوه ‌بر این، داستان‌هایی در این فرهنگ آمده که مکتوب شده‌اند و روایات شفاهی و غیر مکتوب که اغلب در گویش‌های محلی و منطقه‌ای رایج است، ذکر نشده است.

تمامی مدخل‌ها و عنوان‌های اصلی و فرعی به‌صورت الفبایی تنظیم شده‌اند و در مواردی که یک داستان دارای دو یا چند نام است، معروف‌ترین نام به‌عنوان مدخل اصلی آمده است. همچنین به مشخصات نویسنده یا شاعر به‌اختصار اشاره‌ای شده و در برخی از موارد، نام شاعران یا نویسندگانی که اثر خود را به کسی اهدا کرده‌اند یا آن را به نام فردی سروده‌اند یا نوشته‌اند ذکر گشته و سعی شده است نظم و نثر بودن اثر نیز مشخص شود.

در کتاب حاضر، هنگامی که عاشقانه بودن یا نبودن اثری مسلّم نباشد، از واژۀ «ظاهراً» استفاده شده است. در آثار منظوم، وزن شعر و تعداد ابیات منظومه مشخص و تلاش شده بیت یا ابیاتِ آغاز و پایان منظومه‌ها نقل شود.

در جایی که شاعر یا نویسنده‌ای بیش از یک داستان سروده یا نوشته باشد، در ذیل توضیحات مربوط به آن داستان، سایر آثار عاشقانۀ او نیز آمده و سعی شده است اصل و ریشۀ داستان‌ها نیز ذکر شود.

در مواردی هم که از یک داستان بیش از یک نمونه وجود دارد، ترتیب تاریخی رعایت شده است و ابتدا قدیم‌ترین اثر و به ترتیب آثار بعدی معرفی شده‌اند تا خواننده با سیر تاریخی یک داستان نیز آشنا شود.

از آنجاکه اغلب داستان‌ها به‌صورت نسخه‌های خطی‌ای هستند که در کتابخانه‌های مختلف نگهداری می‌شوند و هنوز به چاپ نرسیده‌اند، مشخصات نسخه یا نسخه‌های خطی مربوط و محل نگهداری هریک ذکر شده تا علاقه‌مندان به تصحیح نسخ با آن‌ها آشنا شوند.

در ذیل هر مدخل، منبع یا منابع مربوط به آن مدخل به ترتیب الفبایی نوشته شده تا راه برای تحقیقات بیشتر هموار باشد.

در پایان، فهرست منابع و مآخذ و مجلات و مقالات و وبگاه‌‌ها آمده است. این فرهنگ راهنمایی برای مطالعات بعدی داستان­های عاشقانه خواهد بود.

کتاب فرهنگ داستان‌های عاشقانه در ادب فارسی، نوشتۀ دکتر علی‌اصغر باباصفری است که پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آن را در 666 صفحه منتشر کرده است.

شماره ثبت این کتاب در کتابخانه شماره یک مجلس شورای اسلامی 505986 می‌باشد.

منبع: کتابخانه مجلس شورای اسلامی

سایر تصاویر