تاریخ در چنین روزی

هنگامی كه انگلستان در سال 1856م درگیر جنگ كریمه در اروپا بود، ناصرالدین شاه قاجار، به تحریك و تشویق روس‏ها كه در جنگ كریمه با انگلیسی‏ها درگیر شده بودند به هرات لشكركشی كرد و با استفاده از گرفتاری انگلیس این شهر را در اول نوامبر 1856م به تصرف خود در آورد. دولت انگلیس در همان روز كه هرات به تصرف نیروهای ایران درآمد، به ایران اعلان جنگ داد

ابوعبداللَّه شرف الدین مقداد بن عبداللَّه بن محمد حلی سَیوری معروف به فاضل مقداد و فاضل سیوری، فقیه، متكلم، محقق، جامع معقول و منقول و از علمای بزرگ شیعه می‏ باشد. فاضل مقداد پس از اتمام تحصیلات مقدماتی برای فراگیری فقه، اصول و حدیث در محضر درس "شهید اول" حضور یافت تا آن‏گاه كه خود در این علوم استاد گشت

امام هادی (ع) كه در زمره امامان شیعه و از خاندان رسالت است، نیز از ویژگی دانشی گسترده و جامع برخوردار است، طوری كه سمبل های دانش و فرهنگ وی، عقول را حیران و اندیشه ها را به اعجاب واداشته است. امام دهم همچون پدران و اجداد بزرگوار خود در علم و دانش سرآمد روزگار بود. درخشش او در مدت حیاتش احترامی شگفت در قلوب همگان ایجاد كرده بود. نامه آن حضرت در رد پیروان معتقد به تفویض و جبریون و اثبات عدل و حد مابین جبر و تفویض، از فرازهای شگفت آور دوره امامت، امام هادی محسوب می شود و بسیار مورد تعمق و توجه می باشد.

آیت ‏اللَّه محمد علی اراكی در سال 1312 قمری در "اراك" دیده به جهان گشود. پدرش از علما و اوتاد عصرخویش و مادرش از سلاله‏ ی پاك رسول خدا(ص) بود. وی از سن 20 سالگی و همزمان با تأسیس حوزه‏ ی علمیه‏ ی اراك به مدت 8 سال از محضر آیت ‏اللَّه العظمی حائری كسب فیض نمودو سپس با تأسیس حوزه ‏ی علمیه‏ ی قم از سوی آیت ‏اللَّه العظمی حائری، به قم هجرت كرده و از اصحاب خاص او به شمار آمد.

پس از درگذشت شیخ مرتضی انصاری، شاگردان و بزرگان روحانیت شیعه، میرزای شیرازی را به عنوان مرجع تقلید شیعیان معرفی نمودند. یكی از بزرگ‏ترین قسمت‏های زندگانی وی، مبارزه با استعمار انگلیس و واگذاری تنباكو است. میرزای شیرازی با ارسال پیام برای ناصرالدین شاه قاجار، وی را از مفاسد امتیاز انحصار تنباكو، برحذر نمود. ولی تذكرات ناصحانه‏ ی وی تأثیری در شاه نداشت.

سیدمحمدرضا فرزند سیدمحمدباقر موسوی گلپایگانی در سال 1316 قمری در "گوگد" گلپایگان دیده به جان گشود. پس از چندی جهت فراگیری علوم اسلامی به اراك عزیمت نمود و از محضر آیت ‏اللَّه شیخ عبدالكریم حائری بهره جست. پس از تأسیس حوزه ‏ی علمیه ‏ی قم، به این شهر مهاجرت نمود و بعد از درگذشت آیت ‏اللَّه حائری، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.

شیخ مرتضی فرزند ارشد آیت‏ اللَّه شیخ عبدالكریم حائری یزدی موسس حوزه‏ ی علمیه‏ ی قم در 1334 ق در اراك به دنیا آمد. وی پس از اتمام دروس مقدماتی، به محضر درس اساتید بزرگ حوزه از جمله آیات عظام: گلپایگانی، سیدمحمدتقی خوانساری، محقق داماد، حجت كوه كمره‏ای، بروجردی و امام خمینی راه یافت و نیز از درس والد خود، خوشه ‏ها چید.

حضرت آیت اللّه العظمی حاج شیخ محمدعلی اراکی(ره) در 24 جمادی الثانی 1312 ق. در اراك دیده به جهان گشود. پدرش، حجه الاسلام حاج احمد آقا، مشهور به میرزا آقا فراهانی از علمای مشهور آن سامان بود. مادرش نیز از نوادگان امامزاده سید حسن واقف است.وی پس از یادگیری خواندن و نوشتن، در نوجوانی وارد حوزه علمیه اراك شد و در درس استاد سید جعفر شیثی حضور یافت و مقدمات علوم اسلامی را از او فرا گرفت

ابوزكریا، یحیى بن قاسم ثَعْلَبی، فقیه، قاری، مفسّر، نحوی، لغوی، عروضی و شاعر ماهر بود. او سال‏ها در مدرسه ‏ی نظامیه‏ ی بغداد به تدریس اشتغال داشت و شاگردان زیادی پرورش داد. از ابوزكریا كه در میان اعراب بیشتر به عنوان ادیب و شاعر مطرح می ‏باشد، دیوان شعری به جای مانده است. سرانجام ابوزكریا در سال 616 ق در 95 سالگی بدرود حیات گفت.

محسن بن علی تنوخی ادیب و مورخ مسلمان در شعر و ادب، استعداد سرشاری داشت و اشعار بسیاری از خود بر جای گذاشت. تنوخی در مدتی كوتاه، مراتب علمی و دینی متداولِ زمانِ خود را طی كرد و سپس به شغل قضاوت پرداخت.