تحفۀ حاتمیه؛ قبلۀ آفاق؛ استخراج نصف النهار

افزودن به علاقه‌مندی‌ها

از ملا مظفر بن محمد قاسم گنابادی، ستاره‌شناس شاه‌عباس یکم (995-1037ق/1587-1628م)، زنده در 1024ق، در 1 «مقدمه» و 5 «باب»، برای خواجه ناصرالدین حاتم‌بیکا، در استخراج نصف النهار و سمت قبله، خود بدان نامی نداده و در مآخذ به چند نام آمده است. 
مقدمه در آنچه پیش از شروع لازم است، از هندسه و هیأت. و در هر باب یک شیوه برای استخراج را آورده است. باب 1. در استخراج خط نصف‌النهار، 2. استخراج سمت قبله به طریق دایره‌ای هندیه، 3. معرفت سمت قبله به طریق اخراج عمود، 4. استخراج سمت قبله به استعانت آلات قیاس، 5. استخراج قبله طریق حسابی. 
آغاز:   افتتاح کلام در هر مقام و اختتام مقال در هر حال، حمد و ثنای قادری... اما بعد، این رساله‌ای است در استخراج خط نصف‌النهار و معرفت سمت قبله مشمل بر مقدمه و پنج باب تحفۀ مجلس شریف... 
منابع دیگر:   مشترک، 1/251؛ نسخه‌ها، 1/252؛ ذریعه، 2/21 «استخراج خط نصف‌النهار»، همانجا، 6/4 «الحاتمیه»، همانجا، 11/65 «استخراج...»، همانجا، 17/42 «قبله»، 43 «قبلۀ آفاق»؛ استوری، ستاره‌شناسی، 2/87 «حاتمیه؛ قبلۀ آفاق»؛ بغدادی، هدیه 2/463: گنابادی؛ گاهنامه، 1307 خ /129؛ مشار، مولفین، 6/248: برای دیگر کارهای چاپیش؛ ریحانه، 3/44؛ مرعشی، 5/213. 
(2)1749،   نستعلیق خوش، بی‌نام و بی‌تاریخ، سدۀ 13ق (ص 42-82، 83). آغاز برابر، انجام: و فراسخ ارضیه در جدول ثبت کردیم و بر آن ختم نمودیم. و الله الهادی علی سواء الطریق و الموصل الی مقام التحقیق. والسلام. در دیباچه نامی بدان نداده و از آن به «رساله در استخراج خط نصف‌النهار و معرفت سمت قبله» یاد کرده، و از نگارنده تنها «مظفر» آمده است. با شکل‌ها و جدول‌ها. 
15 س، 5/11×22 سم‍ ، فتو.     شمث‍ 251974
 

خرید فایل اسکن