بدایع الصنایع

افزودن به علاقه‌مندی‌ها

از عطایی نیشابوری، امیر سید برهان‌الدین عطاءالله بن محمود حسینی مشهدی (د طوس، شوال 919ق/1513م) به نام امیر علی‌شیر نوایی، در 10 ج 2/899ق، که در دیباچه از وی به اشاره نام می‌برد، در 1 «مقدمه»، در 3 رکن عروض
(: سبب، وتد، فاصله) (گ 1 پ ـ 14 ر)، سپس «محسنات» که «منحصر به 3 قسم» است: 1. محسنات لفظی، 2. محسنات معنوی، 3. محسنات لفظی و معنوی هر دو در یک جا. و ماده تاریخ نگارش در پایان آمده است. خاتمه در عیوب چه از وزن و چه از قافیه.
در دیباچه می‌گوید در جوانی کشش به نظم مصنوع داشتم، و یادداشت‌های پراکنده‌ای می‌داشتم. تا در این روزگار که رکن‌السلطنه... که از وی نام نمی‌برد از من خواست که آنها را گرد آورده به پایان برسانم. و من به اجمال این را ساختم، تا توفیق بخشد که کتاب «تکمیل الصناعه» که مشتمل است بر جمیع فنون شعر مکمل شود: این بحر خیالات بدایع انجام/ کز در صنایع است با زیب و نظام، سازد به عطای خود «عطایی» چو تمام/ آن را تو «بدایع الصنایع» کن نام.
آغاز:   صنایع مدایح بی‌قیاس و بدایع الوایح شکر و سپاس... اما بعد، چنین گوید... عطاءالله محمود الحسینی، که در بدایت حال و زمان فراغت این کمینه را میل به نظم مطبوع و کلام مصنوع می‌بود.
انجام:   پرسید ز عامیان یکی تاریخش ـ با وی گفتم «ده جمادی‌الآخر».
منابع دیگر:   نسخه‌ها 3/2128 (10 نسخه)؛ ذریعه 4/419 «تکمیل الصناعه»ی او، همانجا 9/727 «دیوان عطاءالله مشهدی»، همانجا 11/128 «رسالة فی البدیع»، همانجا 17/14 «قافیه»، همانجا 22/377 «منتخب بدایع الصنایع» که همین کتاب است؛ مشترک 13/2782-2783 «بدایع الصنایع» چند کتاب به این نام؛ استوری، گرامر 189.

خرید فایل اسکن