بدایع انشاء؛ انشای یوسفی

افزودن به علاقه‌مندی‌ها

از یوسفی هروی، یوسف بن محمد بن یوسف (950ق/1543م). برای پسرش رفیع‌الدین حسین و دیگران، به سال 940ق/1533م: این نامه کزوست بدعت فن نظام/ و «بدایع الانشاء» نام/ تکرار کن چو نام او را یکبار/ شک نیست که ره بری به سال اتمام (940).
در کنارۀ نسخۀ در دست (ش 11/1831) که با سرآغاز نمونۀ 1 است، به خامۀ نویسندۀ نسخه آمده است: و فی بعض النسخ العتیقه هکذا: سپس آغازی برابر نمونۀ 2 آورده است.
در دیباچه می‌گوید: فن انشا به دو قسم است: 1. توقیعاتی که مضامین آن احکام سلاطین و حکام است، 2. محاورات و مکاتبات، و این یکی از سه قسم بیرون نیست: یا مرتبۀ مکتوب الیه از کاتب بلندتر است یا خردتر و یا برابر است. و هریک از این سه را به خطابی و جوابی تقسیم توان کرد. آنگاه آغاز می کند به: سلاطین به طبقۀ اعلا، جواب ـ سلاطین به طبقۀ اوسط، جواب. به طبقۀ ادنی امراء، به طبقۀ اعلا از امراء، به طبقۀ اوسط، به طبقۀ ادنا. همچنان: صدور، وزراء، سادات، مشایخ، منجمان، سپس نامه‌های خانوادگی، خاتمه در سرنامه‌ها.

آغاز (1):   فاتحةالکتاب حمد خالق الوهابی است که صفحۀ انشاء نشاةالاولی... این نامه کزوست فن انشا نظام کرده خردش «بدایع‌الانشا» نام.
آغاز (2):   زینت عنوان نامۀ نامی، و زیور دیباچۀ هر صحیفۀ کرامی حمد... و بعد چنین گوید فقیر حقیر، یوسفی... که این رساله‌ای است مسمی به بدایع‌الانشاء...
منابع دیگر:   مشترک، 1/864 (فهرست راهنما) که نام و نشانی یازده کار او را در پزشکی دارد، همانجا 5/30 «بدایع الانشاء»، همانجا 5/605 برای نشانی‌های بیشتر؛ فهرستواره 5/4088 نمایه؛ نسخه‌ها، 3/2086 «بدایع‌الانشاء»؛ مشار، 1/561 «انشای یوسفی» (1 چاپ)؛ ذریعه، 3/63، «بدایع‌الانشاء یوسفی» که نام نگارنده را ندانسته، همانجا، (4)9/1320 «دیوان یوسف هروی اَوْ شعره»؛ اعلام 3/2690 یوسف یوسفی؛ طبقات 10/278؛ پاکستان و هند، 4/809 «بدایع‌الانشاء»؛ نفیسی، 1/282، همانجا 2/808 زندگینامه و برخی از کارهایش از آن میان «بدایع‌الانشاء»؛ فرهنگنامه‌ها، منزوی، 199 «لغات یوسفی».

خرید فایل اسکن