دکتر محمد دانش‌پژوه در ۱۳۰۷ش در شهر آمل دیده به جهان گشود. دورۀ دبستان و نیمۀ اول متوسطه را در همان شهر گذراند و دیپلم خود را از دبیرستان ایرانشهر تهران گرفت. با پذیرش در رشتۀ پزشکی دانشگاه تهران به ادامه تحصیل مشغول و در ۱۳۳۲ش موفق به دریافت دکتری پزشکی از آن دانشگاه شد. ایام خدمت سربازی را در شهر سنندج طبابت کرد و سپس چند سالی را در شهر آمل به خدمت همشهریانش مشغول بود.

زنده‌یاد دکتر محمد دانش‌پژوه سالهای ۱۳۴۱تا ۱۳۴۶ش را در فرانسه برای تحصیل دورۀ تخصص پزشکی گذراند و از دانشگاه پاریس در زمینۀ بیماریهای قلب و عروق تخصص گرفت. در خاطراتش از پروفسور لنگر، پروفسور موریس و پروفسور همبروسولیه به عنوان استادانش یاد می‌کند.

پس از اتمام تحصیلات تخصصی‌اش به کشور بازگشت و به ‌عنوان متخصص بیماریهای قلب در بیمارستان خزانه (سازمان تأمین اجتماعی) به طبابت مشغول شد و با موافقت بیمارستان ضمن انجام خدمات بیمارستانی به تحقیقات علمی و کارهای پژوهشی نیز می‌پرداخت.

او فرزند ارشد محمدتقی دانش‌پژوه استاد فقید دانشگاه تهران است. از پدر که در مجامع علمی مقام جهانی کتابشناسی و فهرست‌نگاری را همراه دارد و نوشته‌ها و آثارش مرجعی برای نویسندگان و اهل پژوهش در کتابخانه‌های معتبر جهان است و همو و دوستانش استاد ایرج افشار، دکتر علینقی منزوی، دکتر منوچهر ستوده و احمد منزوی در دهه‌های آغازین تأسیس دانشگاه تهران در برپایی کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران و معرفی کتابها و نسخ خطی همتی بی‌نظیر داشتند، سرمشق گرفت.

دکتر محمد دانش‌پژوه در خاطراتش آورده که او به سفارش پدرش پزشکی خوانده و چون پدر سروکارش با کتاب و دانشگاهیان بوده است، لذا همواره به مطالعه و پژوهش علاقمند بود. او می‌نویسد وقتی پزشک شدم پدرم کتاب مقدمه طب تجربی کلود برنارد را به من داد تا به فارسی ترجمه نمایم و من آن کتاب را ترجمه کردم و با متن اصلی در کتابخانه‌ام گذاشتم تا این درس و سفارش پدر را در کنار طبابت داشته باشم.

ایشان از ۱۳۵۳ش با مرتبۀ دانشیاری در دانشکدۀ پزشکی دانشگاه شهید بهشتی تهران به تدریس می‌پرداخت و عضویت رسمی در هیئت علمی آن دانشگاه را داشت. دکتر محمد دانش‌پژوه می‌نویسد: پدرم هماره تأکید بر این می‌داشت که از تحقیقات و مطالعات پزشکی در کنار طبابت دریغ نورزم. آورده‌اند: نظر پدر این بود که برای سمت اداری لزومی به گرفتن دکترای پزشکی نبود. لذا من که قبلاً نزد ایشان بخشهایی از آثار افلاطون و منطق فارابی را خوانده بودم که دست‌نویس و استنساخ من در دفتری با جلد خشتی در مجموعۀ اهدایی پدر به کتابخانۀ استاد مجتبی مینوی به یادگار مانده است، پایه و مایه‌ای برای ترجمه‌ها و تحقیقات من شد.

زنده‌یاد دکتر محمد دانش‌پژوه تا پایان عمرش به مطالعه و کندوکاو در تحقیقات و دستاوردهای نوین پزشکی در زمینۀ بیماریهای قلب و عروق مشغول بود و در جهت آشنایی مردمان کشورش با این بیماریها علاوه بر گفتگو با رسانه‌ها، آثاری مکتوب نیز در ترجمه و تألیف به تعداد شش مجلد از خود به یادگار گذاشت. از آثارش کتابی با عنوان تب روماتیسمی و بیماریهای دریچه‌ای قلب در هشتمین دورۀ کتاب سال برگزیده شد. علاوه بر اینها دو اثر چند جلدی نیز با عنوان شناخت بیماریهای قلب و رگها تدوین و تألیف کرده است که جلدی را به بررسی سابقۀ پزشکی این علم در نزد ملل پرداخته و در ادامه به ترجمه و گردآوری این علم تا قرن ۲۱ همراه با عکس و گراور از منابعی معتبر به همراه فارماکولوژی آن تا ۲۰۱۴م همت کرده است.

زنده‌یاد در پانزده کنگرۀ بین‌المللی قلب و عروق به ارائۀ مقاله و گفتار پرداخت، هیجده مقاله به زبانهای انگلیسی و فرانسه در نشریات خارجی و ایرانی به چاپ رسانید، سی مقاله به زبان فارسی در نشریات مرتبط با پزشکی نشر داد و ده طرح پژوهشی اجراشده در سابقۀ علمی خود به یادگار گذاشت. درسنامه پزشكی آكسفورد 2 بیماریهای قلب و عروق (ترجمه جمعی از پزشكان)؛ قلب و جراحی آن، پیش از جراحی ـ پس از جراحی؛ اپیدمیولوژی و كنترل بیماری‌های شایع در ایران (با همكاری چند مؤلف)؛ چگونه از حمله قلبی در امان باشیم (ترجمه) و موزائیك انسانی (ترجمه) از دیگر آثار اوست.

دکتر محمد دانش‌پژوه در تیرماه ۱۳۹۷ در بیمارستان دی تهران که خود از برپاکنندگان آن بود، چشم از جهان فروبست.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

در ۱۳۹۷ش کتابخانۀ دکتر محمد دانش‌پژوه بنابر وصیت آن شادروان به مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا شد و در کنار گنجینۀ گرانقدر استاد ایرج افشار قرار گرفت و این احساس اخلاقی و انسانی به ‌پاس و یاد دوستی صمیمانۀ او و پدرش، محمدتقی دانش‌پژوه، با ایرج افشار بوده است.

این اقدام با یاری و لطف سرکار خانم پروانه قوامی، همسر دکتر دانش‌پژوه، و فاضل محترم جناب آقای پیشنماززاده، از منسوبین این خاندان محترم، صورت گرفت.

این کتابخانۀ ارزشمند دارای ۲۳۷۸ جلد کتاب و ۲۴۱۳ شماره مجله است. از جمله منابع مهم و ارزندۀ این مجموعه می‌توان به دورۀ کامل مجلۀ تخصصی انجمن قلب آمریکا اشاره کرد.