محمود افشار یزدی، فرزند حاج محمدصادق افشار یزدی، در ۱۲۷۲ ش در یزد و در خانواده‌ای تاجر و سرشناس دیده به جهان گشود. در سیزده سالگی مادر خود را از دست داد و پدرش او را برای تحصیل نزد عمویش به هندوستان فرستاد. در آنجا مقدمات علوم جدید و زبان انگلیسى را فراگرفت و مدتی نیز به کارآموزی در رشتۀ بازرگانی پرداخت. سپس به ایران بازگشت و سه سال در مدرسۀ علوم سیاسى به تحصیل پرداخت. اما در آستانۀ جنگ جهانی اول برای تحصیلات عالیه راهى سوئیس شد. در لوزان به تحصیل در مقطع دکتری در رشتۀ علوم سیاسی و اجتماعی پرداخت. در ایام دانشجویی فعالیتهای سیاسی و اجتماعی‌اش را آغاز کرد، از جمله: تأسیس انجمن دانشگستر که برای مدتی ریاست انجمن را به عهده گرفت؛ همکاری با ملیون ایرانی که در آن زمان زیر نظر سید حسن تقی‌زاده فعالیت می‌کرد؛ تشکیل اتحادیۀ ایرانیان؛ چاپ مقالاتی در نشریات خارج از کشور مانند حبل‌المتین و کاوه و همچنین فعالیت بر ضد قرارداد۱۹۱۹م ایران و انگلستان. در ۱۲۹۸ش از رسالۀ دکتری‌اش با عنوان «سیاست اروپا در ایران» دفاع کرد و موفق به اخذ درجۀ دکتری شد و در همان سال به ایران بازگشت.

پس از بازگشت به ایران در مدرسه‌های علوم سیاسى، دارالفنون و نظام به تدریس اشتغال داشت و با نشر مقاله در شفق سرخ، ایران و تجدد ایران فعالیتهای سیاسی و اجتماعی خود را پی گرفت. از جمله فعالیتهای دکتر افشار و هم‌دوره‌ایهای او تلاش در جهت ایجاد و تقویت نهادهای مدرن در ایران بود. از اقدامات او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: تأسیس و ریاست مدرسۀ تجارت در ۱۳۰۴ش؛ عضویت در تشکیلات جدید وزارت عدلیه در ۱۳۰۵ش که علی‌اکبر داور، دوست ایام تحصیل او، آن را بنیاد نهاده بود؛ ریاست ادارۀ اقتصادی و حقوقی وزارت دارایی به دعوت سید حسن تقی‌زاده در ۱۳۱۰ش؛ بازگشت به وزارت دادگستری در ۱۳۱۶ش؛ عضویت در هیئت قضات دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی در ۱۳۱۸ش. مقارن با وقایع شهریور ۱۳۲۰ فعالیتهای سیاسی او جانی تازه گرفت، در آن ایام در وزارت فرهنگ اشتغال داشت. اما پس از چندی در ۱۳۲۴ش از معاونت وزارت فرهنگ استعفا کرد و به‌تدریج از امور سیاسی کناره گرفت و فعالیتهای فرهنگی نقش پررنگ‌تری در زندگی او ایفا کرد.

در ۱۳۰۴ش مجلۀ آینده را تأسیس كرده بود كه ابتدا دو سال و سپس از ۱۳۲۳ تا ۱۳۲۴ش، شانزده شمارۀ آن طبع گردید. در ۱۳۳۸ش نیز انتشار آن یک بار دیگر آغاز شد و۶ شماره از آن انتشار یافت. از آغاز دورۀ پنجم امتیاز مجله را به فرزندش، ایرج افشار، واگذار کرد. استاد ایرج افشار انتشار آن را از ۱۳۵۸ش از سر گرفت و تا ۱۳۷۲ش ادامه داد.

محور فعالیتهای فرهنگی دکتر افشار تأکید بر «هویت ملی از حیث زبان فارسی» بود. در ایجاد مجلۀ آینده و همچنین تألیف مقالات متعدد، همین خط فکری را دنبال می‌کرد. به نظر او « تا در ایران وحدت ملی از حیث زبان حاصل نشود، هر لحظه برای استقلال سیاسی و تمامیت ارضی ما احتمال خطر می‌باشد». با همین نگرش بخش اعظم دارایی‌اش را وقف کرد که قسمتی از آن به مؤسسۀ لغتنامۀ دهخدا و مؤسسۀ باستان‌شناسی دانشگاه تهران سپرده شد. همچنین از ۱۳۵۵ش مجموعۀ انتشارات ادبی و تاریخی موقوفات دکتر محمود افشار یزدی را بنیاد گذارد.

از آثار اوست: سیاست اروپا در ایران؛ گفتار ادبی؛ سفرنامه و دفتر اشعار؛ گنجینۀ مقالات و افغان‌نامه.

دکتر محمود افشار یزدی در ۱۳۶۲ش در ۹۰ سالگی در تهران درگذشت.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

در اسفندماه ۱۳۹۵ هیئت ‌مدیرۀ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار حدود ۲۷۷۴ جلد کتاب و مجله متعلق به دکتر محمود افشار را به مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی و گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار اهدا کرد.

این مجموعه در کنار گنجینۀ استاد ایرج افشار جای گرفت. اغلب کتابها در زمینۀ ادبیات و تاریخ است.