بهرام فره‌وشی فرزند علی‌محمد فره‌وشی (ملقب به مترجم‌همایون) است. مترجم‌همایون از پیشروان نشر فرهنگ نو، از نخستین پایه‌گذاران مدارس جدید و تدوین و تألیف کتب درسی به روش تازه و مترجمی قابل بود.

بهرام فره‌وشی در۱۳۰۴ش، زمانی که پدرش در ارومیه رئیس معارف بود، متولد شد. در پی سفرهای پدر، دورۀ ابتدایی و متوسطه را در شهرهای گوناگون گذراند. پس از آن در تهران دورۀ لیسانس زبان فرانسه را در دانشسرای عالی سپری نمود و برای دست یافتن به کلاسهای درس استاد پورداود در رشتۀ ادبیات فارسی نام‌نویسی کرد. بدین‌ ترتیب، دورۀ دکترای ادبیات فارسی را گذراند و به دریافت درجۀ دکتری نائل آمد.

او به کتاب و چاپ علاقۀ وافری داشت تا جایی که چندی در چاپخانۀ آتشکدۀ خودش به حروف‌چینی کتاب می‌پرداخت و به مرحوم پورداود در کار چاپ و تصحیح اجزای اوستا یاری می‌داد. او به خاطر چاپ کتابهای استاد پورداود و حروف‌چینی کتب اوستا و فارسی باستان که در چاپخانه‌های دیگر غیرممکن بود، این چاپخانه را تأسیس کرد.

فره‌وشی به تشویق و ترغیب پورداود عازم فرانسه شد و در رشتۀ تمدن و زبانها و ادیان ایرانی به اخذ درجۀ دکتری نائل آمد. مدتی نیز در دانشگاه برن سوئیس به مطالعه و پژوهش در زمینۀ گویشهای ایرانی مشغول بود. در محضر معروف‌ترین اساتید آن روزِ زبانهای باستانی ایران، همچون پروفسور دومناش و امیل بنونیست به تکمیل آموخته‌های خود پرداخت.

پس از بازگشت به ایران، به ‌عنوان دانشیار در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران استخدام و جانشین پورداود در آن دانشگاه شد و به تدریس، تحقیق و تألیف پرداخت. مدتی نیز در بنگاه ترجمه و نشر کتاب با احسان یارشاطر همکاری کرد و زمانی نیز مدیریت چاپ و انتشارات دانشگاه تهران را بر عهده داشت. دوره‌ای برنامۀ فرهنگ ایران‌زمین را در رادیو تلویزیون اداره می‌کرد. از دیگر سمتهای او می‌توان به مدیریت عامل مرکز ایرانی تحقیقات تاریخی، مدیریت بخش پژوهشی ایران‌زمین در تلویزیون ملی ایران و عضویت همیشگی و افتخاری آکادمی تیبرینا در ایتالیا اشاره کرد.

از دکتر فره‌وشی تألیفات و ترجمه‌های ارزشمندی به یادگار مانده است. اغلب آثار او دربارۀ فرهنگ و تاریخ ایران باستان است. از جمله می‌توان فرهنگ پهلوی؛ جهان فروری؛ ایرانویچ و ترجمۀ کتاب ششم دینکرت؛ ترجمۀ هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی؛ ترجمۀ کارنامه اردشیر بابکان و ترجمۀ نامه‌های شگفت‌انگیز از کشیشان فرانسوی در دوران صفویه و افشاریه را نام برد. افزون بر این از آثار پورداود، بخش دوم گاتها، یسنا و ویسپرد را منتشر ساخت. ارزنده‌ترین کار او فرهنگ پهلوی است، یکی از پهلوی به فارسی و دیگری از فارسی به پهلوی که حاصل سالها کار مداوم اوست.

دکتر بهرام فره‌وشی در خرداد ۱۳۷۱ در سن‌خوزۀ آمریکا بدرود حیات گفت و در تهران به خاک سپرده شد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پس از درگذشت استاد فره‌وشی سرکار خانم هما گرامی، همسر آن روانشاد، سخاوتمندانه کتابخانۀ ارزشمند همسرش را در۱۳۹۲ش به مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا کرد تا مورد استفادۀ همۀ پژوهشگران مطالعات ایرانی قرار گیرد.

مجموعۀ اهدایی دکتر فره‌وشی در سالن مجموعه‌های اهدایی مرکز قرار گرفته و دارای مکانی مستقل و به نام اوست. شمار کتابهای چاپی ۵۸۹۴ مجلد و مجلات ۱۲۱ عنوان است. برخی لوازم کارهای تحقیقاتی و علمی استاد نیز به همراه کتابها به مرکز اهدا شده است. کتابهای لاتین کمیاب و ارزشمند مجموعه فهرست‌نویسی شده است و بقیۀ آنها که به زبان فارسی و دیگر زبانهای شرقی است در دست فهرست‌نگاری می‌باشد. تمامی مواد گنجینه به مهر اهدایی بهرام فره‌وشی ممهور است.

غالب کتابهای مجموعه در زمینه‌های زبان و ادبیات، تاریخ ایران، فلسفه و مذاهب، علوم تاریخی، دائرة‌المعارفها و فرهنگ‌نامه‌ها است.

شایان ذکر است بخشی از میراث به‌جای‌ماندۀ استاد فره‌وشی، تحقیقات در زمینۀ زبانها، گویشها، داستانها و قصه‌ها است که زیر نظر او و در طی سالیان دراز گردآوری، تدوین و ملاحظه شده است. این گنجینۀ بی‌همتا، یکی از بزرگترین گنجینه‌های گویشی و فولکلوریک ما به شمار می‌رود که با نظارت دکتر فره‌وشی توسط دانشجویان ایشان گرد آمده است. او پژوهشگرانی را برای جمع‌آوری فولکلور و آداب ‌و رسوم ایران به دورترین روستاها فرستاد تا در مورد گویشها، قصه‌ها و آداب ‌و رسوم همۀ آن مناطق تحقیق کنند. بخشی از این گنجینه، همراه کتابخانۀ ارزشمند استاد، به همت و لطف بی‌دریغ همسر گرامی ایشان، خانم هما گرامی، به مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی سپرده شده است. این مجموعه علاوه بر منبعی گرانبها برای زبانها و گویشهای ایرانی، انبوهی اطلاعات مربوط به فرهنگ عامه و داستانهای عامیانه از سراسر ایران را دربر دارد. مجلداتی از این مجموعه به نام کولی‌ها و آداب و رسوم نوروزی در شهرهای خراسان، اصفهان، کاشان، خوی، زوار، ماسوله و زابل پیشتر به کوشش هما گرامی به چاپ رسید. مجلداتی دیگر که به داستانهای عامیانه لرستان اختصاص دارد به کوشش دکتر نادره نفیسی از سوی انتشارات مرکز به چاپ رسیده است.

یادداشتهای جالب توجهی از بزرگان علم و ادب ما بر پیشانی برخی کتابهای این گنجینه دیده می‌شود که به ‌جای خود اهمیت دارد.