مهدی بیانی در ۱۲۸۵ش در همدان دیده به جهان گشود. پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در دبستان اقدسیه و متوسطه در دارالفنون وارد دانشسرای عالی شد و در رشتۀ فلسفه و ادبیات لیسانس گرفت. پس از گذراندن خدمت وظیفه به عنوان معلم و کتابدار در دانشسرای عالی و دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران استخدام شد. در همین ایام بود که با حفظ سمت آموزشی در دانشکدۀ ادبیات، مدیریت کتابخانۀ معارف، از مؤسسات تابعۀ وزارت فرهنگ، به او واگذار شد.

در ۱۳۱۶ش کتابخانۀ ملی ایران را با انتقال شماری از کتابهای کتابخانۀ سلطنتی به کتابخانۀ معارف سازمان داد. به گفتۀ استاد ایرج افشار، بیانی را باید بنیادگذار کتابخانۀ ملی دانست. او هم در ساماندهی این مرکز کوششهای فراوان کرد و هم بعدها در توسعۀ آن کوشید. او از مروجان فن کتابداری و ایجاد کتابخانه در ایران بود. در ۱۳۲۵ش به اخذ درجۀ دکترای ادبیات از دانشگاه تهران نائل آمد و همزمان به تدریس در دانشکدۀ ادبیات پرداخت. بعدها به ریاست ادارۀ فرهنگ اصفهان هم منصوب شد، ناگزیر به آنجا رفت، اما پس از یک سال به تهران بازگشت و مشاغل سابق را عهده‌دار شد.

بیانی تا هنگام فوت در ۱۳۴۶ش سمت استادی دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران را داشت و در دانشگاه درس تاریخ تکامل خطوط اسلامی و کتابشناسی نسخه‌های خطی تدریس می‌کرد. در ۱۳۳۵ش به ریاست کتابخانۀ سلطنتی سابق رسید و تا پایان عمر این سمت را هم بر عهده داشت.

در بنیان‌گذاری انجمن دوستی ایران و شوروی نقش مهمی داشت، از اعضای مؤسس آن شمرده می‌شد و صاحب‌امتیاز مجلۀ این انجمن، پیام نوین، بود. از خدمات دیگر او بنیان‌گذاری انجمن حمایت خط و خطاطان به منظور شناسایی هنرمندان خوشنویس به جامعه بود. خود خوشنویس و هنرشناس بود و آثار بسیاری در این زمینه گرد آورده بود.‌ از متخصصان در شناخت خطوط و نسخه‌شناسی بود و مجموعه‌ای از نسخ خطی قدیم و همچنین مجموعه‌ای از مرقعات و خطوط گردآوری ساخت که از گنجینه‌های کم‌مانند است.

کتاب احوال و آثار خوشنویسان از آثار ارزشمند اوست که در زمینۀ زندگینامه و معرفی خوشنویسان ایرانی است و اثری معتبر و یگانه در این زمینه به شمار می‌آید. از دیگر آثار او می‌توان کتابشناسی کتابهای خطی؛ احوال و آثار میرعماد؛ نمونه‌ای چند از خطوط خوشنویسان؛ راهنمای گنجینۀ قرآن در موزۀ ایران باستان (با همکاری مهدی بهرامی)؛ فهرست نمونه خطوط خوش کتابخانۀ شاهنشاهی ایران؛ فهرست نمایشگاه آثار شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا در کتابخانۀ انجمن آثار ملی و فهرست نمایشگاه خطوط خوش نستعلیق کتابخانۀ ملی را نام برد. افزون بر اینها، مقالات ادبی، هنری و تاریخی متعدد از او در مجلات مختلف به چاپ رسیده است.

مهدی بیانی در ۱۳۴۶ش دیده از جهان فروبست.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

به توصیه و راهنمایی خانم دکتر فاطمه کریمی، رئیس بخش هنر و معماری مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، خانم دکتر منیژه بیانی، دختر استاد، به وکالت از طرف دیگر بازماندگان طی یادداشتی در ۲۶ بهمن‌ماه ۱۳۸۵ بخشی از کتابخانۀ شخصی آن روانشاد را که بالغ بر۱۸۷۹ جلد کتاب و ۶۱ عنوان مجله بود، به مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا نمودند. (تاریخ انتقال:۱۳۸۶). پوشیده نیست که آن استاد فرزانه با دانش وسیع و آگاهی علمی خود منابعی را در حوزۀ مطالعاتی ویژۀ خویش گرد آورده بود که شاید کم‌نظیر باشد.

این کتابخانه اکنون در سالن مجموعه‌های اهدایی شمارۀ ۲ و در کنار گنجینۀ ارزشمند روانشاد دکتر محمدجواد مشکور نگهداری می‌شود و مورد استفادۀ پژوهشگران و محققان است. کتابهای این مجموعه بیشتر در زمینه‌های تاریخ، ادبیات، هنرهای زیبا و کتابشناسی است. انواع فهرست‌ نسخه‌های خطی کتابخانه‌ها از جمله فهرست معروف ریو و نیز منابع هنری، به‌خصوص خوشنویسی، در این مجموعه دیده می‌شود.