عبدالحسین زرین کوب

سوابق علمی-اجرایی

از 1335ش به ‌عنوان دانشیار در دانشکدۀ علوم معقول و منقول آغاز به کار کرد و پس از دریافت رتبۀ استادی دانشگاه تهران در 1339ش چندی نیز در دانشسرای عالی تهران،‌ دانشکدۀ هنرهای دراماتیک و دورۀ دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تهران به‌ تدریس پرداخت.
با بنگاه ترجمه و نشر کتاب نیز همکاری داشت و مدتی مدیریت امور آن را پذیرفت. همچنین با کتابخانۀ مجلس سنا و در مؤسسۀ فرانکلین در تدوین فرهنگ فارسی با مجتبی مینوی همکاری داشت. مدتی هم مشاور زبان فارسی رادیو بود. در سالهای 1347-1349ش استاد میهمان در دانشگاههای کالیفرنیا و پرینستون بود و به تدریس تاریخ ایران و تاریخ تصوف ‌پرداخت. پس از بازگشت به ایران به دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران انتقال یافت و در دو گروه «ادبیات فارسی» و «تاریخ» دانشگاه تهران به همکاری پرداخت. در فاصلۀ سالهای 1354-1355ش در مؤسسۀ روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه یک دورۀ کامل تاریخ ایران را تدریس می‌کرد، سپس در فاصلۀ سالهای 1355-1356ش مدیریت گروه ادبیات فارسی دانشگاه تهران را به عهده گرفت و در این مدت برنامۀ جدیدی برای گروه ادبیات تنظیم شد. پس از کناره‌گیری از مدیریت گروه در سالهای 1360-1362ش در فرانسه به سر برد که حاصل آن تحقیقات و تتبعات دقیق در باب آثار مولوی است. در 1368ش به عنوان نمایندۀ ایران در جلسات یونسکو در پاریس دربارۀ طرح تألیف مجموعۀ تاریخ تمدنهای آسیای مرکزی شرکت کرد. همچنین عضو انجمن فلسفه و علوم انسانی، شورای مشاوران کتابخانۀ ملی و عضو هیئت امنای فرهنگسرای فردوسی بود. همکاری او با مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی از 1374ش آغاز و تا پایان عمر ایشان ادامه یافت. او علاوه بر عضویت در شورای عالی علمی، مدیریت بخش ادبیات را نیز با همکاری همسر خود، خانم دکتر قمر آریان، بر عهده داشت.

تالیفات

مقالات او در مجلات تمدن، جهان نو، دانشنامه، سخن، پشوتن، راهنمای کتاب و یغما به چاپ می‌رسید. ایرج افشار مجلۀ جهان نو را نخستین تریبون عمومی برای نشر نوشته‌های ادبی زرین‌کوب می‌داند. همچنین در انتشار مجله‌های علمی همچون مهر، راهنمای کتاب و فرهنگ ایران زمین به استاد ایرج افشار یاری رسانید.
موضوع اساسی تحقیقات او تاریخ ایران، تاریخ فرهنگ و ادب اسلامی، تصوف و عرفان است. از او آثار ارزشمندی در همین حوزه‌ها به جای مانده است که برخی از آنها تاکنون به زبانهای دیگر ترجمه شده است و از آثار ماندگار ادبیات معاصر ایران به شمار می‌روند. نخستین کتاب او فلسفۀ شعر یا تاریخ تطور شعر و شاعری در ایران نام دارد که پیش از ورود به دانشگاه در 1323ش در بروجرد به چاپ رسانید. آخرین اثر وی نیز صدای بال سیمرغ است که در ماههای پایانی عمر خود به انجام رساند. از دیگر آثار او می‌توان به دو قرن سکوت؛ تاریخ ایران بعد از اسلام؛ بامداد اسلام؛ کارنامۀ اسلام؛ تاریخ در ترازو؛ تاریخ مردم ایران؛ نقد ادبی؛ با کاروان حلّه؛ شعر بی‌دروغ، شعر بی‌نقاب؛ ارزش میراث صوفیه؛ جستجو در تصوف ایران؛ سرّ نی؛ بحر در کوزه؛ پلّه پلّه تا ملاقات خدا؛ از کوچۀ رندان و فرار از مدرسه را نام برد.
حاصل بخشی از کوششهای علمی او بیش از 350 عنوان مقاله است که خود برخی از آنها را در چند مجموعه مقاله گردآوری کرد: یادداشتها و اندیشه‌ها؛ نه شرقی، نه غربی، انسانی؛ با کاروان اندیشه و.... کتابشناسی کتابها و مقالات او به همت عنایت‌الله مجیدی به چاپ رسیده است. ترجمه و نگارش مقالاتی برای دائرة‌المعارف اسلام، دائرة‌المعارف فارسی (مصاحب)، دانشنامه ایرانیکا و دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی نیز از دیگر فعالیتهای وی بود. بخش نخست از جلد چهارم تاریخ ایران کمبریج نیز از تألیفات اوست.

تصحیح و گردآوری

ترجمه ها

سخنرانی ها

جوایز و افتخارات