محمد دبیرسیاقی

محمد دبیرسیاقی

سطح تحصیلات

دکتری ادبيات فارسی از دانشگاه تهران: 1324ش

سال و محل تولد

1298ش، قزوين

زندگی نامه

سیدمحمّد دبیرسیاقی زادهٔ ۴ اسفند ۱۲۹۸ (خورشیدی) در قزوین، درگذشتهٔ سحرگاه ۱۶ مهر ۱۳۹۷ (خورشیدی) در قزوین پژوهشگر، نویسنده، شاعر، آموزگار ادبیات فارسی و مصحح متون کهن پارسی بود. وی در مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی مشغول بکار بوده و مصحح بسیاری از متن‌های کهن زبان فارسی است. دبیرسیاقی نزدیک به ۸۰ متن ادبی و تاریخی را تصحیح و چاپ کرده‌است که از میان آن‌ها می‌توان شاهنامه فردوسی، دیوان منوچهری دامغانی، نزهةالقلوب، فرهنگ سُروری و سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه و تصحیح لغت فرس اسدی طوسی و سفرنامه ناصرخسرو قبادیانی را نام برد. او میان سال‌های ۱۳۲۶ (خورشیدی) تا ۱۳۳۴ (خورشیدی) در گردآوری فرهنگ لغت با علی‌اکبر دهخدا همکاری داشت. در نواری صوتی از علی‌اکبر دهخدا، از سیاقی به‌عنوان جوانی کوشا در تنظیم لغت‌نامه یاد کرده‌است. از آن پس همکاری او با مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی - تا ۱۳۵۹ (خورشیدی) که کار این اثر به پایان رسید - پی گرفته شد. کار بزرگی که دبیرسیاقی در دست داشت، نوشته لغت‌نامه فارسی است که تاکنون برخی از مجلدهای آن چاپ شده‌است.

سوابق علمی-اجرایی

عضو شورای عالی علمی دايری المعارف بزرگ اسلامی از 1384 تاکنون (1393)
عضو انجمن ايران‌شناسی: 1325ش
عضو هيئت علمی دانشگاه تهران: تا 1353ش
عضو همکار در تدوين لغت‌نامه دهخدا: 1326-1334ش
عضو هیئت علمی انجمن آثار و مفاخر ایران: از 1357ش

تالیفات

الف) کتاب:
ابوشکور بلخی و اشعار او، تهران، کتابخانه خيام، 1333ش؛
برگردان روايت گونه شاهنامه فردوسی به نثر، تهران، نشر قطره-نشر بيرنگ، 1380ش؛
برگزيده اشعار استاد عنصری بلخی، تهران، اميرکبير، 1344ش؛
برگزيده اشعار استاد منوچهری دامغانی، تهران، اميرکبير، 1344ش؛
پادشاهی گشتاسب هفتخان اسفنديار، تهران، نشر قطره، 1379ش؛
پيشاهنگان شعر پارسی (سده‌های سوم و چهارم و آغاز سده پنجم هجری)، تهران، فرانکلين، 1351ش؛
تاريخچه فرهنگ و مدارس سرزمين قزوين بر مبنای تعليمات نوين، از ۱۳۲۰-‎۱۴۲۰ هجری قمری = ‎۱۲۸۱ تا ‎۱۳۷۹ هجری شمسی، تهران، نشر حديث امروز، 1380ش؛
داستان اکوان ديو و داستان بيژن و منيژه، تهران، انتشارات علمی، 1371ش؛
داستان بهرام چوبينه: قديمترين نثر به جاماندهء فارسي: يا(بخشی از اخبار ملوک عجم منقول در ترجمهء تاريخ طبری بلعمی) (بخشی از شاهنامهء ابومنصوری)، انتشارات مهتاب-سعدی – بوستان، 1369ش؛
داستان جنگ هاماوران و به آسمان رفتن کاووس و جنگ هفت گردان، علمی، 1371ش؛
دستور زبان فارسی، تهران، مؤسسه مطبوعاتی علمی، 1345ش؛
رگ رگی از آب شيرين و آب شور، تهران، 1369ش؛
زندگينامه فردوسی و سرگذشت شاهنامه، نشر قطره، 1382ش؛
ب) مقاله:
"سر در عالی قاپوی قزوين يا آينه عبرت"، نامه انجمن، تابستان 1383، شماره 14؛
"وقف‌نامه دو قنات صدرآباد و کاظم آباد و دکانهای پيرامون باغ نظاميه تهران"، وقف ميراث جاويدان، زمستان 1378، شماره 28؛
"رودکی، آن تيره چشم شاعر روشن‌بين"، مجله نگين، مرداد 1352، شماره 99؛
"آغاز ماده تاريخ گويی"، گزارش ميراث، مرداد و شهريور 1390، شماره 46؛
"رودکی و سندبادنامه"، يغما، آذر 1334، شماره 89؛ تکمله: تير 1335، شماره 96؛
"حمزة بن عبدالله خارجی و کتاب رموز حمزه" بخش‌های 1 تا3: جلوه، مهر 1325، شماره 14؛ آبان و آذر 1325، شماره 15 و 16؛ بهمن و اسفند 1325، شماره 6 و 7؛
"طرف بستن، طرف بربستن، طرف برداشتن"، گزارش ميراث، بهمن و اسفند 1390، شماره 49؛
"نقد و رد افسانه‌ها دربارۀ فردوسی و شاهنامه"، نامه انجمن بهار 1383، شماره 13.
"غزل در ميانه مثنوی"، گزارش ميراث، آذر اسفغند 1391، شماره 5 و 6؛
"فروغی و بيت مشهور سعدی"، گزارش ميراث، سال 6، فروردين –تير 1391، شماره‌های 1 و 2؛
"نجم‌الدله دانشمندی جامع علوم و فنون قديم و جديد"، پيک نور، زمستان 1382، شماره 4؛
"قزوين و وجه تسميه آن"، پيک نور، تابستان 1382، شماره 2؛
"پروين اعتصامی و کتاب تهمت شاعری به ما مپسند"، کلک، آبان و بهمن 1375، شماره 80-83؛
"نام سرايندۀ زگهواره تا گوی دانش بجوی"، کلک، مرداد و آذز 1376، شماره‌های 89 و 93؛
"مرثيه در آثار منظوم فارسی"، گزارش ميراث، آذر، دی، بهمن و اسفند 1389، شماره‌های42 و 43؛

تصحیح و گردآوری

اشراقينامه، مجموعه مقالات تاريخی، اجتماعی، ادبی، جغرافيايی، احسان اشراقی، (گردآوری) تهران، حديث امروز، 1381ش؛
بخش نخست از مقاله سوم نزهةالقلوب حمدالله مستوفی، (تصحيح) تهران، انتشارات طهوری، 1336ش؛
برزونامه عطاء بن يعقوب، (تصحيح) تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1382ش؛
-تاريخ افرنج: يا، فصلی از جامع‌التواريخ رشيدالدين فضل‌الله، (تصحيح) کتابفروشی، 1339ش؛
تاريخ مفصل ايران از صدر اسلام تا انقراض قاجاريه اقبال آشتيانی، (گردآوری) انتشارات خيام، 1346ش؛
تذکرة الملوک، ميرزا سميعا، (تصحيح) تهران، 1332ش؛
تصويرها و شاديها، گزيده اشعار منوچهری دامغانی، (تصحيح و گردآوری) نشر سخن، 1372ش؛
تقريرات استاد بديع‌الزمان فروزانفر در شعبه زبان و ادبيات فارسی دانشکده ادبيات دانشگاه تهرن (‎۱۳۲۰ تا ‎۱۳۲۲ شمسی) درباره تاريخ ادبيات ايران اثر بديع الزمان فروزانفر، (گردآوری) نشر خجسته، 1386ش؛
چهارصد و يک رباعی گلچين شده از سرايندگان قرن چهارم تا آغاز قرن هفتم هجری به گزينش سديدالدين محمد عوفی در تذکره لباب الالباب محمد بن محمد عوفی، (گردآوری) نشر حديث امروز، 1386ش؛
دقيقی و اشعار او، (تصحيح و گردآوری) علمی، 1342ش؛
ديوان استاد عنصری بلخی، (تصحيح) انتشارات سنايی، 1342ش؛
ديوان حکيم فرخی سيستانی، (تصحيح) انتشارات اقبال و شرکا، 1325ش؛
ديوان دهخدا، (تصحيح و گردآوری) انتشارات پايا، 1360ش؛
ديوان لامعی گرگانی، (تصحيح) سازمان انتشارات اشرفی، 1355ش؛
ره‌آموز حکمت، يادداشتهای روزانه سفر طهران ميرزا علي‌اصغرخان حکمت شيرازی، اثر علی اصغز حکمت، (گردآوری) حديث امروز، 1382ش؛
سفرنامه حکيم ناصرخسرو قباديانی مروزی، (گردآوری) تهران، انجمن آثار ملی، 1354ش؛
سفرنامه خوزستان، (گردآوری) انتشارات علی اکبر علمی، 1362ش؛

ترجمه ها

سخنرانی ها

متن سخنرانی در مراسم هفتمين آيين بزرگداشت حاميان نسخ خطی" (آبان 1385، تالار عمارت قديم مجلس شورای ملی)، نامه انجمن، پاييز 1385، شماره 23؛
متن سخنرانی در مراسم بزرگداشت مرحوم سيدجلال محدث ارموی"، پيام بهارستان، دی 1386، شماره 79؛

جوایز و افتخارات

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: