اطلس، اساطیر

اطلس \atlas\، در اساطیر یونانی، یکی از تیتانها و پسر یاپتس و یکی از پریان دریایی به نام کِلومنه (یا آسیا) و برادر پرومِتئوس (آفرینندۀ نوع بشر). 

در آثار هُمِر، ظاهراً اطلس موجودی دریایی بود که ستونهای جداکنندۀ آسمان و زمین را نگاه می‌داشت. به‌گفتۀ هِـزیود، شاعر یونانی، اطلس تیتانها را در جنگ با زئوس همراهی کرد، و به مجازات این کار، محکوم شد تا آسمانها را تا ابد بر دوش نگاه دارد. اطلس نخستین بار در نوشته‌های هرودُت به رشته‌کوهی در شمال غربی آفریقا اطلاق شد. همچنین اطلس را پادشاه این منطقه می‌دانستند که قهرمانی به نام پِرسِئوس او را به کوهی سنگی تبدیل کرده است. 
بنابر یک اسطوره، زمانی هِرکول به‌قصدِ چیدن 3 سیب زرین به باغ هسپریدُسها رفت و از اطلس خواست که به او کمک کند و سیبها را برایش بچیند. هرکول در عوض بار آسمانها را موقتاً بر دوش گرفت. وقتی اطلس سیبها را چید، به هرکول پیشنهاد کرد خودش آنها را بازگرداند. هرکول در ظاهر پذیرفت، اما از اطلس خواست تا اجازه دهد وسیله‌ای برای کم‌کردن بار آسمانها پیدا کند، و بدین ترتیب، با ترفندی بار آسمانها را دوباره به دوش اطلس بازگرداند و سیبها را برداشت و رفت. 
در آثار هنری، به‌ویژه پیکرتراشی، اطلس را در حال حمل آسمانها یا کرۀ سماوی تصویر کرده‌اند. از زمانی که تصویر اطلس غالباً در صفحات عنوانِ مجموعه‌نقشه‌های قدیمی به کار رفت تا به امروز، این نام برای کتاب نقشه‌ها استفاده می‌شود. 

مآخذ

گریمال، پیر، فرهنگ اساطیر یونان و رم، ترجمۀ احمد بهمنش، تهران، 1356 ش؛ نیز: 

Americana, 2006; Britannica, 2010; Collier’s Encyclopedia, New York, 1986; Columbia, 6th edition; Encarta, 2009; Funk and Wagnalls New Encyclopedia, New York, 1972. 

بخش ادیان، اساطیر و عرفان