وزارت امور خارجه، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی

وزارت امور خارجه، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی \ markaz-e asnād va tārīx-e dīplomāsī-ye vezārat-e omūr-e xāreje \ ، محل آرشیو و نگهداری اسناد وزارت امور خارجه، واقع در نیاوران، خیابان شهید آقایی، در محدودۀ منطقۀ 1 شهرداری تهران. مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه دارای دو بخش مستقل از یکدیگر است: 1. ادارۀ آرشیو و پژوهش اسناد؛ 2. کتابخانۀ تخصصی (ه‍ م). 
این مرکز تا پیش از 1380 ش، محل مستقلی نداشت و در بخشی از کتابخانه و موزۀ ملی ملک و بخشهای مختلف وزارت امور خارجه پراکنده بود، ولی در آن سال و با اتمام عملیات ساختمان کنونی، به‌صورت مستقل و متمرکز درآمد. 
ادارۀ آرشیو و پژوهش اسناد، مسئولیت حفظ و نگهداری اسناد وزارت امور خارجه را با تکیه بر نگاه تاریخی و کاربردی، و شناسایی مباحث مورد نیاز حوزۀ سیاست خارجی بر عهده دارد و دارای دو بخش اصلی آرشیو، و تحقیق و پژوهش است. 
بخش آرشیو متشکل از 13 قسمت مجزا ست که عبارت‌اند از: واحد دریافت اسناد، واحد پالایش اسناد، مخزن اسناد قدیمه، مخزن اسناد نمایندگی و ادارات سیاسی، مخزن گذرنامه‌های دولتی، مخزن معاهدات، مخزن حقوقی، مخزن دیداری و شنیداری، واحد فنی و آرشیو الکترونیک، واحد آموزش امور بایگانی، حفاظت، آسیب‌زدایی، و مرمت. 
بخش تحقیق و پژوهش در اسناد نیز با هدف بررسی موضوعات کلان دستگاه سیاست خارجی کشور با تکیه بر اسناد تاریخی در قالب پژوهشهای موضوعی، انتشار اسناد، و برگزاری نشستهای علمی و نمایشگاههای اسنادی فعالیت می‌کند. این بخش شامل واحد نمایه‌سازی اسناد قدیمه، واحد مراجعات اسنادی، بانک اطلاعات، واحد همایشها و همکاریهای اسناد و گنجینه، واحد تاریخ شفاهی، و واحد پیگیری امور پژوهشی است. 
در مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه بالغ بر 50 میلیون سند از 117 سال پیش تاکنون موجود است. ساختمان این مرکز دارای 4 طبقه، شامل زیرزمین، همکف و دو طبقۀ بالایی است. 

مأخذ

 راستینه، علی‌اصغر (رئیس ادارۀ آرشیو و پژوهش اسناد مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه)، مصاحبه با مؤلف.

علی‌محمد مرادیان منفرد