توچال، پناهگاه

توچال، پناهگاه \ panāhgāh-e towčāl\ ، پناهگاهی تاریخی بر فراز قلۀ توچال. 
کوههای البرز و قلۀ توچال همواره مورد توجه کوهنوردان، طبیعت‌دوستان و گردشگران داخلی و خارجی بوده است و طی چند دهه، بیش از 160 تن در آرزوی فتح آن جان خود را از دست داده‌اند؛ ازاین‌رو، در 1344 ش، شماری از کوهنوردان علاقه‌مند و ایثارگر برای جلوگیری از این خسارت جبران‌ناپذیر درصدد برآمدند تا در طول مسیر و در قلۀ توچال، پناهگاهی برای اقامت کوهنوردان احداث نمایند تا آنان را در مواقع خطر، از حوادث احتمالی مصون بدارد. به‌رغم آنکه قلۀ توچال و مراتع اطرافش از منابع طبیعی به شمار می‌آمد و متعلق به عموم مردم، و فاقد مالک خصوصی بود، اما پیش از برپایی پناهگاه، از اهالی روستای لشکرک، بزرگ‌ترین آبادی نزدیک به قلۀ توچال، که قله و اطرافش از مراتع آنان به شمار می‌آمد، رضایت‌نامه دریافت شد. پناهگاه قلۀ توچال در 1344 ش در محدوده‌ای به وسعت 10 مـ2 با مصالح سنگ لاشه‌ای که از اطراف همین قله گردآوری شد و نیز ملات سیمان، در شرایطی احداث گردید که امکان به‌کارگیری تله‌کابین یا تجهیزات مشابه و ماشین‌آلات برای انتقال مصالح وجود نداشت. این پناهگاه که «کارگر» نام‌گذاری شد، نخستین نمونۀ جان‌پناه سنگی در تاریخ کوهنوردی معاصر ایران به شمار می‌آید. این بنای ساده و کوچک، با نام «اثر فرهنگی ـ تاریخی جادۀ شمال و آثار داخل حریم» شامل مجموعۀ راه شاهی، قلۀ توچال و پناهگاه کارگر با شمارۀ 808‘ 3 در تاریخ 26/ 9/ 1380 ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 
باید یادآور شد که در سالهای اخیر، در مجاورت پناهگاه تاریخی کارگر، پناهگاه کروی‌شکل دیگری نیز ساخته شده که تا حدی، کمبود جا را جبران کرده است و امکانات بیشتری نسبت به پناهگاه نخست دارد. 

ناصر پازوکی طرودی