آل ابی سبره

آلِ ابی‎سِبُره، از خاندانهای شیعی کوفه که در سده‎های 1 و 2ق / 7 و 8 م چند فقیه و محدث از میان ایشان برخاستند و به همین سبب معروفیت یافتند. جد اعلای این خاندان، ابوسَبُرَة یزید بن مالک بن عبدالله بن ذؤیب الجعفی‎ الکوفی است. وی با 2 پسرش، سبرة و عزیز به دیدار رسول اکرم(ص) نایل آمد. پیامبر(ص) عزیز را عبدالرحمن نام نهاد. به نقل برخی مورخان، عبدالرحمن در جنگ کربلا از سوی عمر بن سعد، فرماندهی سربازان 2 قبیلۀ مذحج و اسد را برعهده داشته است (ابن‎اثیر، 4 / 60). معروف‎ترین رجال این خاندان که از فرزندان اویند، عبارتند:
1. خَیْنَمة (خُنَیمة) ‎بن عبدالرحمٰن. دربارۀ تاریخ زندگانی وی اختلاف‌نظر بسیار است. طوسی وی را از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) شمرده (رجال‎الطوسی، 187 و 120) و حلی او را نزدیک به عدالت می‎داند (خلاصةالاقوال، 33). نجاشی او را از یاران عبدالله بن مسعود (د 32ق / 652 م) می‎شمارد (ص 80). در منابع اهل سنت وی را از اصحاب امیرالمؤمنین علی(ع) شمرده‎اند که از آن امام و نیز از ابن عباس و عدی بن حاتم و جمعی دیگر از صحابه و تابعین روایت کرده است (عسقلانی، 3 /  178؛ رازی، 1 (2) / 393-394). طبق برخی از منابع اهل سنت، در قیام عبدالرحمٰن بن الاشعث شرکت داشته است (عسقلانی، 3 /  178-179؛ العجلی، 145-146). همین منابع وفات او را 80 ق /  679 م دانسته‎اند و این بدان معنی است که پیش از ولادت امام صادق(ع)، یا کمی بعد از آن، درگذشته است.
2. اسماعیل بن عبدالرحمن. تابعی دانشمند، از اصحاب نزدیک امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بوده و از ایشان روایت کرده و در حیات امام صادق درگذشته است. او را ثقه شمرده‌اند.
از دیگر مشاهیر این خاندان، حصین بن عبدالرحمٰن، بسطام بن عبدالرحمٰن و محمد بن اسماعیل را می‌توان نام برد که از اصحاب نزدیک امام صادق بوده و از وی روایت کرده‎اند.

مآخذ

ابن‎الاثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر، 1399؛ ابن عمر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفةالاصحاب، قاهره، مطبعة النهضة، 4 / 1667؛ حلی، حسن بن یوسف، ایضاح الاشتباه فی اسماء‎الرواة، چ سنگی؛ همو، خلاصةالافوال فی معرفةالرجال، تهران، چ‌سنگی؛ حلی، علی بن داود، کتاب الرجال، به کوشش محدث ارموی، دانشگاه تهران، 1342ش، ص 68؛ الرازی، محمد بن ادریس، الجرح والتعدیل، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1371ق؛ طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، النجف، المطبعة الحیدریة، 1380ق؛ همو، فهرست، به کوشش محمود رامیار، دانشگاه مشهد، 1351ش، ص 67؛ العجلی، احمد بن عبدالله، تاریخ الثقات، بیروت، دارالکتب العلمیة؛ عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، حیدرآباد، 1325ق؛ نجاشی، احمدبن علی، رجال النجاشی، قم، مکتبة الداوری، 1398ق.

محمدعلی مولوی