گفتگو

سامان صابريان: ماه بهمن و سالگرد پيروزي انقلاب بهترين بهانه بود تا سراغ يكي از علماي اسلام كه از نزديكترين افراد به خانواده امام(س) است، برويم. آيت ا... موسوي بجنوردي، يك روحاني از خاندان پاك سادات و پدر همسر سيد حسن خميني، يادگار امام راحل است. فردي كه در طول اين سال ها كه نامهرباني فراواني به خانواده خميني كبير شد تا سرحد آبروي خويش نيز به پاي اين خاندان ماند و نامهرباني ها را تحمل كرد.

در این چند ساله جامعه دانشگاه و دانشگاهیان یکی از نهادهایی بود که بیشترین تغییرات ساختاری و بنیادی را به خود دید که تفکیک جنسیتی، ستاره‌دار شدن برخی دانشجویان، بازنشسته شدن‌های اساتید، تغییرات آیین‌نامه‌ای شوراهای صنفی و انجمن اسلامی ازجمله این تغییرات بود. حال دکتر حسن روحانی، رئیس‌جمهور که با شعار اعتدال آمده است در جمع دانشگاهیان از خود آنها انتقاد می‌کند که چرا وارد عرصه نمی‌شوند و سکوت کرده‌اند.

ایمان ملکا: دکتر مجید تفرشی جزو مورخان دقیق و کوشای ایران است که مدت هاست درگیر کارهای تحقیقی و پژوهشی در حوزه تاریخ ایران بوده است. او امروز به عنوان یک سندپژوه بخصوص در حوزه اسناد انگلستان شناخته می‌شود و به اسناد کم‌نظیر و مهمی درباره ایران در انگلستان دست یافته است. به بهانه بهمن‌ماه و ایام پیروزی انقلاب اسلامی به سراغ ایشان رفته‌ایم تا به روابط ایران و انگلیس در پرتو وقوع انقلاب اسلامی، نگاه دوباره‌ای بیندازیم.

بخش دوم ایمان ملکا- محمد رحمانی: سازمان مجاهدین خلق(منافقین) چه مواجهه‌ای با شما داشتند؟ بالاخره آن‌ها هم ادعای انقلابی‌گری داشتند. مجاهدین خلق در ستاد مرکزی کمیته استقبال هیچ نقشی نداشتند. خب، طیف رجوی مدعی بودند ما مسلمان مانده‌ایم و طیف شهرام مارکسیست و اپورتونیست بودند! با تمام این احوال که بحث جداگانه‌ای می‌طلبد، آن‌ها جایی در ستاد مرکزی یا تشکیلات نداشتند. سازمان مجاهدین اولیه که دچار انشعاب و انحطاط شده بود و رجوی و یارانش هم وضعیت روشنی نداشتند.

نگاه من به تاريخ ايران واقع‌بينانه است مهدي بازرگاني: آقاي دكتر در مقطعي كه انقلاب ايران رخ داد، ميان جامعه‌شناسان و روشنفكران آن زمان توجه و اقبال زيادي به اين انقلاب شد. كلود يبري ير در گفت‌وگويي كه همان زمان با ميشل فوكو در روزنامه ليبراسيون انجام مي‌دهد اين مساله را اين گونه بازتاب مي‌دهد. مي‌گويد: «من هم مثل تو مجذوب آنچه در ايران روي داده شدم. چرا؟» اين اعجاب، شيفتگي و اميد از كجا نشات مي‌گرفت؟ يكي به آن دليل كه آنچه مي‌ديدند بي‌سابقه بود يعني نظيرش هرگز در غرب پيش نيامده بود. ديگر اينكه ايران و جامعه ايراني را نمي‌شناختند. يعني آنها كه سهل است، حتما خيلي از ايران‌شناسان بهت‌زده شده بودند چون شناخت‌شان از ايران بر مبناي الگوهايي بود كه براي تاريخ و جامعه اروپا ساخته شده‌اند.

محسن آزموده: در 20سالگي به سوداي تاسيس حكومتي اسلامي دست به اسلحه برد، دستگير شد و با يك درجه تخفيف به حبس ابد محكوم شد. تجربه زيسته در 13 سال زندان را چنان موثر مي‌داند كه بعد از انقلاب و در زمانه‌يي كه همه سوداي فعاليت سياسي داشتند، رو به كارهاي فرهنگي آورد و مركزي علمي را بنا كرد كه در سي و چند سال اخير محل حضور برخي از برجسته‌ترين دانشوران ايراني بوده كه به دلايلي از دانشگاه‌ها و ساير موسسات دولتي كنار گذاشته شده بودند يا فعاليت نداشتند. محققان و پژوهشگراني چون مرحوم عباس زرياب خويي، مرحوم شرف‌الدين خراساني، مرحوم علينقي منزوي، داريوش شايگان، سيد‌جواد طباطبايي، جلال خالقي مطلق، محمد مجتهد شبستري، كامران فاني، فتح‌الله مجتبايي و... مي‌گويد با عقلانيت امروز اگر به 50 سال پيش بازگردد ديگر دست به اسلحه نمي‌برد.

گفت‌وگوي منتشر نشده در آخرين روزهاي زندگي بهمن فرزانه علي هاديلو: او كه آثارش ترجمان عشق بود، به ايران آمده بود تا زندگي را درست از جايي سر بگيرد كه آغازش كرده بود، حتي براي اين كار از مهم‌ترين مشغله زندگي‌اش يعني ترجمه ادبيات داستاني دست شسته بود، اما خيلي زود دست از زندگي شست، آن هم در تنهايي و غربت وطن، زنده‌ياد، بهمن فرزانه كه به گفته خودش برچسب «صد سال تنهايي» در ايران بر پيشاني‌اش خورده، 80 رمان از نويسندگان ايتاليايي، اسپانيايي و فرانسوي را به فارسي برگرداند كه كمتر مترجمي سراغ آنها مي‌رود، «عذاب وجدان» آلبا دسس پدس، «عاشق مترسك» فيليس هيستينگز، «صدسال تنهايي»، «عشق زمان وبا» از جمله اين آثار است، او همچنين آثاري از تنسي ويليامز، گراتزيا كوزيما دلدا، آلبا دسس پدس، لوئيچي پيراندللو، آنا كريستي، اينياتسيو سيلونه، رولددال، گابريل دانونزيو، واسكو پراتوليني، ايروينگ استون، جين استون و... را ترجمه كرد. اول آبان ماه سال جاري بود كه براي گفت‌وگو به منزلش واقع در خيابان زرتشت رفتيم، مثل يكي از قهرمانان صد سال تنهايي گويي سال‌ها بود در كنج اين آپارتمان نقلي‌اش غريبانه زندگي مي‌كرد.

مهندس علی دانش‌منفرد یکی از مبارزان قدیمی انقلاب و برخاسته از خانواده‌ای است که جملگی در مسیر انقلاب بوده‌اند. در هنگام بازگشت حضرت امام(ره) به کشور در آستانه پیروزی انقلاب، او که مدیر مدرسه رفاه بود، به عنوان مسئول کمیته استقبال از حضرت امام(ره) انتخاب می‌شود. اندکی پس از پیروزی انقلاب، تشکیلات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به همراه دوستان دیگر راه‌اندازی می‌کند و سپس به استانداری فارس منصوب می‌شود. مهندس دانش دو دوره استانداری فارس، یک‌دوره استانداری همدان، یک‌دوره استانداری استان مرکزی، مدیرکل پارلمانی نخست‌وزیر و سه دوره معاونت وزرای صنایع و نیرو، و دو دوره نمایندگی مردم آشتیان، تفرش و فراهان در مجلس شورای اسلامی را در کارنامه سوابق اجرایی خود دارد. با همه این تفاصیل دانش‌منفرد کمتر اهل مصاحبه و بیان خاطرات است. به بهانه دهه انقلاب اسلامی به سراغ این مبارز قدیمی کشورمان رفته‌ایم تا روایتی دست اول از حوادث آن دوران را برای ما بازگو کند.

يادگار و نواده گرانقدر حضرت امام(ره) در گفتگوي تفصيلي با شفقنا (پايگاه بين‌المللي همکاريهاي خبري شيعه) در حوزة اجتهاد در انديشه و دوران امام خميني(ره) و چگونگي تطبيق سيره و نظر امام گفتگو كرده‌اند که بيانگر رويکرد تازه‌اي به تفسير متون و حوادث دوران نخست انقلاب است. متن اين مصاحبه در پي مي‌آيد.

اعضای قدیمی‌ترین تشكل اصلاح‌طلب و به اصطلاح بنیانگذاران اصلاحات در حرم امام(ره) بدور یكدیگر جمع شدند تا به فعالین سیاسی نشان دهند كه بنیانگذاران اصلاحات همچنان در عرصه سیاست فعال و تاثیرگذار هستند؛ به جرات می‌توان گفت یك سخنرانی ویا یك بیانیه از سوی بزرگان مجمع روحانیون سرنوشت یك انتخابات و شاید سرنوشت یك جریان سیاسی را تغییر دهد. این نشان می‌دهد كه اصلاحات هنوز زیر سایه بزرگان خود قرار دارد. تمام این بزرگان شب شنبه میهمان یادگار امام (ره) بودند میهمان كسی كه همیشه حمایتش از یاران قدیمی امام(ره) و بزرگان انقلاب كشور زبانزد خاص و عام بوده است؛ هرچند این حمایت‌ها موجب شد تا دشمنی عده‌ای خاص را به جان بخرد؛ عده‌ای كه چشم دیدن بیت بنیانگذار انقلاب را نداشتند و به هر روشی برای ضربه زدن به این استوانه محكم بهره می‌گرفتند. اما در این سوی میدان نیز كسانی بودند كه حضور با تدبیر سید حسن خمینی را موثر تشخیص می‌دادند. چه او بود كه بیت بنیانگذار انقلاب را از بسیاری تهمت‌ها و آفت‌ها دور نگاه داشت، البته با حمایت بزرگانی چون آیت‌ا... سید محمد موسوی بجنوردی. او فقیه و قاضی و حقوقدان بزرگ كشورمان است. سید محمد موسوی بجنوردی برادرسید محمدکاظم موسوی بجنوردی، رئیس«دایره‌المعارف بزرگ اسلامی» است