گفتگو

26 دي‌ماه 1357 محمدرضا شاه پهلوي آخرين پادشاه ايران، از كشور گريخت و ديگر هيچگاه پا بر اين خاك نگذاشت. پدر او رضاشاه نيز به دليل تبعيد اجباري در اوايل مهر 1320 از ايران رفت و ديگر هيچ گاه به ايران بازنگشت. اين پرسش كه چرا شاه از ايران گريخت همواره ذهن بسياري را به خود مشغول كرده است.

60 سال از مرگ «نيما يوشيج» مي‌گذرد، كسي كه شعر معاصر ايران پيش از هر كسي تغيير و تحولاتش را مديون اوست، چرا كه او بدعت‌گذار يا به تعبيري «معلم اول» است. شاعر «افسانه» و «ققنوس». نيما، به تعبيري انقلابي‌ترين شاعر ايران محسوب مي‌شود، شاعري كه توانست با تكيه بر آموخته‌هايش از شعر و شاعران غرب و بيش از آن هوش سرشارش، تحولي چنين عظيم در شعر فارسي ايجاد كند كه به قول خودش، «آب در خوابگه مورچگان ريخته باشد».

سيد مهدي دزفولي: دكتر عليرضا بهشتي با اينكه از اعضاي حزب جمهوري اسلامي نبوده است اما به واسطه رابطه پدر و فرزندي با آيت‌الله بهشتي، نكات و سخنان فراواني درباره ديدگاه‌هاي آيت‌الله بهشتي پيرامون تاسيس حزب جمهوري اسلامي دارد؛ نكاتي كه شايد تا به حال خيلي به آن پرداخته نشده است و براي بازخواني پرونده حزب جمهوري اسلامي توجه به اين نكات مهم باشد. به همين مناسبت با ايشان به گفت‌وگو نشستيم تا نظرات شهيد بهشتي درباره تشكيل حزب جمهوري اسلامي و ضرورت آن را بررسي كنيم. مصاحبه دكتر عليرضا بهشتي از نظر شما مي‌گذرد.

یک استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با نقد و بررسی برخی از مهمترین دیدگاه های مخالفان فلسفه گفت: اگر بگوییم امثال هشام بر ضد فلسفه ردیه نوشتند باید بگوییم ائمه(ع) ما مثل امام صادق(ع) هم در رد کلام سخن فرمودند. اگر بگوئید اینها رد اصل کلام نیست بلکه رد آراء باطل است، عین این سخن در مورد فلسفه هم جاری است.

كافي است پاي صحبت‌هاي مادربزرگ يا مادر يا حتي دوستان‌مان بنشينيم. كافي است توي تاكسي پاي صحبت‌هاي راننده و مسافران بنشينيم يا خودمان درد دل‌مان بگيرد و بخواهيم از زمين و زمان گله كنيم. آن وقت به يك عبارت كليدي و هميشگي برمي‌خوريم: «قديم‌ها كجايي كه يادت به خير». حالا مي‌خواهد اين قديم‌تر‌ها دو سال پيش باشد يا 20 سال. مهم اين است كه ببينيم ذهن‌مان تا كجا ياراي بازسازي خاطرات گذشته را دارد و چه اندازه مي‌تواند آنها را بپروراند. هر چيزي كه بوي گذشته را داشته باشد و از دست رفته باشد براي ايراني گذشته‌گرا درخور توجه است.

ايرانشهر كجاست؟ آيا اين واژه مصداقي جغرافيايي و زيستي در عهد ساساني دارد يا مقوله‌يي افسانه‌يي است كه به گذر زمان جامه زميني بر تن مي‌كند؟ همچنين نام ايران از چه زماني بر جغرافيايي خاص اطلاق شد؟ چرا با همه گفته‌هايي كه مي‌شود اما منابع عربي و غربي ساكنان سرزمين ايران را ايراني نمي‌دانستند؟ دكتر تورج دريايي، استاد دانشگاه در رشته «تاريخ ايران و جوامع پارسي‌زبان» و از اعضاي هيات‌مديره مركز مطالعات ايراني دكتر سموئل در دانشگاه كاليفرنياست

اشاره: دولت بدون مرز القاعده در يک جغرافياي بزرگ براي دو دهه دوام آورده و همچنان به نقش‌آفريني در حيات سياسي جهان ادامه مي دهد. ريشه‌هاي اين ماجرا در کجاست؟ گفتگوي زير با استاد جعفريان در همين زمينه است كه پيشتر در شماره 79 «همشهري ديپلماتيک» به چاپ رسيده است.

فرشاد نوروزپور: تاريخ معاصر ايران را مي‌توان به دو نيمه تقسيم كرد؛ معاصر اوليه كه از ابتداي قرن پانزدهم ميلادي آغاز مي‌شود و شامل حكومت‌هاي صفويه، افشاريه، زنديه و قاجاريه بر سرزمين ايران است و دوره معاصر ثانويه هم از اوايل قرن بيستم كه با روي‌كار آمدن حكومت پهلوي مصادف شد و تا همين امروز را دربر مي‌گيرد. آنچه با مطالعه متون تاريخي فهميده مي‌شود محدود و بي‌سر‌انجام بودن روابط خارجي ايران با ديگر سرزمين‌ها در دوره اوليه است. اما روابط با كشورهاي خارجي به شكلي كه عملا به امور حكومت و اداره كشور پيوند بخورد تقريبا از اوايل حكومت قاجار پديدار شد. آنچه مدنظر داريم بررسي جنبه‌هاي مختلف همين روابط در دوران پر فراز و نشيب سلطنت شاهان قاجار و تحول مهم آن دوره يعني جنبش مشروطه است.

پیام حیدرقزوینی: ماریو بارگاس یوسا در بسیاری از آثارش، مثل «سور بز» و «جنگ آخرالزمان»، شخصیتی واقعی یا رویدادی تاریخی را بستر روایت داستانش قرار داده و این اتفاق در رمان جدیدتر او یعنی «رویای سلت» هم افتاده است. یوسا در این رمان به‌سراغ راجر کیسمنت رفته و به‌واسطه روایت زندگی او، تصویری تاریخی از دوره‌ای که استعمار رواج داشته به‌دست داده است. کیسمنت شخصیتی واقعی و اصالتا ایرلندی است که در سال 1864 متولد شد و بعدها به‌واسطه دفاعش از حقوق بویمان آمازون و کنگو به شهرت رسید. او همچنین برای استقلال ایرلند از سلطه انگلستان جنبشی اعتراضی شکل داد و دست‌آخر اعدام می‌شود.

هومان دورانديش: ماشاءالله شمس‌الواعظين از روزنامه‌نگاران دموكراسي‌خواه در جامعه ايران است. روزنامه‌نگاري در ايران پس از انقلاب، به بركت آزاديخواهي توام با فرهيختگي و عقلانيت او، رنگ و بوي ديگري گرفت و جهشي كم‌نظير در تاريخ مطبوعات ايران را تجربه كرد. متن زير گفت‌وگويي است با «آقاي سردبير» درباره مشكلات و مسائل روزنامه‌نگاري در ايران امروز. شمس‌الواعظين در اين مصاحبه راي خودش را درباره مسائل اختلاف‌برانگيزي چون نسبت روزنامه‌نگاران و سياستمداران، فعاليت روزنامه‌نگاران در ستادهاي انتخاباتي نامزدهاي رياست‌جمهوري، مفهوم «بي‌طرفي روزنامه‌نگار»، رابطه روزنامه‌نگاران و مديران مطبوعات، رابطه روزنامه‌نگاران و زندانيان سياسي، نقدهاي اصولگرايان بر روزنامه‌نگاران اصلاح‌طلب، نحوه مجازات روزنامه‌نگاران متخلف، رابطه روزنامه‌نگار با دموكراسي و حقيقت، آينده روزنامه‌نگاري در عصر اينترنت و... بيان مي‌كند.