گفتگو

اشاره: دکتر آبراهامیان محقق ایرانی و استاد سرشناس تاریخ در دانشگاه نیویورک، چندین کتاب درباره تاریخ ایران نوشته که آخرینش درباره کودتای ۲۸ مرداد است. آنچه در پی می‌آید، گفتگوی خانم فریبا امینی، روزنامه‌نگار مستقل ساکن آمریکا با او در همین زمینه است که خوانندگان گرامی متن کاملش را می‌توانند در پایگاه اینترنتی «تاریخ ایرانی» بخوانند.

درست 22 هزار و 630 روز پیش بود که ایران در گرداب کودتایی سیاه گرفتار آمد. نیروهای سیاسی اعم از مذهبی‌ها و ملیون، در پی ملی شدن صنعت نفت ایران که در واپسین روز سال 1329 رخ داد و در گام بعد، محمد مصدق 35 روز بعد به نخست وزیری رسید، امیدی مضاعف و البته رو به تزاید یافته و در پی بهبود اوضاع کشور بودند. اگرچه اقتصاد ایران، گرفتار تحریم شد، اما دولت مصدق که برآمده از بطن و متن جامعه بود، کوتاه نیامد.

یكی از مساله‌برانگیزترین موضوعات در بررسی وقایع منجر به كودتای مرداد ١٣٣٢ عملكرد حزب توده است؛ حزبی كه با شروع دهه‌ای پرشور و هیجان آغاز به كار كرد و با وجود كارنامه مناقشه‌برانگیزش تاكنون به لحاظ تجربه تحزب یكی از جدی‌ترین احزاب تاریخ سیاسی معاصر ایران است؛ حزبی با برنامه مشخص، اعضای مشخص، سازماندهی قدرتمند و زیرگروه‌ها و پایگاه اجتماعی معین.

علی ورامینی: می‌گوید: «درست قبل از مصدق در رابطه با نفت شعر و مقاله می‌نوشتم و آن را در میان مردم پخش می‌كردم. هفته‌ای حداقل یك‌بار سخنی در تایید ملی كردن نفت و مباحث مربوط به آن مثل خلع ید، مبارزه ملی و... می‌گفتم و در رادیو می‌‌خواندم. البته در آن زمان رادیو از احترام و محبوبیت خاصی در میان مردم برخوردار بود. بعد از خبرها به عنوان شاعر ملی ایران در رادیو اشعارم را می‌خواندم. بسیار محكم در مقابل انگلیسی‌ها ایستادگی كرده بودم و هر روز علیه آنها می‌خواندم كه كار را بر انگلیسی‌ها هم سخت كرده بود.»

*آقای دکتر عبدالکریمی! اشاره‌ای به تأثیر هانری کربن بر فردید داشتید. قضاوت فردید در مورد کربن چگونه بود؟ به نظر می‌رسد كه فردید، کربن را فردی اسیر متافیزیك و گرفتار در همان ساحت غرب‌زدگی می­ دید و حتی او را فراماسون می‌خواند. این حملات فردید به کربن را چگونه توجیه می­ کنید؟

فاطمه استیری: تاریخ ایرانی: نامگذاری خیابانی در تهران به نام «دکتر محمد مصدق» بحثی همیشه جنجالی در ادوار مختلف شورای شهر تهران بوده است؛ طرحی که معمولا در آستانه روز ملی شدن صنعت نفت یا کودتای ۲۸ مرداد مطرح ولی به سرعت از گردونه خارج شده است.

اشا صدراشکوری . عسل عباسیان: محمد غفاری، معروف به کمال‌الملک، بی‌شک یکی از مشهورترین و پرنفوذترین هنرمندان در تاریخ هنر معاصر ایران است. بیست‌وهفتم مرداد سالروز درگذشت اوست. گنجینه گران‌بهایی از آثار خاندان غفاری و ٩ اثر از کمال‌الملک در كتابخانه و موزه ملی ملك گردآوری شده است. در میان آثار این نمایشگاه دائمی به خود او برمی‌خوریم که میان آثارش ایستاده؛ مجسمه‌ای از جنس موم و اندازه طبيعی از هنرمند که توسط رامين اعتمادی‌بزرگ ساخته شده است. این‌چنین پای گفت‌وگو با هنرمندی می‌نشينیم که کمال‌الملک را در میان آثارش تمام‌قد نگه داشته است.

پژمان موسوی: حسن نراقی به «صراحت» شهره است؛ صراحتی که نخستین بار در کتاب تأثیر‌گذار «جامعه شناسی خودمانی» خودش را نشان داد و از آن زمان تا امروز هم که حدود 12 سالی می‌گذرد، در لابه لای کتاب‌ها و مقاله‌ها و گفت‌و‌گو‌ها خودش را نشان داده است. نراقی از همان روزهای 12 سال پیش تا امروز، یک تز اصلی داشته است؛ او بر خلاف بسیاری از جامعه شناسان و صاحبنظران ایرانی، ریشه مشکلات را نه محصور و محدود به حکومت‌ها و دولت‌ها که اتفاقاً در رفتارها، باورها و کردارهای مردم به عنوان بازیگران و مهره‌های اصلی تشکیل دهنده یک جامعه پویا و توسعه یافته می‌داند. او و اندیشه‌ای که او یکی از نمایندگان اصلی آن است، پیرو ایده «خود انتقادی» اند؛ ایده‌ای که ترجیح می‌دهد «راه سوم» و «نگاه سوم» خودش را داشته باشد و خیلی به دسته‌بندی‌ها و چارچوب‌های مرسوم سپهر اجتماعی و سیاسی ایران کاری نداشته باشد.

رامین جهانبگلو، نویسنده و پژوهشگر به مناسبت 25 مرداد سالروز درگذشت سید احمد فردید گفت: بحث‌های شخصی‌ درباره فردید را باید کنار گذاشت و نتیجه سخنان و درس‌های او را سنجید. لازم است سخنان وی را فراسوی شاگردانش در نظر گرفت.

فردید به واسطه هانری کربن با هایدگر آشنا می‌شود و تحت تأثیر این پروژه قرار می‌گیرد كه هایدگر را در افق حكمت ایرانی ­ـ ­اسلامی تفسیر كند. فردید همان پروژه ­ای را دنبال کرد كه کربن می‌خواست انجام دهد.