گفتگو

شاید بسیاری از ما درباره حضور پناهجویان لهستانی در ایران همزمان با جنگ دوم جهانی، اندک شنیده باشیم. شنیده‌هایمان از خوانده‌هایمان بی‌شک کمتر است. تاریخ معاصر ما دراین‌باره سکوتی معنادار دارد. جالب این‌که پناهجویان لهستانی اما تا امروز نیز در میان ما حضور دارند. از بازماندگان آن گروه مهاجران، هلن استلماخ را می‌توان نام برد. او شاید جوان‌ترین مهاجر لهستانی بازمانده در ایران به شمار ‌آید که امروز هنوز نیز به همراه همسر ایرانی خود در تهران زندگی می‌کند. خانواده استلماخ در شرق لهستان مزرعه‌ای داشتند. پس از آغاز جنگ و حمله آلمان به غرب لهستان، این مزرعه گروهی بسیار از آوارگان جنگ را در خود می‌پذیرد.

اشاره: آنچه در پی می‌آید، بخش دوم و پایانی گفتگو با استاد مسجدجامعی کارشناس مسائل عرب و اندیشه‌های اسلامی درباره خاستگاه فکری، اهداف و چشم‌انداز فعالیتهای داعش و راههای مقابله با این تحرکات و طرز فکر است.

دولت اعتدال در دیپلماسی خارجی «روش مذاکره» را در پیش گرفت و برای فیصله بخشیدن به مسائل فی‌مابین، به قواعد بین‌المللی و اصول مذاکرات معقول تن داد. این روش و نتایج آن، فرهنگ و جامعه ایرانی را به سوی رفتار گفت‌وگویی با دیگر فرهنگ‌ها سوق داد. از ابتدا دولت اعتدال شاید به جهت درک این نکته که سهم کمی در تغییرات فرهنگی می‌تواند داشته باشد، اولویتِ اول و دوم و حتی سوم خود را «فرهنگ» قرار نداد؛ اما در مجموع امور را به سویی هدایت کرد که فرهنگ ایرانی به سمت بازشدن و مراوده بیشتر با سایر فرهنگ‌ها و اظهار داشته‌های خویش در مقابل فرهنگ جهانی سوق پیدا کند

فریدالعطاس گفت: پروژه روشنفکری در ایران تمام نشده و همچنان نیاز به بحث درباره مسائل بزرگ وجود دارد. جواد میری نیز معتقد است: نوع دیگری از روشنفکری در سپهر اندیشه جامعه ایران در حال تولد است.

مینو میرزایی: کمتر کسی است که طعم تنهایی را در برهه‌هایی از زندگی نچشیده باشد، حتی نسل امروز که در مقایسه با گذشتگان، از امکانات و فناوری‌های به مراتب پیشرفته‌تری بهره‌مند است. برخی معتقدند که تنهایی انسان در سایه‌سار شمشیر دو دم مدرنیسم، شمایلی دیگرگونه یافته، چراکه به تبع پدیدارشدن وسایل ارتباطی گوناگون در عین رشد همنوایی بی‌زمان و بی‌مکان، فاصله‌ها و روابط دیجیتالی بیشتر و بیشتر شده است. امروز اغلب ما دنیای کاملا انحصاری خود را داریم که مرزهایش در چارچوب گوشی، تبلت و ... محصور شده و خواه ناخواه، به آن خو گرفته‌ایم. در کنار یکدیگر هستیم و نیستیم، انگار تنهایی را بیشتر می‌پسندیم. چراکه در تنهایی، صداها طنین دیگری دارند! در همین‌باره با دکترغلامحسین معتمدی، روانپزشک، گفت‌وگویی داشتیم. مطالعه پاسخ‌های او به شناخت بهتر دنیای روابط امروزی کمک می‌کند.

کم شمارند آنان که از «مبارزه» شروع می‌کنند، به «صلح» می‌رسند و در مسیر «توسعه» گام بر می‌دارند و در تمام این مراحل، «هویت» و «اصالت» خود را از یاد نمی‌برند؛ در میان این انگشت شماران، بی‌شک «حسین محلوجی» از سرآمدان است؛ چهره‌ای چند وجهی که بیش از هر چیز، یک «مدیر» با تمام مختصات آن است. مدیری که یک روز در رأس یک وزارتخانه تأثیرگذار به نام صنایع و معادن بود و روز دیگر در رأس یک بنیاد فرهنگی به نام بنیاد فرهنگ کاشان. برای یک مدیر، مهم‌ترین ارکان، تقسیم کار،اختیار، نظم و انضباط و وحدت مدیریت است؛ اصولی که حسین محلوجی آنها را پس از فراغت از مسئولیت‌های دولتی و رسمی، به بخش فرهنگ ارمغان آورده است و در طول سال‌های گذشته در «بنیاد فرهنگ کاشان» پیاده‌سازی کرده است؛ بنیادی فرهنگی، غیرانتفاعی، مستقل و خصوصی که با هدف شناسایی، احیا، پاسداری، ترویج و گسترش جلوه‌ها و بنیادهای هنر و فرهنگ و تمدن کاشان تأسیس شده‌است

محسن آزموده: احمد فردید چهره یكه و یگانه و در عین حال جنجال برانگیز اندیشه ایرانی در دهههای اخیر است. درباره او، جایگاه و تاثیرش در اندیشه معاصر ایرانی، بهخصوص در سالهای پس از انقلاب، كارهای كمی انجام نگرفته است البته بیشتر این كارها مطبوعاتی و ژورنالیستی بودهاند، اما در این میان آثار تالیفی مثل «هویت اندیشان و میراث فكری احمد فردید» نوشته محمد منصور هاشمی، «هایدگر در ایران» نوشته بیژن عبدالكریمی و فصلی از كتاب «روشنفكران ایرانی و غرب» نوشته مهرزاد بروجردی قابل ذكر هستند. همچنین آثاری چون «نگاهی دوباره به حكمت انسی» عباس معارف و «دیدار فرهی و فتوحات آخر زمان» كه محمد مددپور از شاگردان فردید گردآوری كردند. برخی آثار نیز عمدتا به نقد و نقادی اندیشه فردید اختصاص داشتند، مثل مقاله معروف «اسطوره فلسفه در میان ما» نوشته داریوش آشوری.

اشاره: حملات تروریستی داعش یکی پس از دیگری در کشورهای عربی نگرانی‌ها نسبت به افزایش تحرکات این گروه را شدت بخشیده است. کویت، بحرین، عربستان‌سعودی؛ کشورهایی که تا کنون داعش در آنها سد امنیتی را شکسته و قربانی حملات انتحاری این گروه تروریستی شده‌اند، تلاش می‌کنند راهی برای مقابله با این تحرکات بیابند. پرسش اینجاست که این گروه تروریستی تا کجا پیش خواهد رفت؟ آیا شیعیان منطقه و ایران نیز شامل این تهدید می‌شوند؟ و در نهایت اینکه کدام کشورها در صف حملات تروریستی و انتحاری داعش قرار دارند؟ گفتگوی زیر با دکتر مسجدجامعی کارشناس مسائل عرب و اندیشه‌های اسلامی برای پاسخ به این پرسشهاست.

توجه ایزوتسو به عرفان تامل برانگیز است. ‎او که در فلسفه تطبیقی بسیار توانمند و دقیق بود،‎‎‎ می کوشید درآثارش مباحث عرفانی و وجه ممیزه آن‎ را مورد بحث و بررسی قرار دهد. وی در کتاب معروف «صوفیسم و تائویسم» که بحثی تطبیقی است بر آن بود که عرفان اسلامی و شرقی را به بوته نقد بکشد. در گفت و گویی که در پیش رو دارید کوشیده ایم تأملات و دیدگاه‎های ایزوتسو درباره عرفان و مباحث فلسفه تطبیقی را مورد بررسی قرار دهیم. گرچه دکتر پورجوادی معتقد است ایزوتسو به اسلام بسیار بیش از دیگر ادیان توجه داشت اما تاکید می کند که توجه او به اسلام به معنای توجه به فلسفه و عرفان اسلامی است.

میان رشته ای نگاه دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ایران به مفاهیمی نظیر دانش، مهارت، نگرش، آموزش و فناوری، به نحوی است که نه تنها برای توسعه میان رشتگی بلکه برای هر نوع ابتکار اساسی دیگر نیز عرصه را باز نمی کند.. تاکنون توسعه میان رشتگی و ایجاد زمینه و شرایط برای توسعه آن، دغدغه و اولویت نظام دانشگاهی ما نبوده است. به نظر من، عملکرد دانشگاهها در قلمرو علوم سخت(Hard science)، بهتر از علوم انسانی بوده است.