گفتگو

گذر از دو رویداد درگذشت فریدون فروغی (13 مهر 1380) و حسن گلنراقی (19 مهر 1372) و دوباره گوش دادن «یار دبستانی من» و «مرا ببوس» و اندیشیدن به اینکه یک ترانه و کلی‌تر از آن موسیقی، چطور با رویدادهای اجتماعی پیوند می‌خورد موجب شد به سراغ کسی برویم که بتواند این مبحث نظری را از منظر خود بشکافد؛ کسی چون ساسان فاطمی، محقق و پژوهشگر موسیقی و استاد موسیقی دانشگاه تهران.

«سرمایه اجتماعی» در هر جامعه‌ای نیروی پیش‌برنده آن جامعه در مقابله با بحران‌های پیش‌رو است و پیش‌شرط تقویت این سرمایه، ایجاد «اعتماد اجتماعی» و به‌دنبال آن «امید اجتماعی» است و میان این سه همپوشانی قابل‌تأملی به‌چشم می‌خورد؛ به‌طوری که تقویت هر یک، بستر و زمینه تقویت دیگری را فراهم می‌کند.در میزگردی با حضور دکتر سیدجواد میری، دانشیار جامعه‌شناسی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی و دکتر ابراهیم فیاض، جامعه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران، اهمیت سرمایه اجتماعی را برای برون‌رفت از بحران‌های امروز به بحث گذاشتیم؛ اینکه اساساً مطالبات مردم چیست؟

متن زیر مصاحبه مفصل با سیاوش جمادی است که به دلیل حجم بسیار زیاد آن بخش اندکی از آن در نشریه فرهنگ امروز منتشر شده است. سیاوش جمادی در این مصاحبه مفصل از فلسفه سخن گفت و از تاریخ. از ایران سخن گفت و از جهان. از سنت سخن گفت و از مدرنیته. از مردم سخن گفت و از حاکمان و اینکه چگونه ایرانیان با مشروطه نیم بند تلاش کردند با الگوپذیری از غرب از سرنوشت تاریخی خود فاصله بگیرند. او همچنین از چرایی ناکامی ما برای ایجاد آنچه که در غرب دموکراسی نامیده می شود سخن گفت. آنچه که این مصاحبه را مهم جلوه می دهد تلفیق تاریخ و فلسفه در رسیدن به یک پاسخ مطلوب است. مطلب زیر بخش ششم این مصاحبه است.

مجلس شورای ملی پس از سقوط حكومت قاجار با چالش‌های بزرگی ازجمله دخالت‌های بیرون مجلس مواجه شد كه استقلال آن را با خطر جدی مواجه كرد، خطری كه تاثیر آن در عصر پهلوی دوم بیشتر خودش را نشان داد. سال‌هایی كه می‌توانست سرعت توسعه سیاسی را در كشور چند برابر كند عملا به برهه‌ای از زمان تبدیل شد كه حاصلی جز كودتای 28 مرداد در پی نداشت و جامعه مدنی را با سرخوردگی بزرگی رو به‌رو كرد.

مهدی عباس زاده، عضو هیئت علمی گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و معاون امور آموزشی و پژوهشی این پژوهشگاه است که چندی است در خصوص نظام معرفت شناسی در فلسفه فارابی به تحقیق و بررسی می پردازد. به اعتقاد او، اکثر محققانی که در داخل و خارج کشور به فارابی توجه کرده اند، توجه شان معطوف به مباحث فلسفه سیاسی فارابی بوده است و این موضوع باعث شده که ما از مباحث مابعدالطبیعی و معرفت شناسی که فارابی در آثارش مطرح کرده، غافل شوند.

متن زیر میزگردی است در باب ماهیت علوم انسانی که با حضور اساتیدی چون رضا داوری اردکانی، رسول جعفریان، احمد احمدی، دینانی و دیگران برگزار شد و در شماره چهارم نشریه فرهنگستان علوم منتشر شد.

زبان مادری، زبانی که هر یک از ما از زمانی که با جهان بیرون به واسطه لالایی‌ها و سخن گفتن مادرمان مواجه شده‌ایم، اولین قالب تفکر ما و جهان ما را می‌سازد. بنابراین همانقدر که اهمیت دارد زبانی مشترک را به عنوان زبان رسمی برگزینیم و آن را آموزش دهیم، مهم است که برای حفظ زبان‌های غیرفارسی موجود در ایران نیز سازوکاری بیندیشیم

محمدتقی قزلسفلی دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران است. قزلسفلی از نخستین پژوهشگرانی است که همّ خود را مصروف واکاوی مفهوم «روشن‌فکر» و بررسی وجوه کار روشن‌فکری در ایران کرد. یکی از مهم‌ترین نمودهای این تلاش، کتاب «قرن روشن‌فکران» است که بخش عمدۀ آن حاصل گفت‌وگوهای او با برجسته‌ترین چهره‌های روشن‌فکری ایران در یک دهۀ پیش است. در مصاحبۀ زیر، قزلسفلی به پرسش‌ها دربارۀ نسبت روشن‌فکران با دولت در ایران معاصر، با تأکید بر موضوع روشن‌فکران اهل تعامل با قدرت سیاسی، پاسخ گفته است.

مواجهۀ اروپا در عصر روشنگری با جوامع مسلمان که تا حوالی ۱۵۰۰ میلادی دست برتر را در دنیای دانش و فرهنگ داشتند، سوژۀ پژوهش‌های تاریخی گسترده‌ای بوده است. در قرون هفدهم و هجدهم میلادی بود که جمعی از علمای مسیحی دست‌به‌کار پژوهش جدی و علمی دربارۀ اسلام شدند که زمینه‌ساز فهم مدرن غربی از تمدن اسلامی شد.

نقاشی قهوه‌خانه‌ای شیوه یا مکتبی از نقاشی است که با نام حسین قوللَر آقاسی همراه است. آثاری که مخاطبانش در قهوه‌خانه‌ها بودند و نقال‌ها از روی پرده‌ها و بوم‌ها، برای مردم عامی داستان سرایی می‌کردند، داستان‌های مذهبی، حماسی، بزمی و فولکلور. این مکتب عمری کوتاه داشته، از اواخر قاجار تا جواد عقیلی آخرین بازمانده نسل طلایی نقاشی قهوه‌خانه‌ای.