گفتگو

عظیم محمودآبادی: در 16- 15 سالگی شاهد پیروزی مشروطه است و در همان سنین به خدمت در نیروی نظامی روی می‌آورد. وقتی برای درمان بیماری كبدش به آلمان می‌رود همان جا با هزینه شخصی خود دوره آموزش خلبانی را می‌گذراند و تبدیل به اولین افسری می‌شود كه می‌توانست پرواز كند؛ هر چند در ایران آن زمان هنوز خبری از هواپیما نبود.

جمادی استبداد ذهنی البته خاص ما نیست. این فکر در حیطۀ همۀ مناسبات قدرتی که فقط از بالا اجرا می‌شود در همۀ سطوح گسترش می‌یابد. اگر دقت کنید تمامی طرح‌های سیاسی حکمای ما و اصلاً خود ترجمۀ پولیتیکا به سیاست همواره در چرخه‌ای افلاتونی و نوافلاتونی دور زده‌اند. در ساختار مناسبات قدرت که هم مردم و هم حکومت و هم طبقات میانجی را در بر می‌گیرد، حقی برای مشارکت مردم در امور عامه در کار نبوده است. در تاریخ‌های قدیم ما مردم اصلاً غایب‌اند.

دهم مهرماه (دوم اكتبر 1869)، وارد صدوپنجاهمین سالگرد تولد مهانداس كارامچاند گاندی(1326-1248 خورشیدی) رهبر سیاسی و معنوی هند می‌شویم، شخصیت بزرگی كه ملت هند را در راه آزادی از استعمار امپراتوری بریتانیای كبیر رهبری كرد. گاندی تنها یك سیاستمدار برجسته و باهوش و زیرك نبود، او متفكری بزرگ و اندیشمندی برآمده از فرهنگ غنی یكی از كهن‌ترین تمدن‌های بشری است كه با درایت توانست با بهره گرفتن از عناصر فرهنگ بومی هند، فلسفه‌ای كاربردی مبتنی بر اندیشه تساهل و عدم خشونت به جهانیان عرضه كند.

موسیقی ایران روزگار پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است؛ از سویی دوره‌هایی پربار داشته و پرشمار نغمه‌ها سرداده شده و گاه سازها را محکوم به سکوت کرده‌اند. اما در تمام این دوره‌ها هنرمندانی بوده‌اند که با چنگ و دندان رشته موسیقی را به دست گرفتند تا تار و پود آن ازهم نپاشد. اندک هستند افرادی که همواره پای موسیقی بایستند و در دفاع از آن، به آب و آتش بزنند.

محسن میرزایی می‌گوید: «به نوعی می‌توان گفت که من در گذشته زندگی می‌کنم. بزرگتر که شدم به این نتیجه رسیدم که من گذشته را دوست دارم. عکس را دوست دارم. در کودکی هم، بیشتر در جمع بزرگترهای خانواده بودم تا همسن و سال‌های خودم و در جمع بزرگترها هم همیشه صحبت از تاریخ و گذشته بود.»

هشتم مهرماه در تقویم رسمی ایران، به نام مولانا، شاعر بلندآوازه پارسی‌گوی است. روزی برای بزرگداشت عارفی شاعر و شاعری عارف که همانند بزرگانی چون حافظ، سعدی، عطار و ... با مرگ خود در قرن هفتم هجری به پایان نرسید، بلکه با اشعار نغز و شورانگیز خود حیاتی جاودانه یافت. حال، مولانا سال‌هاست، پای از مرزهای جغرافیایی وطن خود فراتر نهاده، وطنی به پهنای جهان دارد و با گنجینه شعر خود، مریدانی در جای‌جای دنیا پیدا کرده است.

گرایش‌های ناسیونالیستی یكی از دیرپاترین گرایش‌ها در شكل دادن به انقلاب‌های مردمی هستند. با این حال نگاهی به تاریخ سیاسی كشورها نشان می‌دهد ناسیونالیسم به همان میزان توانسته دستمایه نیروهای وابسته‌گرا برای سركوب مخالفان داخلی و راه انداختن جنگ با همسایگان خارجی شود. چه چیزی به ناسیونالیسم چنین ویژگی ژله‌ای‌مانندی داده است كه هم می‌تواند خوب باشد و هم بد؟ این محور سوالاتی است كه با حكمت‌اله ملاصالحی، عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران در میان گذاشته‌ایم. پاسخ‌های مكتوب او را به پرسش‌های «اعتماد» می‌خوانید.

شهریورماه امسال، چهارمین دوره کارشناسی ارشد رشته واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی که در دفترچه انتخاب رشته آزمون ارشد، در زیر گروه زبان‌شناسی قرار دارد، در پژوهشکده مطالعات واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی آغاز شده است. رشته‌ای که کمتر کسی در جامعه، از سازوکار این آن و درنهایت حرفه واژه‌گزینی اطلاع دارد. سوالات بسیاری پیرامون شیوه واژه‌گزینی، دسته‌ها و گروه‌های مختلف و حتی نتیجه و برون‌داد آن مطرح است که شروع این دوره بهانه‌ای شد تا با نسرین پرویزی، معاون گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی به گفت‌و‌گو بنشینیم و درباره این دوره و سوالاتی که پیرامون واژه‌گزینی مطرح است، اطلاعاتی کسب کنیم. این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

دهه 1340 خورشیدی امروز برای بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر ایرانی بدل به یك نوستالژی شده است؛ دوره‌ای از رشد اقتصادی پایدار و ثبات نسبی فضاهای اجتماعی و سیاسی كه در آن بدنه روشنفكری ایران با گذر یك دهه از ضربه مهلك كودتا توانست اندكی خود را بازسازی كند و در آرامش نسبی حاكم به كار فكری و هنری بپردازد.

زبان و ادبیات پارسی با تاریخ هزار و اندی ساله که قدمت آن در اشعار شاعران بزرگی چون حکیم فردوسی، سعدی، سنایی، عطار دیده می شود، سرشار از معانی پر بار است. هر زبانی در طول حیات خود دستخوش تغییر ظاهری و معنایی می شود اما مسیر اصلی آن را می توان در نثر و اشعار باقی مانده آن خطه جستجو کرد. فردوسی، حکیم نام آور ایرانی به حوزه جغرافیایی ایران محدود نمی شود.