گفتگو

محمد صنعتی در میان كتاب‌خوان‌ها و اهل فرهنگ ایرانی بیش از آنكه به عنوان یك روانكاو موفق و برجسته شناخته شده باشد، یك منتقد فرهنگ و پژوهشگری متعهد در حوزه ادبیات و فلسفه است كه با نگاه و رویكردی روان‌شناختی به بازخوانی میراث فكری و فرهنگی ما می‌پردازد و در این كار اهل تعارف و مجامله نیست.

کریم مجتهدی، چهره ماندگار فلسفه و استاد بازنشسته گروه فلسفه دانشگاه تهران از جمله اندیشمندانی است که به دور از حاشیه ها سالهاست بی سروصدا به کار تخصصی خود در زمینه فلسفه می پردازد. در ۸۸ سالگی هر روز به صورت منظم به دفترش در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی می رود و تمام ساعت روز مشغول خواندن و نوشتن است. قبل از مصاحبه به او گفتم که دوست دارم من هم در ۸۸ سالگی مثل او با انگیزه و با انرژی کار کنم

کتاب «وزیران ایرانی محبوس و مقتول از حاکمیت امویان تا پایان سلطنت شاه عباس صفوی» تالیف مرحوم سید محمدعلی کشاورز صدر با نظارت و مقدمه دکتر ناصر تکمیل همایون و به اهتمام بیژن کشاورز صدر از سوی انتشارات خجسته منتشر شده است.

کتاب «باستان‌شناسی سیاست‌های جنسی و جنسیتی در پایان عصر قاجار و دوره پهلوی» شامل دو مقاله بلند می‌شود که به کوشش لیلا پاپلی یزدی و مریم دژم خوی، از سوی نشر نگاه معاصر منتشر شده است.

متن زیر مصاحبه مفصل با سیاوش جمادی است که به دلیل حجم بسیار زیاد آن بخش اندکی از آن در نشریه فرهنگ امروز منتشر شده است. سیاوش جمادی در این مصاحبه مفصل از فلسفه سخن گفت و از تاریخ. از ایران سخن گفت و از جهان. از سنت سخن گفت و از مدرنیته. از مردم سخن گفت و از حاکمان و اینکه چگونه ایرانیان با مشروطه نیم بند تلاش کردند با الگوپذیری از غرب از سرنوشت تاریخی خود فاصله بگیرند. او همچنین از چرایی ناکامی ما برای ایجاد آنچه که در غرب دموکراسی نامیده می شود سخن گفت. آنچه که این مصاحبه را مهم جلوه می دهد تلفیق تاریخ و فلسفه در رسیدن به یک پاسخ مطلوب است. مطلب زیر بخش هشتم این مصاحبه است.

دکتر ایرج نعیمایی، استاد نام‌آشنای موسیقی و خوشنویسی و رئیس سابق انجمن موسیقی ایران، بر این اعتقاد است که موسیقی یادآور حقیقت و بیانگر جدایی انسان از اصل خود و یادآور ازل است. در واقع موسیقی به یاد انسان می‌آورد که از کجا آمده است. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران با او درباره اینکه آیا موسیقی آیینی ، همان موسیقی عزاداری است و اصولاً چه نوع موسیقی‌هایی را می‌توان موسیقی آیینی برشمرد و یک اثر موسیقایی مذهبی باید دارای چه مؤلفه‌‌هایی باشد، به گفت‌وگو نشسته‌ است که در ادامه تلخیصی از آن را می‌خوانید.

نوشدن پیوسته، هم ویژگی آیین و هم ویژگی هنر است. اصلاً سنت به معنای سنت‌گذاری است، نه سنت‌نگاری. به همین دلیل شما در آیین باید سر بسپری. این‌طور نیست که هنگام آن بروی و به کار روزمره بپردازی و مثلاً ناهارت را بخوری. اصلاً نمی‌توانی چنین کاری بکنی. آیین و هنر هرگز تکراری نیستند و برای هر کسی یک تجربه مطلق لحظه‌ای‌اند.

تاکنون نگاهی که از طرف اغلب متولیان هنر کشور به آیین‌های نمایشی ما شده است فارغ از بسترهای اصلی‌شان که همان تکایا و مجالس خودجوش مردمی بوده است، نگاهی موزه‌ای بوده و کمتر پیش آمده و به چشم دیده‌ایم تلاشی مؤثر و مستمر جهت حفظ، اشاعه و بهره‌برداری پویا از این آیین‌های ارزشمند سامان بپذیرد؛ هرچه تا امروز رخ داده محصول فعالیت و خون جگر خوردن تک‌ستاره‌های درخشان عرصه تئاتر ایران بوده که بعضاً به‌واسطه شاگردانشان ادامه‌دار شده است

حاج حسین خلج، پیرغلام 81 ساله اهل بیت، یکی از قدیمی‌ترین روضه‌خوانان ، مداحان و باسابقه‌‌ترین چهارپایه خوان بازار تهران است؛ سبکی از مداحی که دوره صفویه در بازارهای ایران رواج یافت و بعد از ساخته شدن بازار تهران در چارسوق‌ها و تیمچه‌های آن ادامه پیدا کرد. حاج حسین در مغازه کوچکش لباس تعمیر می‌کند و دلش به این خوش است که هنوز هم می‌تواند برای امام حسین(ع) روضه بخواند و مداحی کند. در گفت‌و‌گوی کوتاهی با وی از روزگار جوانی‌اش پرسیدیم و حال و هوای هیأت‌ها و عزاداری‌های قدیم‌تهران.

کتاب «راه بی‌سرانجام» نگاهی به سرگذشت آسوریان در جنگ جهانی اول، تالیف سیروان خسرو زاده از سوی نشر شیرازه منتشر شده است. جنگ جهانی اول بیشتر به عنوان واقعه‌ای به یاد مانده است که به دلیل پایان دادن به عمر پاره‌ای از امپراتوری‌های بزرگ، زمینه‌ساز حیات مجدد گروهی از ملل کوچک‌تر و تشکیل یک رشته کشورهای جدید شد. اما این جنگ، جنبه دیگری هم داشت که به آن کمتر پرداخته شده است؛ یعنی پایان دادن به حیات نسبتا مستقل پاره‌ای از ملل کوچک‌تر که در این فراز و نشیب همان حداقل موجودیت پیشین را نیز از دست داده و متلاشی شدند.