گفتگو

محسن میرزایی می‌گوید: «به نوعی می‌توان گفت که من در گذشته زندگی می‌کنم. بزرگتر که شدم به این نتیجه رسیدم که من گذشته را دوست دارم. عکس را دوست دارم. در کودکی هم، بیشتر در جمع بزرگترهای خانواده بودم تا همسن و سال‌های خودم و در جمع بزرگترها هم همیشه صحبت از تاریخ و گذشته بود.»

هشتم مهرماه در تقویم رسمی ایران، به نام مولانا، شاعر بلندآوازه پارسی‌گوی است. روزی برای بزرگداشت عارفی شاعر و شاعری عارف که همانند بزرگانی چون حافظ، سعدی، عطار و ... با مرگ خود در قرن هفتم هجری به پایان نرسید، بلکه با اشعار نغز و شورانگیز خود حیاتی جاودانه یافت. حال، مولانا سال‌هاست، پای از مرزهای جغرافیایی وطن خود فراتر نهاده، وطنی به پهنای جهان دارد و با گنجینه شعر خود، مریدانی در جای‌جای دنیا پیدا کرده است.

گرایش‌های ناسیونالیستی یكی از دیرپاترین گرایش‌ها در شكل دادن به انقلاب‌های مردمی هستند. با این حال نگاهی به تاریخ سیاسی كشورها نشان می‌دهد ناسیونالیسم به همان میزان توانسته دستمایه نیروهای وابسته‌گرا برای سركوب مخالفان داخلی و راه انداختن جنگ با همسایگان خارجی شود. چه چیزی به ناسیونالیسم چنین ویژگی ژله‌ای‌مانندی داده است كه هم می‌تواند خوب باشد و هم بد؟ این محور سوالاتی است كه با حكمت‌اله ملاصالحی، عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران در میان گذاشته‌ایم. پاسخ‌های مكتوب او را به پرسش‌های «اعتماد» می‌خوانید.

شهریورماه امسال، چهارمین دوره کارشناسی ارشد رشته واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی که در دفترچه انتخاب رشته آزمون ارشد، در زیر گروه زبان‌شناسی قرار دارد، در پژوهشکده مطالعات واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی آغاز شده است. رشته‌ای که کمتر کسی در جامعه، از سازوکار این آن و درنهایت حرفه واژه‌گزینی اطلاع دارد. سوالات بسیاری پیرامون شیوه واژه‌گزینی، دسته‌ها و گروه‌های مختلف و حتی نتیجه و برون‌داد آن مطرح است که شروع این دوره بهانه‌ای شد تا با نسرین پرویزی، معاون گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی به گفت‌و‌گو بنشینیم و درباره این دوره و سوالاتی که پیرامون واژه‌گزینی مطرح است، اطلاعاتی کسب کنیم. این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

دهه 1340 خورشیدی امروز برای بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر ایرانی بدل به یك نوستالژی شده است؛ دوره‌ای از رشد اقتصادی پایدار و ثبات نسبی فضاهای اجتماعی و سیاسی كه در آن بدنه روشنفكری ایران با گذر یك دهه از ضربه مهلك كودتا توانست اندكی خود را بازسازی كند و در آرامش نسبی حاكم به كار فكری و هنری بپردازد.

زبان و ادبیات پارسی با تاریخ هزار و اندی ساله که قدمت آن در اشعار شاعران بزرگی چون حکیم فردوسی، سعدی، سنایی، عطار دیده می شود، سرشار از معانی پر بار است. هر زبانی در طول حیات خود دستخوش تغییر ظاهری و معنایی می شود اما مسیر اصلی آن را می توان در نثر و اشعار باقی مانده آن خطه جستجو کرد. فردوسی، حکیم نام آور ایرانی به حوزه جغرافیایی ایران محدود نمی شود.

همه ساله در روزهای قبل و بعد از سالروز امضای فرمان مشروطه نشریات زیادی درباره این انقلاب نوشته و سعی می‌کنند یاد و خاطره آن را در گفت‌وگوها و گزارش‌های تحلیلی زنده نگه دارند، اما متاسفانه پس از مرداد این رویداد رو به فراموشی سپرده می‌شود تا سال بعد که مردادی دیگر از راه برسد. این در صورتی است که نباید نوشتن درباره مشروطه تمامی داشته باشد. انقلاب مشروطه رخداد بزرگی بود که درس‌های زیادی را برای ما در پی داشت و بسیاری از علما، محققان و استادان تاریخ نیز اعتقاد دارند که انقلاب اسلامی ایران دنباله و نتیجه انقلاب مشروطه است.

خانه «حاج سید جواد کسائی» تاجر بزرگ اصفهانی همیشه پر از میهمان بود؛ میهمان‌هایی سرشناس اما نه از قماش کاسب و پیشه ور، که از جنس هنرمندان و موسیقیدان‌ها. سید حسین طاهرزاده، جلال‌الدین تاج اصفهانی، اکبر خان نوروزی، خاندان شهناز (شعبان‌خان، حسین آقا، علی آقا و جلیل شهناز)، غلامحسین سارنج، ادیب خوانساری و... مرتب به این خانه‌ رفت و آمد می‌کردند تا حظ وافری نصیب صاحبخانه کنند و دمی به نت‌ بگذرانند.

اغتشاش نیست، آشوب نیست؛ حساسیت اجتماعی و پیگیری نسبت به حقوق مدنی و اجتماعی است. «مطالبه‌گران» چشمان تیزبین جامعه‌اند. آمده‌اند حق‌شان را طلب کنند. جامعه مطالبه‌گر حیات دارد و پویا است. طلب می‌کند و پاسخ می‌خواهد. با این نشانه‌ها می‌توان گفت جامعه ایران در چند سال اخیر الگوهای مختلفی از مطالبه‌گری را تجربه کرده است که غفلت از آن به گسترش برخی بیماری‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منجر شده است.

اول مهرماه است، روز بازگشایی مدارس، دانشگاه‌ها. بیش از سه و نیم میلیون دانشجوی ایرانی از امروز بار دیگر به تحصیل در موسسات مختلف آموزش عالی مشغول می‌شوند، دانشگاه‌ها و موسساتی با اسامی متنوع چون دانشگاه‌های معهود و مرسوم تا دانشگاه پیام نور و دانشگاه جامع علمی - كاربردی و دانشگاه فنی و حرفه‌ای و موسسات آموزش عالی غیردولتی- غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد اسلامی.