گفتگو

مهدی عباس زاده، عضو هیئت علمی گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و معاون امور آموزشی و پژوهشی این پژوهشگاه است که چندی است در خصوص نظام معرفت شناسی در فلسفه فارابی به تحقیق و بررسی می پردازد. به اعتقاد او، اکثر محققانی که در داخل و خارج کشور به فارابی توجه کرده اند، توجه شان معطوف به مباحث فلسفه سیاسی فارابی بوده است و این موضوع باعث شده که ما از مباحث مابعدالطبیعی و معرفت شناسی که فارابی در آثارش مطرح کرده، غافل شوند.

متن زیر میزگردی است در باب ماهیت علوم انسانی که با حضور اساتیدی چون رضا داوری اردکانی، رسول جعفریان، احمد احمدی، دینانی و دیگران برگزار شد و در شماره چهارم نشریه فرهنگستان علوم منتشر شد.

زبان مادری، زبانی که هر یک از ما از زمانی که با جهان بیرون به واسطه لالایی‌ها و سخن گفتن مادرمان مواجه شده‌ایم، اولین قالب تفکر ما و جهان ما را می‌سازد. بنابراین همانقدر که اهمیت دارد زبانی مشترک را به عنوان زبان رسمی برگزینیم و آن را آموزش دهیم، مهم است که برای حفظ زبان‌های غیرفارسی موجود در ایران نیز سازوکاری بیندیشیم

محمدتقی قزلسفلی دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران است. قزلسفلی از نخستین پژوهشگرانی است که همّ خود را مصروف واکاوی مفهوم «روشن‌فکر» و بررسی وجوه کار روشن‌فکری در ایران کرد. یکی از مهم‌ترین نمودهای این تلاش، کتاب «قرن روشن‌فکران» است که بخش عمدۀ آن حاصل گفت‌وگوهای او با برجسته‌ترین چهره‌های روشن‌فکری ایران در یک دهۀ پیش است. در مصاحبۀ زیر، قزلسفلی به پرسش‌ها دربارۀ نسبت روشن‌فکران با دولت در ایران معاصر، با تأکید بر موضوع روشن‌فکران اهل تعامل با قدرت سیاسی، پاسخ گفته است.

مواجهۀ اروپا در عصر روشنگری با جوامع مسلمان که تا حوالی ۱۵۰۰ میلادی دست برتر را در دنیای دانش و فرهنگ داشتند، سوژۀ پژوهش‌های تاریخی گسترده‌ای بوده است. در قرون هفدهم و هجدهم میلادی بود که جمعی از علمای مسیحی دست‌به‌کار پژوهش جدی و علمی دربارۀ اسلام شدند که زمینه‌ساز فهم مدرن غربی از تمدن اسلامی شد.

نقاشی قهوه‌خانه‌ای شیوه یا مکتبی از نقاشی است که با نام حسین قوللَر آقاسی همراه است. آثاری که مخاطبانش در قهوه‌خانه‌ها بودند و نقال‌ها از روی پرده‌ها و بوم‌ها، برای مردم عامی داستان سرایی می‌کردند، داستان‌های مذهبی، حماسی، بزمی و فولکلور. این مکتب عمری کوتاه داشته، از اواخر قاجار تا جواد عقیلی آخرین بازمانده نسل طلایی نقاشی قهوه‌خانه‌ای.

کتاب «نگاه‌ها به ایران» به ایران پایان سده نوزدهم میلادی از طریق عکس‌های موجود در آرشیو دانشگاه لایدن هلند می‌پردازد. این عکس‌ها که اغلب متعلق به آرشیو یک مجموعه‌دار هلندی به نام هوتس است که در آن زمان به ایران سفر کرده، برای نخستین‌بار در قالب یک کتاب و در یک مجموعه کنار هم منتشر شده است.

متن زیر مصاحبه مفصل با سیاوش جمادی است که به دلیل حجم بسیار زیاد آن بخش اندکی از آن در نشریه فرهنگ امروز منتشر شده است. سیاوش جمادی در این مصاحبه مفصل از فلسفه سخن گفت و از تاریخ. از ایران سخن گفت و از جهان. از سنت سخن گفت و از مدرنیته. از مردم سخن گفت و از حاکمان و اینکه چگونه ایرانیان با مشروطه نیم بند تلاش کردند با الگوپذیری از غرب از سرنوشت تاریخی خود فاصله بگیرند. او همچنین از چرایی ناکامی ما برای ایجاد آنچه که در غرب دموکراسی نامیده می شود سخن گفت. آنچه که این مصاحبه را مهم جلوه می دهد تلفیق تاریخ و فلسفه در رسیدن به یک پاسخ مطلوب است. مطلب زیر بخش پنجم این مصاحبه است.

استاد «محمد یگانه»، خواننده و نوازنده موسیقی مقامی، متولد مردادماه ۱۳۳۰ در شهر قوچان است. به گفته خودش، بخشی‌گری چهار نسل در خانواده آنها قدمت دارد. او فرزند استاد مرحوم «حاج حسین یگانه» بخشی بزرگ شمال خراسان است. یگانه، دوتارنوازی و آوازخوانی را از پدر آموخته است. او همچنین نزد استادان بزرگی مثل مرحوم «اسماعیل ستارزاده»، «رحیم‌خان بخشی»، «غلامحسین بخشی جعفرآبادی»، «خان‌محمد قیطاغی» و «عوض بخشی» شاگردی كرده است.

ابــوالقــاسم اسمــاعیل‌پور شــاعر، نویســنده، متــرجم و اسطوره‌شناس است و استاد دانشگاه شهید بهشتی در رشته فرهنگ و زبان‌های باستانی، وی در فاصله سال‌های 2004 تا 2006 استاد مدعو دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای و در فاصله سال‌های 2013 تا 2015 استاد دانشگاه دولتی مسکو بوده است.