گفتگو

جایگاه نقد در سمت و سو دادن به ذائقه و سلیقه جامعه ایرانی موضوعی است که با فریدون جیرانی (فیلمساز و منتقد سینما)، کامیار عابدی (منتقد حوزه کتاب و ادبیات)، آروین صداقت کیش (منتقد موسیقی) و نعمت‌الله فاضلی ( انسان شناس) در میان گذاشته‌ایم؛ اینکه چرا نقد عمومی یا مرورنویسی (review) که هدفش بیان محتوا و ارزش کلی آثار فرهنگی و هنری به زبان ساده برای مخاطب عمومی است، تأثیرگذاری شبیه آنچه در نیویورکر، گاردین و لوموند اتفاق می‌افتد را در ایران ندارد.

حسین مکی (زاده ۱۲۹۰ خورشیدی - درگذشته ۱۷ آذر ۱۳۷۸) روزنامه‌نگار و سیاستمدار، مورخ و چند دوره نماینده مجلس از جمله نماینده اول تهران در دوره شانزدهم است. وی فرزند باقر میبدی، در سال ۱۲۹۰ در میبد یزد متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه سلطانی و دوره متوسطه را در دارالمعلمین و مدرسه معرفت تا کلاس دهم گذراند

مجموعه دو جلدی «روایاتی از تهران قدیم» تالیف داریوش شهبازی از سوی انتشارات سایه‌بان هنر منتشر شده است. شهبازی در این کتاب کوشیده تا از وجوه مختلفی به تاریخ تهران بپردازد. تهران در دو قرن اخیر، طلایه‌دار تحولات و توسعه در کشورمان بوده و به همین دلیل هم می‌توان گفت که تاریخ تهران در دوران پایتختی، مادر تاریخ ایران است و دانستن این تاریخ، بسیاری از گمگشته‌هایمان را نشانمان می‌دهد.

فرهنگ روح غالب است و هرگز ایستا نیست بلکه هم در مراوده با دیگر فرهنگ‌ها هم در بطن خودش کشمکش دارد. ما در نظر و با واژه‌های زبان ناچاریم خطوط فارق فرض کنیم. مگر در بارۀ سقراط نمی‌گویند از میتوس به لوگوس گذار کرد؟ واژۀ میتوس در یونانی همان نقلیات بوده است. سقراط با لوگوس یا خرد و اندیشۀ خودش می‌پرسد و بحث می‌کند.

اراسموس را فرزند یتیم جنبش اصلاح دین می‌نامند. آوازۀ او در اصلاحات مسیحی، قبل از مارتین لوتر در اروپای مسیحی پیچید اما هیچگاه نتوانست به شهرت او برسد. اراسموس هر چند در پروژه اصلاحات کلیسا بر لوتر فضل تقدم داشت اما به هیچ‌وجه بی‌پروایی و جسارت او را نداشت. هرچند این را نمی‌توان به حساب ترس و بزدلی اراسموس نوشت اما می‌تواند نشانه‌ای از نوعی محافظه‌کاری برآمده از تجربه و عقلانیت او باشد.

حیات مرحوم دکتر غلامحسین صدیقی را می‌شود به دو شاخه علمی و سیاسی بخش‌بندی کرد. در این میان بحث درباره حیات علمی ایشان (چنانچه از بنیانگذاران مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران بودند) مجالی جدا می‌طلبد. اما حیات سیاسی صدیقی، فراز و نشیب‌های زیادی داشت. او با اینکه تا پیش از ملی شدن صنعت نفت هیچ سابقه سیاسی نداشت، به کابینه دکتر محمد مصدق وارد شد، در ابتدا سمت وزیر پست و تلگراف را به عهده داشت و بعد در سال 1331 نیابت نخست‌وزیر و وزارت کشور به او محول شد.

دین زرتشت به عنوان یکی از ادیان باستانی و احتمالا یکی از اولین آیین های توحیدی در جهان که همچنان پیروانی در ایران و دیگر نقاط جهان دارد، برای سالها دین رسمی یکی از بزرگترین امپراتوری های جهان باستان - یعنی امپراتوری قدرتمند ایران بوده است. اگرچه این دین در زمان اوج خود در ایران، افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی نفوذ قابل توجهی داشته اما امروزه باقی مانده زرتشتیان عمدتا در ایران، هند و پاکستان پراکنده اند.

سلجوقیان با تاسیس کتابخانه‌ها و مدارس نظامی در گسترش تاریخ و فرهنگ ایران کوشیدند کتاب «فرهنگ و هنر ایران در عصر سلجوقی» تالیف محمد نجاری سهل آبادی از سوی موسسه انتشاراتی خاتم منتشر شده است. این کتاب به تاریخ و میراث فرهنگی این دوره می‌پردازد. دوره سلجوقی یکی از ادوار خلاقه جهان اسلام است. این دوره از نظر پیشرفت‌ها و تحولات وسیع در کل زمینه‌های هنری بسیار چشمگیر بود.

در ابتدا خوب است بدانید که ما تا هفتاد هشتاد سال پیش مفهومی به اسم طنز، با این معنایی که امروز داریم استفاده می‌کنیم، نداشتیم. معنای تحت‌اللفظی طنز مسخره کردن، به سخره گرفتن، کوچک شمردن و برشمردن عیب‌ها و ایرادات افراد است. مثلاً در دیوان حافظ هم هرجا طنز آمده به‌معنی به سخره گرفتن و شوخی کردن است یا استهزا کردن. طنز هیچ‌وقت به این مفهومی که ما امروز به کار می‌بریم نیست.

محمود مهدوی دامغانی، استاد پیشکسوت دانشگاه فردوسی مشهد و مترجمی است که تاکنون 18 هزار صفحه در قالب کتاب از او چاپ و منتشر شده است. ازجمله آثار وی می‌توان به ترجمه دوجلدی «مغازی محمدبن واقدی» با نام عنوان فارسی «تاریخ جنگ‌های پیامبر اسلام (ص)»، ترجمه 2 جلد از کتاب «دلائل النبوه» اثر محدث بزرگ احمدبن حسین بیهقی، ترجمه ۱۰ جلد از کتاب «نهایه الارب فی فنون الادب» (بخش سیره و تاریخ اسلام تا آغاز حکومت عباسی) و ترجمه «اخبار الاطوال ابوحنیفه دینوری» اشاره کرد.