اخبار و گزارش

پدیده اصلاحات در ساختار سیاسی- اجتماعی ایران در تاریخ دویست‌سال اخیر، روایتی پیچیده به شمار می‌آید. تاریخ‌نگاران و اندیشمندان، نگرش‌ها و رویکردهایی گوناگون درباره نخستین مصلحان و کوشندگان مسیر اصلاحات در ایران دارند. از عباس میرزا و میرزا حسین‌خان سپه‌سالار گرفته تا میرزا تقی‌خان امیرکبیر، نام‌هایی به شمار می‌آیند که در دسته نیک‌نامان این گستره بوده و تاریخ‌نگاران بدانان توجه داشته‌اند.

طلسمات و باور به موهومات چگونه در زندگی انسانی رواج می‌یافتند

شناخت روحیات و باورهای ذهنی مردمان یک جامعه در روزگار گذشته، از گستره‌های مورد توجه روانشناسی تاریخی به شمار می‌آید. ایرانیان در تاریخ در گستره‌های زندگی فردی و اجتماعی، از دریچه‌های نگرش خود و غیرایرانیان، همواره به ویژگی‌هایی شناخته می‌شده‌اند. شناخت نقادانه «ایرانی» از «خودِ ایرانی» در تاریخ، جلوه‌ای از خودانتقادی را می‌توانسته است داشته باشد و یافته‌هایی جذاب به‌ویژه به پژوهشگران ارایه دهد.

عصر پنجشنبه، بیست و ششم مردادماه سال یکهزار و سیصد و نود شش، سیصد و دومین شب از مجموعه شب های مجلۀ بخارا با همراهی انتشارات کارنامه به مناسبت چهارمین سالگرد خاموشی بنیانگذار این انتشارات به شب زنده یاد «محمد زهرایی» اختصاص یافت که با حضور شخصیتهایی همچون : دکتر ایرج پارسی نژاد . صفدر تقی زاده .رضا خاکیانی. و همسرمحمد زهرایی (مهدیه مستغنی ) و فرزندان: روزبه ، ماهور، و سپهر با حضور ناشرانی چون مروارید . کتاب خورشید. نشر و پژوهش شیرازه. نشر پارسه . فرهنگ معاصر . نشر امه برگزار شد.

رویای صلح جاودانه جهانی كانت با توجه به شرایطی كه در آن به سر می‌بریم، چندان واقع نگرانه به نظر نمی‌رسد، در گوشه و كنار جهان به ویژه منطقه خاورمیانه جنگ به انحای گوناگون در جریان است و از این‌رو ضرورت دارد اگر نمی‌شود نجنگید، دست‌كم با اخلاقیات جنگ آشنا شویم. این موضوع نشستی بود كه عصر دیروز در سالن پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات با همكاری انجمن علوم سیاسی برگزار شد و در آن سعید حجاریان، داود فیرحی و جواد حیدری هر یك به وجهی از اخلاقیات جنگ و صلح پرداختند.

نیرو یافتن عقل مدرن و اهمیت‌دادن به آن در رویارویی با جهان پیرامون، به درستی یکی از دستاوردهای نوین تمدن انسانی به شمار می‌آید. این پدیده نوین، ابزاری به انسان واگذارد تا به شیوه‌ای بهتر با پدیده‌های پیرامونش در زندگی فردی و اجتماعی هم‌زیستی یابد. عقل مدرن همچنین به او یاری رساند موهومات را کنار بگذارد. ادوارد براون، ادیب و نویسنده انگلیسی که در میانه روزگار قاجار به ایران آمد، در کتاب «یکسال در میان ایرانیان»، خاطره‌ای از گفت‌وگو با یک رمال ایرانی را روایت کرده است که رویارویی عقل مدرن و موهومات را به نمایش می‌گذارد «همراهان، ما را به یک رمال که در اتاق مجاور سکونت داشت، معرفی کردند.

«هنگامی كه با میرزا مصطفی‌خان پسر سوگلی مرحوم وزیر همدرس بودم معلمی داشتیم حاجی ملا‌هادی نام طالقانی كه مواظبت تام در تحصیلات پسر وزیر داشت و هروقت خطایی از او سرمی‌زد و یا درسش را روان نمی‌كرد برای تنبیه او این بنده را به چوب می‌بست و اذیت می‌كرد. هرقدر شكایت پیش پدر می‌بردم و جای چوبها را ارایه می‌دادم مرا بدین شعر ساكت می‌نمود: تمتعی كه من از عمر در جهان بردم ‌همان جفای پدر بود و سیلی استاد». این خاطره میرزا مهدی‌خان ممتحن‌الدوله شقاقی، نخستین مهندس معمار نوین در تاریخ معاصر ایران در کتاب «خاطرات ممتحن‌الدوله»، همزمان که نگرشی رایج در تربیت کودکان و نوجوانان را در روزگار قدیم بیان می‌دارد، دریچه‌ای برای ورود به قلمروی ذهنی و کنشگرانه ایرانیان در گستره پرورش این بخش از جامعه می‌تواند به شمار آید.

شاید آنچه «سیدباقر آیت الله زاده شیرازی» را از دیگران متمایز می‌کند نحوه مرگ وی باشد. او در حالی که در جمع همکاران، دانشجویان و دوستدارانش و در مراسمی که در تجلیل و بزرگداشت از او برپا شده بود حضور داشت پس از سخنرانی دچار حمله قلبی شد و پیش از رسیدن به بیمارستان درگذشت.

پس از قیام 15 خرداد تعداد زیادی از روحانیون و وعاظ مطرح حوزه‌های علمیه توسط ساواک و شهربانی رژیم پهلوی دستگیر شدند. همزمان اسدا... علم نخست‌وزیر وقت برای جلوگیری از ادامه روند نهضت، وعده‌های اقتصادی مثل ارزان شدن نان و وعده‌های سیاسی مثل باز کردن مجدد مجلس را به مردم داد. اوضاع بد اقتصادی در دوران علم و بروز حوادث سیاسی با واکنش‌های متفاوتی همراه بود. روحانیون در بند رژیم پهلوی هم در کنار فعالیت‌های علمی و آموزشی مختلف در زندان اعتراض خود را در برنامه‌های روزانه خود در زندان به حوادث کشور نشان می‌دادند.

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 57 یکی از نگاه‌های رایج از دریچه فرهنگ اتفاق افتاد. بر اساس این نگاه انقلاب نه‌تنها یک جابه‌جایی سیاسی؛ بلکه پیروزی نحوه جدیدی از حکومت بر حکومت‌های دیگر بود. در همین راستا تلاش‌های فکری در راستای تئوریزه کردن ساختار‌ها، برآوردن نیاز‌ها و آسیب‌شناسی آنها انجام شد. یکی از این تلاش‌ها زحمات فکری مرحوم سید‌منیر‌الدین حسینی‌هاشمی است که در سال 59 منجر به تاسیس فرهنگستان علوم اسلامی قم برای همین منظور شد. موضوعاتی همچون فلسفه شدن، توسعه تفقه و تولید علوم اسلامی از دغدغه‌های فکری بنیانگذار فرهنگستان علوم اسلامی قم بود.