مقاله

نگاهی به تاریخ‌نگاری اندیشه‎ی جان پوکاک و کوئینتن اسکینر؛ اسکینر- پاکاک مکتب کمبریج در تعارض با مکاتب تاریخ‌نگاری رایج مارکسیستی و تحت تأثیر مکاتب نئوایدئالیستی شکل گرفت؛ به‌عنوان مثال، کوئینتن اسکینر تحت تأثیر سخن مشهور کالینگوود که هر تاریخی نهایتاً «تاریخ اندیشه» است، بر این باور بود که تاریخ‌نگار اندیشه باید تلاش کند که اندیشه‎ی نویسندگان گذشته را مورد تأمل قرار دهد تا بتواند اغراض آن‌ها را به زبان معاصر بیان کند و معاصرت ببخشد.

فوگلین آرزوی هر نوع جامعه‌ی ایده‌آل و آرمانی را از آنجا که مطالبه‌ی سعادتی معادشناختی است، باید نوعی رویکرد عرفانی به سیاست تلقی کرد. اندیشه‌ی عرفانی در این رویکرد خود یک «متا-سیاست» است که کیفیت و سیطره‌ی الهی، الهام و وحی رسالت و قدرت زمامدار را در خود یکجا گرد آورده است. شخص حاکم تبلور اراده‌ی الهی است و به‌عنوان عارف تمام‌عیار یا کسی که معارف مطلق نسبت به جان و جهان دارد، از اختیاراتی همپای ذات الوهی برخوردار است. نقل است استادی که «اخلاق تجارت» تدریس کرده، خود توصیه می‌کرد یا اخلاق بخوانید یا تجارت. این حکایت پیوند ظاهر عرفان و سیاست است. در نگاه اول عرفان (ما واژه‌ی عرفان را در این نوشتار مختصر و با توجه به بافتار غربی/اسلامی آن با تسامح فراوان و به معنای کلی معرفتی الهی یا آگاهی معنوی به کار گرفته‌ایم)، حوزه‌ای کاملاً مستقل از سیاست است؛ مقوله‌ای درون‌گرایانه که با تأملات وجودی و انفسی ارتباط دارد.

درباره ماهیت مفهوم زمان مفهوم زمان از ديرباز فکر بشر را به خود مشغول کرده و از قديم تا به حال نظرات فلسفي و فيزيکي متفاوت و گاه متناقضی درباره مفهوم و تعريف زمان ارایه شده است. سه مسأله مهم در مبحث زمان عبارتند از: وجود زمان، ارتباط ميان زمان و حرکت و پيوستگي زمان. از نظر واژه‌شناسی ایرانی، «زم» یکی از فرشتگان دین زرتشت بوده است که با پسوند «ان» زمان و با پسوند «ین» زمین را در زبان پارسی به‌وجود آورده است. جهان مادی توأم با کنش و واکنش‌های متفاوتی است که اینها تحت بردارهای خاصی تغییر می‌کنند.

درباره بي‌سوادي گريبانگير اين روزها اگر يك سنگ را امروز پرتاب كنيم، در نظام آموزش ١٠ سال بعد به زمين مي‌نشيند و نتيجه را معلوم مي‌كند. درست مثل اين‌روزها كه مي‌بينيم، جوانان و نوجوانان ما، برخلاف تمام آن برنامه‌هايي كه گفته مي‌شد يا خواست مديران بود، اطلاعات عمومي و سطح سواد چنداني ندارند. بارها و بارها، پايان‌نامه‌هايي در مقطع كارشناسي ارشد خوانده‌ام كه پر ‌‌غلط‌هاي املايي بوده و نمي‌شود پذيرفت كه دانشجويي كه تا اين مقطع پيش آمده، املاي كلاس دوم و سوم دبستان را هنوز بلد نيست. در واقع ماجرا از اين قرار است كه نظام آموزش در دستگاه‌هاي آموزشي، آموزش‌دهنده مدنيت نبوده‌اند. البته هر نظام آموزشي مدرني موظف است كه مدنيت را به نسل آينده دانش‌آموز بياموزد.

چنان که در آغاز این نوشتار آوردیم، نخستین ترجمه حماسه ملی ایران به زبان بیگانه، در عهد امپراتوری ایوبیان و به پشتیبانی ملک معظم عیسی ـ پسر ملک عادل ـ از ایوبیان کُرد ایرانی‌تبار و به اقدام فاضلانة بنداری اصفهانی به عربی ترجمه شد و علاوه بر اینکه بخشی از سوریه و مناطق علوی‌نشین آن قلمرو جغرافیایی زیستگاه آبایی و اجدادی کردهای ایرانی‌تبار بود، بسیاری از لشکریان صلاح‌الدین ایوبی را نیز کردها تشکیل می‌دادند۱۰۸ و آن سرزمین را در تصرف خویش داشتند.

شیخ‌الرئیس بوعلی‌سینا نابغه‌ای جهانی و از اعاظم دانشمندان خدمتگزار بشریت در طول تاریخ است. نقش بی‌همتای حضرت شیخ در پیشرفت علوم بشری به ویژه طب و دانشهای مرتبط با فلسفله و حکمت، چنان پرآوازه است که آثار و اندیشه‌های او با گسترة وسیعی از مخاطبان، جهانیان را در هزاره گذشته به تحسین و درس‌آموزی از محضر بلند او کشانده است. او با نبوغ ویژه، جهد علمی و ابداعات بی‌بدیل خود نحله‌های فلسفی، عرفانی، پزشکی و سایر شعب علمی را پس از خویش وامدار و دنباله‌روی خود نمود. اکنون پس از گذشت هزار سال از چهره در نقاب خاک کشیدن ابوعلی سینای بزرگ، جهان دانش و معرفت، او را عزیز می‌دارد و از مرده‌ریگ علمی‌اش برای رشد و تعالی خود همچنان توشه برمی‌دارد.

شب دراز است و قلندر بیدار! یکی از ضرب‌المثل‌های مشهور است که درمیان مردم، از حضور قلندران در تاریخ ایران حکایت دارد؛ حضوری که به‌گونه‌ای با نگهبانی از حقوق مردم گره خورده است. قلندران با حضور در کوچه‌های شب و حفظ خانه و اموال مردم و انتشار اخبار امنیت یا تجاوز و دزدی، خاطراتی را در ذهن‌ها حک کرده‌اند.

دوره صفویه به‌ویژه از لحاظ سیاسی یکی از دوره‌های جالب و نیز پیچیده تاریخ متاخر ایران بوده است. از ویژگی‌های بارز دوره صفویه می‌توان به وجود حکمرانانی قدرتمند اشاره کرد که در گذر از روزگار آشوب پس از ایلخانان، بر همه ایران‌زمین تسلط یافته بودند. صفویان همچنین توجهی فراوان به پدیده شهرسازی، به‌گونه‌ای که امروزه می‌شناسیم، داشتند؛ یعنی شهرهایی که ارکان گوناگون اجتماعی برای برآوردن خواسته‌های شهروندان داشته‌اند.

مردمان گذشته مسلما برای گذراندن زمان فراغت خود راه و رسمی ویژه داشته‌اند، مانند نشستن در چایخانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها و انجام بازی‌هایی چون تخته‌نرد و شطرنج. تفریحات جوانان در گذشته عموما به اعیاد مذهبی، باستانی، سنت‌ها و آیین‌های مرسوم و عید‌های فصلی وابسته می‌شد که اقوام و توده مردم، دورهم گرد می‌آمدند و اوقات خود را می‌گذراندند. سرگرمی‌های آنان بنابراین نه انفرادی که، عموما دسته‌جمعی بود.

ثبت جهانی روستای میمند در جلسه اخیر سازمان جهانی یونسکو موفقیتی است برای ایران و نشانه‌ای از سپیده‌دم تمدن آغازین بشری در فلات ایران. روستای میمند، نوزدهمین اثر جهانی در ایران است که توسط یونسکو ثبت جهانی شده است. این تعداد اثر ثبت جهانی‌شده در یک کشور، نشانه وسعت و عمق تمدن آن کشور است.