مقاله

روز بیست و نهم تیر ماه امسال دوسال می شود که از سرآمدنِ عمر صد سالۀ دکتر محمد حسن گنجی (1292-1392ش) می گذرد. بیست و نهم تاریخی است که بر سنگ تربت او در بیرجند نقش شده، اما دو سال پیش که استاد گنجی زمین خورد و دیگر برنخاست، سخن از 28 تیر ماه می رفت. شاید این تاریخ دوم شتابزده زمانی اعلام شده که استاد هنوز در حالت اغما بوده است. یکی از نویسندگانِ، به قول خودش، «فِیس بوکی»، 30 تیر را روز فوت گنجی نوشته است. بعید نیست که شرح حال نویسان در آینه سه تاریخ درگذشت برای استاد گنجی گزارش کنند.

شاید به جرات بتوان گفت با به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای، هیچ حوزه ای به اندازه حوزه گردشگری متاثر نخواهدشد به همین دلیل خبر توافق هسته ای و رفع تحریم ها هیچ مجموعه ای را به اندازه فعالان گردشگری خوشحال نکرده است. طیسال های گذشته تبلیغات منفی علیه ایران و وجود تحریم های بین المللی ضربه های سنگینی را به صنعت گردشگری وارد کرد و لذا با رفع تحریم ها و تغییر ذهنیت دنیا نسبت به ایران، آینده درخشانی در انتظار گردشگری کشور خواهد بود؛ آینده ای که همراه با توسعه زیرساخت های گردشگری، رشد مورد نظر مقام معظم رهبری و رییس جمهور و دولت در این صنعت را در آینده نزدیک رقم خواهد زد.

تعریف علمی بی‌طرفانه از شرق شناسی، اغراضی که در پس این پدیده‌ وجود داشته را نمایان نمی‌کند. شرق‌شناسی روشی غربی برای هیمنه یافتن بر شرق و ساختن مجدد آن [طبق الگوها و معیارهای غربی] و سیطره بر آن است.

«برای دانته کافی نیست که بگوید وقتی یک مرد و یک مار به هم می‌پیچند مرد به مار و مار به مرد تبدیل می‌شود. او این دگردیسی متقابل را به آتشی تشبیه می‌کند که برگ کاغذی را می‌بلعد و پیشاپیش آن حاشیه‌ای سرخ‌گون است که در آن سپیدی، قبل از پیدایش سیاهی، می‌میرد... برای او کافی نیست که بگوید دوزخیان برای دیدن او در تاریکی دایره هفتم، چشمانشان را تا نیمه می‌بندند. او آنها را به کسانی تشبیه می‌کند که در مهتاب کم فروغ همدیگر را می‌نگرند یا به خیاط پیری که تلاش می‌کند سوزنش را نخ کند...»

به تازگی تاریخ جامع ایران در مركز دایره المعارف بزرگ اسلامی رونمایی شد. درآنجا یكی از پدیدآورندگان در مورد ایران گفت: ما ملتی تاریخی هستیم و تاریخی ملی داریم. این ملتی كه از سپیده تاریخ بشری پیشینه دارد و حضورش را دربسیاری از آثار باقی مانده می‌توان نشان داد، افت و خیزهای فراوانی را تجربه كرده و آبدیده شده است. چنین ملتی را به آسانی نمی‌توان از صحنه تاثیرگذاری برتاریخ جهان كنار گذاشت. یونان هم ملتی تاریخ‌ساز است و درهمین زمان شاهد جدال و هماوردی او درصحنه‌های تاریخ معاصر بودیم. یكی از ویژگی‌های ملی ایرانیان این است كه پیوسته راه‌های صلح آمیز دربرابرخشونت طلبی در پیش می‌گیرند و از این راه منافع ملی خود را نیز تامین می‌كنند.

درود می‌فرستم بر رئیس جمهوری محترم؛ دکتر حسن روحانی، درود می‌فرستم بر وزیر امور خارجه؛ دکتر محمدجواد ظریف و تیم معقول و خردمند مذاکره کننده هسته‌ای.کار بسیار بزرگی صورت گرفت به طوری که دیروز اسرائیل و عربستان در زباله کینه شان فرو رفتند و رفتار خصمانه شان، بسی نامعقول جلوه کرد؛ دشمنان ایران خشمگین شدند و دوستان ایران خوشحال. ملت ایران دیشب را به جشن نشست. از این پس با آغاز این راه، شاهد پیشرفت‌های زیادی در ایران، خواهیم بود.

سیاست ادبیات نظیر چیزی شبیه به سیاست نویسندگان نیست. به تعهدات شخصی نویسندگان در کشمکش‌های اجتماعی یا سیاسی دورانشان نمی‌پردازد. به شیوه‌ای نیز نمی‌پردازد که نویسندگان ساختارهای اجتماعی، جنبش‌های سیاسی، یا هویت‌های گوناگون را در کتاب‌هایشان بازنمایی می‌کنند. تعبیر «سیاست ادبیات» حاکی از آن است که ادبیات به صرف ادبیات‌بودنش سیاست می‌ورزد.

در جستجوهای خود به برگه و سند و منبعی که حاکی از حضور حماسه ملی ایران در متون اعتقادی علویان ترکیه باشد، برخورد نکرده‌ام، هر چند علویان ترکیه از لحاظ اعتقادی و آیینی نزدیکتر از علویان سوریه به نحلة علویان اهل حق (یارسان) هستند (رک: سلطانی، محمدعلی، درونمایه‌های مشترک در سرانجام، ولایت‌نامه، بویوروق) و ترک، کُرد و فارس و بلوچ و عرب خوزی و طبری و گیلک و مازنی و تاجیک و پشتو و هزاره و… همه با هم در سروده‌های حماسه ملی ایران شریک هستند؛ اما با اینکه سلاطین عثمانی خود شاهنامه می‌خواندند و شاهنامه‌خوانان مشهور و زبردستی داشتند و در مکاتبه با پادشاهان صفوی، خودشان را فریدون و منوچهر و… و شاهان صفوی را ضحاک و افراسیاب خطاب می‌کردند، ولی از هر گونه ترویج شاهنامه در جامعه مردمی و محافل و مجالس عمومی قلمرو آل عثمان اندیشناک بودند!

چرا هایدگر در سال ۱۹۳۳ گام درست را برداشت؟ هایدگر ژیژک اگر شر ریشه در پیچیدگی‌های خود هستی داشته باشد، آیا این امر سرانجام انسان را از مسئولیت شر انضمامی معاف نمی‌کند؟ به‌عبارت‌دیگر، پرسش ازاین‌قرار است که «آیا هایدگر در نسبت دادن منشأ شر به یک منفی‌بودگی در خود هستی، صراحتاً شر را به‌عنوان یک انحراف ضروری انتولوژیک توجیه نمی‌کند؟» اگرچه حساسیت بی‌اندازه و تقریباً فوبیایی هایدگر به اخلاق می‌تواند به سادگی مبین پذیرش ضمنی رفتار اخلاقیِ زننده‌ی خود وی و فقدان رویکردهای ابتدایی اخلاقی باشد، اصرار معارضان وی بر همین ویژگی‌ها‌ی هایدگر به‌مثابه یک شخص نیز نادرست است، چنان‌که گویی با نشان دادن کمبود شخصی استانداردهای ابتدایی اخلاقی نزد هایدگر می‌توان از تکلیف دشوار مواجهه با موضوعاتی که اندیشه‌ی هایدگر اقامه می‌کند پرهیز کرد

نگاهی به تاریخ‌نگاری اندیشه‎ی جان پوکاک و کوئینتن اسکینر؛ اسکینر- پاکاک مکتب کمبریج در تعارض با مکاتب تاریخ‌نگاری رایج مارکسیستی و تحت تأثیر مکاتب نئوایدئالیستی شکل گرفت؛ به‌عنوان مثال، کوئینتن اسکینر تحت تأثیر سخن مشهور کالینگوود که هر تاریخی نهایتاً «تاریخ اندیشه» است، بر این باور بود که تاریخ‌نگار اندیشه باید تلاش کند که اندیشه‎ی نویسندگان گذشته را مورد تأمل قرار دهد تا بتواند اغراض آن‌ها را به زبان معاصر بیان کند و معاصرت ببخشد.