مقاله

اصطلاح «مَعنیٰ» یکی از اصطلاحات فنّی بسیار مهمّ و کلیدی در کلام قدیم اسلامی به‌شمار می‌آید که در مسائل و مباحث مختلف کلامی فراوان به‌کار رفته است.

نشانه‌هایی در دست است که از حدود قرن چهارم هجری، کتابت و دستخط برخی از نسخه‌های قرآنی به خط کوفی را به امام علی علیه السلام یا دیگر صحابه، چون خلیفۀ سوم، عثمان بن عفان نسبت داده‌اند.

اگرچه در برخی از مطالعات مرتبط با حوزه کتب دبیری و انشاء صور مختلف این دسته از آثار پرشمار ادبی، گاه به طور مستقل و گاه به صورت مقایسه‌ای، مورد بررسی قرار گرفته و گاهی با توجه به ویژگی‌های معرفشان از یکدیگر تمییز داده شده‌اند، اما هیچ یک از این آثار تاکنون به شکل‌گیری یک گونه‌شناسی مورد پذیرش عموم پژوهشگران و تثبیت اصطلاحات و مفاهیم منتج از آن نیانجامیده است.

من در ندوشن که دهکده‌ای است در صد کیلومتری ‌غرب یزد، به دنیا آمدم. ندوشن جایی است دورافتاده و ناآباد که مردم آن می‌بایست با عسرت زندگی ‌خود‌ را تأمین کنند.

ایدئالیسم آلمانی، بنا به رأی بسیاری از صاحب‌نظران، با انتشار «نقد عقل محضِ» کانت در 1781 آغاز شد و با مرگ هگل در 1831، پنجاه سال پس از طبع و نشر «نقد عقل محض»، به تمامیتش رسید. اما نباید فراموش کرد که این ایدئالیسم سخت وامدار فلسفه دکارت و دکارتیان است، به این معنا که اصل و ریشه ایدئالیسم در تفکر بدیع و دوران‌ساز دکارت در قرن هفدهم و در «کوگیتو» (من می‌اندیشم) اوست.

موج پنجم کرونا در ایران می‌تازد و هر روز رکوردی تازه در مرگ‌و‌میر به جا می‌گذارد. پشت این آمار و اعداد، آدم‌ها و زندگی‌هایی واقعی قرار دارند که روزانه از بین می‌روند و تعداد بیشتری که داغدار می‌شوند. شاید حرف‌زدن از «درس‌های همه‌گیری» در شرایط فاجعه‌باری که در آن به سر می‌بریم، چندان محلی از اعراب نداشته باشد، ولی بررسی تاریخی همه‌گیری‌ها به‌عنوان بازیگرانی مهم در عرصه تاریخ می‌تواند اطلاعات عمومی سودمند یا دست‌کم درخورتوجهی برای درک زمینه‌های تاریخی، سیاسی و اعتقادی همه‌گیری‌ها و فهم شرایط کنونی به دست دهد.

ابوبکر محمّد بن زَکَریا رازی یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان و پزشکان تاریخ ایرانی اسلامی است. این تعبیر قطب‌الدین شیرازی در باب او و در بیان دیگر بزرگان مؤثر در تاریخ پزشکی جایگاه رازی در تاریخ علم پزشکی را نشان می‌دهد: «معروف است که می‌گویند طب نبود، بقراط آن را پایه‌گذاری کرد. مُرده بود، جالینوس آن را احیاء کرد. نابینا بود، حنین آن را بینا کرد. پراکنده بود، محمدبن‌زکریا آن را گردآورد. ناقص بود شیخ ابوعلی سینا آن را کامل کرد.» دانشنامه سترگ الحاوی دلیلی بزرگ بر اثبات این معناست.

در میان کتاب‌هایی که پدرم می‌خواند، یک کتاب جایگاه خاصی داشت و آن «منتهی الآمال» مرحوم شیخ عباس قمی، با لقب ثقة المحدثین و با خط زیبای نستعلیق و صحافی شایسته بود.

مرثیه مشهور «باز این چه شورش است...» برای شیعیان بسیار آشناست. تركیب‌بندی در دوازده فصل اثر كمال‌الدین علی محتشم كاشانی (996-905 ه.ق.) شاعر پارسی‌گوی عصر صفوی. ترجمه‌ای كه در زیر می‌آید، خلاصه‌ای از فصل دوم پایان‌نامه كارشناسی ‌ارشد خانم كارن جی. رافل است (نزدیك به 100 صفحه) كه عجالتا استاد گروه مطالعات مذهبی دانشگاه میامی امریكاست.

محققی به نام «فرامرز معتمد دزفولی» در مجموعه ارزشمند «تاریخ اندیشه جدید ایرانی»، سفرنامه‌های ایرانیان به فرنگ، دفتر اول: آینه‌آوران و عصر رویارویی با غرب» (شیرازه، 1390، 1119 صفحه)، گزیده‌های 29 سفرنامه ایرانیان در 200 سال اخیر را منتشر کرده، در مقدمه خود، به‌درستی این عده را «آینه‌آوران» می‌نامد.