مقاله

بازنشستگی بدون پشتوانۀ پس‌انداز و همیشه در نقطۀ سربسری (Pay As You Go) می‌تواند برای سیاست‌مدارانی که می‌دانند قبل از سقوط نظام مربوطه خودشان بازنشسته خواهند شد، گزینه‌ی جذابی باشد. این نظام به نقطه‌ای می‌رسد که تعداد بهره‌مندشوندگان از مزایای بازنشستگی بیشتر می‌شود و تعداد کارگرانی که پول به نظام بازنشستگی می‌پردازند کم‌تر می‌شود و فاصله‌ای میان مخارج و درآمد‌های نظام باقی می‌گذارد که مدام رو به ازدیاد خواهد داشت. نظام‌های پرداخت مستمری‌های دولتی و نظام‌های خدمات درمانی‌ای که توسط دولت‌ها اداره یا تامین‌هزینه می‌شوند، در سراسر جهان رو به فروپاشی پیش می‌روند. تعهدات بی‌پشتوانه باری سنگین و تحمل‌ناکردنی بر دوش جوانان امروز می‌گذارد.

آرمان سلاح‌ورزی — آن‌چه می‌خوانید بخش های مختصریست از کتاب «چگونه چین کاپیتالیست شد» به قلم رونالد کوز، استاد مدرسه حقوق دانشگاه شیکاگو (از ۱۹۶۷ تا پایان عمرش به سال ۲۰۱۳) و برنده نوبل اقتصاد به سال ۱۹۹۱، و نینگ وانگ.

پیرکامیلو فالاسکا، محقق و روزنامه‌نگار، حکایت می‌کند که چطور سیاست‌های معقول در دهه‌ی ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ ایتالیا را به عنوان نمونه‌ی‌ موفق اقتصادی مطرح کرد اما سیاست‌های دولت رفاه، زمانی که جمعیت جوان بود، اقتصاد در حال رشد، و آینده به نظر دوردست می‌رسید، از راه رسید و کشور را ورشکسته کرد.

خردگرایی انتقادی به زبانی ساده و سرراست، نظرگاهی است که می‌گوید همه‌ی آن‌چه ادعا می‌شود دانش است، در غایت خود جز نظریه‌ای جایزالخطا نیست: حدس‌هایی صرف که می‌توانیم آزمایش‌شان کنیم اما هرگز با پشت‌ سر گذاشتن این آزمایش‌ها، به امری محتمل‌تر از حدس صرف بدل نخواهند شد. هرگز هیچ حقیقتی تا هیچ درجه‌ای وضع نشده است. چیزی که از پی می‌آید تنها یک طرح کلی است از شرحی بر این نظرگاه ضدشهودی.

صوری شدن نهاد علم و آموزش عالی در ایران معاصر یکی از مهم‌ترین مسائل ما است. صوری و بوروکراتیک شدن دانشگاه و نهاد علم در ایران معاصر شاید به این واقعیت برگردد که ما از همان ابتدای شکل دادن به نهاد آموزش عالی جدید در ایران، یعنی از زمان تأسیس دارالفنون و پس از آن تأسیس دانشگاه تهران، دانشگاه را بیش از هر چیز به‌عنوان نهادی برای توطئه‌ی دولت مدرن گسترش داده‌ایم، نه شکل دادن دولت-ملت مدرن.

نظریه تبیین علوم معرفتی یک دیسیپلین انحرافی است که راه‌های بسیار مختلف برای رسیدن به مفهوم تبیین دارد، یک شکاف مهم درون این دیسیپلین مربوط به این سؤال است که آیا «روان‌شناسی گروهی» با مراجعه به وجودهای ذهنی نظیر مقاصد، اعتقادات و خواست‌ها و آرزوها اساساً معتبر است؟

«مردم در سیاست ایران» نام کتابی از دانشمند برجسته تاریخ معاصر میهن ما نیست، بلکه همان‌طور که مترجم محترم کتاب، بهرنگ رجبی، هم در «عنوان» و هم در «مقدمه مترجم» کتاب آورده، مجموعه‌ای است از پنج پژوهش موردی یرواند آبراهامیان که در سال‌های گوناگون نوشته و منتشر شده‌اند. بنابراین، این نام درواقع برداشتی است که به حق مترجم از مضمون این مقاله‌ها داشته است. برای دوستداران پژوهش‌های تاریخ معاصر ایران نام یرواند آبراهامیان با آثار مهمی چون «ایران میان دو انقلاب»، «تاریخ ایران مدرن»، «کودتا» و مقاله‌های پر‌اهمیتی که به صورت کتاب منتشر شده یا در مجله‌های گوناگون به چاپ رسیده‌اند، نامی آشنا، محترم و معتبر است.

طی سالیان اخیر حساسیت‌های عمومی نسبت به محافظت از آثار، بناها و بافت‌های تاریخی-فرهنگی برانگیخته شده است؛ به گونه‌ای که به نظر می‌رسد موضوع حفاظت از میراث فرهنگی بتدریج در حال تبدیل شدن به یک مطالبه اجتماعی است. چنین فضایی فرصت مغتنمی است تا مسئولان، پژوهشگران، متخصصان و حرفه مندان به این مهم توجه ویژه داشته باشند. اما شاید این پرسش نزد بسیاری از قشرهای جامعه وجود داشته باشد که چه لزومی به حفاظت و مرمت بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وجود دارد؟ اساساً باور حفاظت و مرمت این آثار از چه زمانی در میان مسئولان ذیربط به وجود آمده است؟ و در این خصوص چگونه باید عمل کنیم؟ ما در این گفتار کوتاه در پی آن هستیم که به اختصار در بیان موضوع گفت‌و‌گو کنیم.

در سالگرد درگذشت مرحوم علامه طباطبایی، پای صحبت شاگرد دانشورش می‌نشینیم و گزیده‌ای از سخنانش را که پیشتر به صورت گفتگو چاپ شده، مرور می‌کنیم:

«معجزه عصا» یکی دیگر از آثار ماندگاری است که به قلم یکی از اسرای ایرانی در زندانهای بعث عراق رقم خورد؛ معجزه‌ای که به خلق اثری خواندنی و ماندگار انجامید. سید ناصر حسینی‌پور نویسنده کتاب بسیار خواندنی «پایی که جا ماند»، در دست‌نوشته‌های خود با وجود تمامی سختی‌ها، به‌خوبی نقش تأثیرگذار قلم را در بیان خاطرات و رنجهای اسرای ایرانی نشان می‌دهد.