مقاله

در کشور ما رسم شده، حکیم و فیلسوف را یکی بدانند. آیا حکیم و فیلسوف یکی هستند؟ در معنایی که فیلسوفان ما مثل سهروردی فهمیده‌اند، این دو یکی هستند؛ یعنی اگر قرار است فیلسوفی باشد که جامع‌نظر و عمل باشد، این فیلسوف حکیم است اما ضرورتا هر فیلسوفی حکیم نیست. ما معمولا وقتی به زندگی فیلسوفان نگاه می‌کنیم کاری به رفتار و کردارشان نداریم بلکه نظر او را - چون فلسفه را نظر صرف می‌دانیم - جویا می‌شویم.

بیست‌ودومین مجموعة درس‌گفتارهایی دربارة ناصرخسرو در مرکز فرهنگی شهر کتاب، به «دیدگاه ناصرخسرو دربارة بنیان مادی و اصالت تجربة نبوی» اختصاص داشت. تجربه‌های معنوی و دینی در سنتهای دینی گوناگون مبنایی برای باورهای دینی بوده است. با وجود آنکه این نوع تجارب شباهتهایی با تجربه‌های حسی دارد، بسیاری از فیلسوفان معاصر تأکید می‌کنند که تجربه‌های دینی و معنوی تفاوتهای بنیادینی با تجربه‌های حسی دارد و نمی‌توان این دو نوع تجربه را از یک سنخ دانست. در برابر، برخی دیگر از فیلسوفان، مشهورتر از همه فیلسوف آمریکایی ویلیام آلستون، با مقایسه و طرح شباهتهای تجربة دینی و تجربة حسی می‌کوشند اصالت و حجیت تجربه‌های دینی را همانند تجربه‌های حسی نشان دهند.

شرق‌شناس و مورخ بنام آمریکایی، آرتور پوپ (Pope، ۱۲۵۹ـ ۱۳۴۸) از پژوهشگران و پیشگامان در مطالعه هنرهای آسیایی به‌ویژه هنر ایرانی و اسلامی و از بنیانگذاران مؤسسه آسیایی دانشگاه شیراز است که ۲۴ سال آن را اداره نمود. وی از بزرگترین محققانی بوده که فرهنگ و معماری ایران را ضمن کتابها، مقالات و صدها سخنرانی در سراسر جهان شناساند. افزون بر این، به یاری همسرش نمایشگاههای زیادی در معرفی آثار هنری ایرانی در جهان برپا کرد و بر آن بود که: «هنر ایرانی، بزرگترین سرمایه این کشور است و ایران در ایجاد هنرهای اسلامی، مادر و نیروی الهام‌بخش بوده است.

مهمترین مسئله ای که اذهان همه جهانیان را این روزها به خودمشغول کرده جنایت تروریستهای سنی در پاریس است و خیلی ها می پرسند: چرا؟ چرا باید عده ای حاضر باشند که حتی جان خویش را فدا کنند تا مردم بی گناهی کشته شوند؟ این سوال را اگر از یک متخصص مسائل اجتماعی و سیاسی و دینی، به خصوص متخصصان مسائل اسلامی در جهان معاصر، بکنید اولین چیزی که به شما خواهند گفت این است که این مسئله پیچیده است و ابعاد مختلف دارد و از هر بعدی که شما به آن نگاه کنید دلائل متعدد برای وقوع این جنایت میتوان تصورکرد. من منکر پیچیدگی این مسئله نیستم و چه بسا اگر خدای نکرده زبانم لال کارشناس رده بالای سی آی ای و کی جی بی و موساد بودم انواع و اقسام تحلیلها و دلائل اجتماعی و تاریخی و سیاسی را هم برای پدید آمدن روحیۀ مسلمانان جهادی و کافر کش ارائه می کردم. اما من کارشناس هیچ مؤسسه ای چه در داخل و چه در خارج ایران نیستم و فقط به عنوان مورخ ایده های اسلامی می خواهم نظر خودم را در بارۀ علت این حادثۀ خشونت بار، که نه اولین حادثه از این دست است و نه آخرین آنها، ابراز کنم.

الگوبرداری علوم انسانی ازعلوم طبیعی غیرممکن است و نباید چنین کرد این دو گونه علم متفاوت هستند و به پدیده هایی متفاوت می پردازند تلاش برای الگوبرداری از روش های علوم طبیعی برای اعمال انسانی اشتباه است.

نشست «نقد عقل تاریخی در فلسفه‌ی دیلتای» از سوی گروه روش‌شناسی و تاریخ‌نگاری پژوهشكده‌ی تاریخ اسلام با حضور منوچهر صانعی دره‌بیدی، استاد دانشگاه شهید بهشتی و دكتر محمدعلی مرادی برگزار شد. گزارش پیشین این نشست به سخنان صانعی دره‌بیدی اختصاص داشت. گزارش پیش رو سخنان محمدعلی مرادی در این نشست است.

تمدن یعنی سبک زندگی مجموعه‌ای از انسان‌ها که در یک دوره تاریخی در یک منطقه جغرافیایی زندگی می‌کردند و دارای اهداف مشترکی بودند و دستاوردهای خاصی داشتند. در این تعریف سبک زندگی، رکن اساسی تمدن است؛ همچنین تاکید می‌شود بر دوره تاریخی و منطقه جغرافیایی که دوره تاریخی می‌تواند کوتاه یا بلند و منطقه جغرافیایی می‌تواند کوچک یا بسیار وسیع باشد، عنصر دیگر تعریف دستاوردها هستند که بدون آن تمدن معنای خود را از دست می‌دهد.

نگاهی به «آخرین مصاحبه‌ها و دیگر گفت‌وگوها» عموما تصور می‌شود فلسفیدن مردانه است، اما لازم نیست همیشه مردانه باقی بماند. کاملا ممکن است روزی روزگاری «زنی» فیلسوف باشد!

واژه رشد اقتصادی در ادبیات جهانی امروز از دور خارج شده است زیرا رشد اقتصادی فقط به میزان تولید ملی و درآمد ملی توجه‌داشت و به جای آن بحث توسعه اقتصادی مطرح شد که به توزیع درآمد و تولید ملی در بین گروه‌های مختلف مردم و عدالت اجتماعی توجه می‌کند. سپس توسعه اقتصادی هم تبدیل به توسعه‌پایدار شد به این معنا که نه‌تنها عدالت باید درباره نسل‌های کنونی رعایت شود بلکه باید به نسل‌های آینده هم توجه شود.

ناتورالیسم اکثر ناتورالیست‌های معاصر تنها این اندیشه را رد می‌کنند که پژوهش فلسفی می‌تواند از جایگاه برتری در خارج از علم انجام گیرد و منکر قضاوت‌های ارزشی هستند که ما درباره‌ی تعقل علمی و مفاهیم علمی که دارای مقام پیشینی هستند، انجام دهیم؛ به‌عبارت‌دیگر، آنان فکر می‌کنند که پژوهش فلسفی بایستی شکل بسیار انتزاعی از پژوهش علمی تلقی شود و آنان بلندپروازی‌های معمولی فلاسفه را به‌مثابه چیزی می‌بینند که باید با استفاده از روش‌ها و ابزارهای بسیاری که فلاسفه به طور سنتی در صدد توجیهش هستند به دست آورند.