مقاله

انعکاس داستان زندگی پیامبران یکی از بن مایه های اصلی نزد شاعران است . با بازخوانی زندگی حضرت یوسف در قرآن و استخراج و مطالعه تلمیحاتی که در دیوان صائب از این داستان انعکاس یافته است در می یابیم که بازتاب زندگی یوسف د رآینه صور خیال صائب به قدری متنوع ومواج است که می توان به استناد نمونه های شعری مدعی شد ‘ صائب در بیان تمام زوایای زندگی یوسف چیزی را فرو گذار نکرده است .

سیمای ابراهیم در مثنوی علاوه بر مقام نبوت ‘ سیمای عارف کاملی است که در مبارزه با بت نفس ‘ الگوی سالکان و مریدان بحر صفا گشته است . مولوی در داستان ابراهیم با توجه کامل به اشارات و دقایق قرآنی ‘ به ذکر سرگذشت شیخ کاملی می پردازد که در میدان نظر و عمل سربلند و پیروز ‘ مراحل فنای فی الله را پشت سر می گذارد و با اطمینان کامل به مرحله شهود بقا نایل گردیده و به مقام خلیل اللهی می رسد . ابراهیم از نگاه مولانا بیانگر سیر تخلی و تحلی و تجلی عارف است .

یکی از دانشمندان بزرگ اسلامی که در رشته های مختلف علوم متداول صاحب نظر بوده ‘ استاد البشر و عقل حادی عشر خواجه نصیرالدین طوسی – قدس سره – است . این دانشمند والا مقام در منطق و ریاضیات و فلسفه و کلام و هیأت و نجوم و اخلاق و عرفان نظری تألیفات ارزشمندی دارد که وی را در میان مؤلفان و دانشمندان اسلامی ممتاز ساخته است .

در فلسفه غرب با تفکر هگل تاریخ و فلسفه با هم نسبت می یابند و بل فلسفه ‘ تاریخی و تاریخ ‘ فلسفی دیده می شود و این پیوند مبارک بدون تفسیر تاریخ فلسفه برای هگل امکان پذیر نبوده است . لذا تفسیر هگل از تاریخ فلسفه جدید (مدرن ) امکان جمع تقابلهای تفکر جدید غربی را که از زمانه دکارت تا خود هگل حیات فرهنگی غرب را دچار شقاق و گسیختگی کرده بود ‘ میسور ساخت .

زبان و نسبت آن با فلسفه از مسائل اساسی در تفکر ویتگنشتاین به حساب می آید . هدف از تدوین این مقاله بیان دیدگاه ویتگنشتاین در خصوص زبان و فلسفه و ارتباط آن دو است . ویتگنشتاین متقدم معتقد بود که زبان ذاتأ دارای خصلت تصویری است و ساختار عالم ساختار آن را تعیین میکند . فلسفه را نیز فعالیتی نقادی می داند که وظیفه آن روشن ساختن اندیشه هاست .

اواخر قرن دوازدهم هجری، یکی از علمای عثمانی، فتوای به حرمت سیگار داد و بالاتر آن که گفت اگر کسی آن را حلال بداند کافر است. عالم دیگری به نبرد با وی شتافت و با رویه تکفیرگرایی او به مقابل برخاست. وی در این رساله، روی این اصل تاکید کرد که تکفیر روش مجتهدان و فقیهان متین نیست و این رویه افراد ساده اندیش است که به خاطر اندک چیزی دیگران را تکفیر می کنند. آنچه ذیلا می آید گزارشی فارسی از این رساله و سپس ارائه متن عربی آن است، به هدف آن که بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.

معلوم نیست چه کسی ۱۲۰ سال پیش در شب ۱۲ اردیبهشت ۱۲۷۵ شمسی یا همان ۱۷ ذی‌قعده ۱۳۱۳ قمری در بی‌وقتی شب، پیام به میرزا رضا برد که فردا شاه به زیارت زاویه مقدسه می‌آید اما او فردا یک ساعت از ظهر نگذشته درنگ نمی‌کند و تیری را از ده لول روسی که از بارفروش خریده بود شلیک می‌کند. تیری که سکه صاحبقرانی ناصرالدین شاه را در شبی که ضرب می‌شود از رونق می‌اندازد.

سنت آوازهای مذهبی در کویر مرکزی ایران، از یک سو ریشه در «مجموعه نغمگی»آوازهای کویری و آواهای مشترک در فرهنگ چاپاری دارد و از سوی دیگر مرتبط با موسیقی کلاسیک شهری، اما در قالب و فرم موسیقی های مذهبی است. به عبارتی دیگر این سنت آوازی بخصوص در آیین های مذهبی و نمایش تعزیه ، لزوما در «مجموعه نغمگی» موسیقی اقوام نمی گنجد و اثرگذاری و ردپای موسیقی قومی در آن نقش و اثری کمتر از موسیقی دستگاهی دارد.

نخستین شاعر مدرن روسی، انتیوک کانتِمیر[1] (1709- 1744) در سال 1739 از نبود معادلی روسی برای واژه‌ «کریتیک» فرانسوی گلایه کرد[2]. کم‌تر از یک قرن بعد، الکساندر پوشکین (1799-1837)، یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های ادبیات معاصر روسیه، در نامه‌ای خطاب به یکی از دوستانش نوشت: «ما چیزی به نام نقد نداریم... ما نه مقاله یا یادداشتی در نقد یک اثر داریم، نه حتی یک کتاب درباره‌ نقد»[3]. چند دهه بعد از این گفته‌ پوشکین بود که میرزا فتحعلی آخوندزاده (1812-1875)، یکی از اندیشمندان مهم جنبش تجددخواهی در ایران، از «فن» نوشتاری جدیدی گفت که به زعم او در دنیای اسلام تازگی داشت: فن کریتیکا.

یکی از مناسبت‌‌های بسیار ارزشمند ماه رجب، مبعث پیامبر گرامی اسلام(ص) است. اجماع مسلمانان بر این است که حضرت محمد(ص) علاوه بر رسالت «ابلاغ وحی» دریافت شده از عالم علوی، دو مقام دیگر نیز به حکم الهی دارا بودند؛ مقام اول «مقام قضایی» است که براساس آن و به نص قرآن کریم، مسلمانان وظیفه داشتند اختلافات خود در زندگی اجتماعی را با قاضی قرار دادن پیامبر اکرم(ص) رفع و رجوع کنند و دستورات قضایی او را با طیب خاطر بپذیرند.