مقاله

لودویگ ویتگنشتاین، یکی از مهم‌ترین فلاسفه قرن بیستم است که 26 آوریل 1889 در وین به دنیا آمد. ثروت سرشار کارل ویتگنشتاین، پدر لودویگ و از صاحبان بزرگ صنعت آهن و فولاد، زندگی اشراف‌منشانه‌ای به خانواده‌اش بخشیده بود؛ خانواده‌ای که در مرکز حیات فرهنگی وین اواخر قرن نوزدهم قرار داشت. خانه کودکی لودویگ پر از طنین موسیقی بود و موسیقیدانان و نوازندگان در برنامه‌هایی که عصرها در آنجا برپا می‌شد، شرکت می‌جستند.

فیلسوف آلمانی كه با روی کار آمدن هیتلر مجبور شد از آن كشور بگریزد، تحت تاثیر افكار یاسپرس و هایدگر قرار گرفت و این سبب گرایش او به سوی فلسفه شد. آرنت یونان باستان را می ستود اما آن را جامعه آرمانی نمی پنداشت، به نظر او سیاست موجب می شود مردم در كنار یكدیگر زندگی كنند پس «سیاست» مظهر آزادی است. در نظر آرنت، در یونان باستان مردمان تنها زندگی دو بعدی داشتند. «تأمین معاش» و «ورود به عرصه سیاست».

نشست «تجربه ایرانی مواجهه با علوم انسانی مدرن» به همت پژوهشکده فرهنگ معاصر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی فدر سالن حکمت پژوهشگاه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.در این نشست علمی، رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، حسینعلی قبادی رئیس و استاد پژوهشگاه علوم انسانی، غلامرضا ذاکرصالحی دانشیار و مدیر گروه مطالعات تطبیقی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، نعمت الله فاضلی دانشیار انسان شناسی و رئیس پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، حجت الاسلام و المسلمین حمیدپارسانیا استاد حوزه علمیه قم و دانشیار علوم اجتماعی دانشگاه تهران، عبدالرسول خیراندیش استاد تاریخ دانشگاه شیراز، محمد امین قانعی راد دانشیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و رئیس انجمن جامعه شناسی ایران و امیر علی نجومیان دانشیار زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه شهید بهشتی حضور داشتند و به سخنرانی پرداختند. گزارش پیش رو نخستین گزارش این نشست است که به سخنان داوری اردکانی اختصاص یافته است.

نثر فارسی کهن سابقه‌ای بیش از یازده قرن دارد. چنان‌که قدمت ترجمه تفسیر طبری (حدود ۳۵۰ هجری قمری) که در کتاب حاضر با حذف مواد تفسیری آمده است، نزدیک به یازده قرن است و سه ترجمه دیگر هر یک بیش ازنهصد سال. دو دهه پیش، طرحی به فرهنگستان زبان و ادب فارسی عرضه داشتم که نام موقت آن «جامع‌التراجم» بود و در آن پیشنهاد کرده بودم که ده ـ دوازده ترجمه کهن قرآن را که اغلب آنها مستقلاً یا در دل تفاسیر به طبع رسیده‌اند، به اضافه تعدادی که به صورت خطی محفوظ مانده‌اند، با هم‌اندیشی و همکوشی عده‌ای از پژوهشگران، به سرپرستی صاحبنظران برجسته‌ای چون دکتر علی رواقی و دکتر محمدجعفر یاحقی، جمع و تصحیح و تدوین و منتشر کنیم؛ اما آن طرح تحقق نیافت؛ زیرا بیشتر آرمانی بود تا عملی.

جاذبه قرآن کریم چنان است که بیش و کم هر خواننده‌ای را به خود می‌کشاند و اگر مشکلات متعدد بگذارد، بسیاری از ناشران را نیز به کاری مرتبط با آن وامی‌دارد؛ چنان که اخیراً «فرهنگ نشر نو» با همکاری «نشر آسم»، قرآنی در قطع رحلی هدیه کرده‌اند که افزون بر کتابت عثمان طه و قرائت مشهور که در کاغذ نازک و خوش‌رنگ و چشم‌نواز عرضه شده، به طرزی هنرمندانه چهار ترجمه کهن را در دو صفحه مستقل گنجانده‌اند و یکجا چند نثر متفاوت قدیمی و مهم را در معرض دید خواننده پژوهشگر متون کهن فارسی می‌گذارد و کار تحقیق را بر او آسان می‌کند؛ هرچند تهیه و تنظیم این کار با دشواری‌هایی همراه بوده است.

قومیّت معادل کلمه Ethnicity اولین بار در سال 1953 توسط دیوید رایزمن بکار رفته است. اما ریشه لغوی آن از واژه قومی Ethnic است که واژه‌ای است بسیار قدیمی‌تر که خود از واژه یونانی Ethnos مشتق شده است. سابقه‌ی تاریخی واژه «قوم» به یونان باستان برمی‌گردد. در آن دوره، واژه ethnos به قبایل کوچنده‌ای اطلاق می‌شد که که هنوز در شهرها مستقر نشده بودند. بنابراین اولاً واجد حقوق سیاسی نبودند و خارج از حیطه سیاست قرار می‌گرفتند.

بسیار دیده و شنیده شُده است که کثیری از عامیانِ روزگارِ ما و گاه بَعضِ مُنتسبین به عِلم نیز نامِ کتابِ شَریفِ مَفاتیح الجِنانِ حاج شیخ عَبّاسِ مُحَدِّثِ قُمی ـ رَفَعَ اللهُ دَرَجَتَه ـ را، به زَبَرِ جیم، یعنی: «مَفاتیح الجَنان»، تَلفُّظ می کُنَند که خَطایِ واضِحِ فاضِح است. «جِنان»، جَمعِ «جَنَّت» است به معنایِ «باغ و بهشت». «جَنان»، معانیِ دیگری دارَد؛ از جُمله، «قلب و دِل».

"گزارش شکارهای ناصرالدین شاه قاجار به کوشش فاطمه قاضیها، تهران؛ سازمان اسناد ملی ایران، ۱۳۹۰»(۱۴ محرم۱۲۷۹ -۲۷ ذیحجه ۱۲۸۱) متن اصلی کتاب حاوی متن تصحیح شده دستخط ناصرالدین شاه است که با عزیمت از سلطنت آباد به عزم ییلاق شهرستانک از راه کوه البرز شروع و به قول خودش به تفصیل به شکارهایی که شده و سایر مواردی که پیش آمده می‌پردازد.

افسانه نجم‌آبادی، استاد تاریخ و مطالعات زنان و جنسیت در دپارتمان گروه تاریخ در دانشگاه هاروارد است. افسانه نجم‌آبادی نوه شیخ هادی نجم‌آبادی، از روحانیان و مجتهدان عصر قاجار است. کتاب «زنان سبیلو و مردان بدون ریش» پژوهشی است که در سال ٢٠٠٥ از او منتشر شد. این اثر درباره چرخش گفتار جنسیتی در ایران عصر قاجار است. افسانه نجم‌آبادی در این اثر کوشیده به اتکای منابع تصویری، روایی و مکتوب نشان دهد که الگوی جنسیتی ایرانیان چگونه و برحسب چه منطقی و در متن کدام شرایط اجتماعی دچار تغيير شده است و متناسب با ارزش‌های «مدرن» بهنجارسازی شد. این اثر برنده جایزه جان کِلی از انجمن تاریخ آمریکا شد.

منشاء و چگونگى ساقى نامه‌ها ساقى نامه که مطاوى ابیاتش غالباً مجزا از قسم نامه نیست، از اقسام شور انگیز ادبیات منظوم ماست که به اقتباس ازخمریات ادب عرب مورد توجّه وتقلید شاعران ایران قرار گرفت. در بدو امر در قصائد وقطعات منظوم رودکى سمرقندى وبشار مرغزى وسپس در قصیده‌ها ومسمطات منوچهرى دامغانى در وصف مى ظاهر شد و به مرور با ظهور و بروز مضامین دیگر در سروده‌هاى سخنوران ایرانى،کاربردى جدید یافت که مقرون به معانى بلند،حاصل از تدقیق در نفسانیات بود.