مقاله

شماری از نسخه هایی از جامع کبیر صنعاء و برخی دیگر از کتابخانه های یمن که یا اصلشان و یا عکس آنها را سالها پیش در یمن و یا در تهران دیده ام و از آنها فهرستی دستی تهیه کرده ام اینجا یاد می کنم. گاه فوائدی هم از آنها یادداشت کرده ام که اینجا نمونه هایی را می آورم. آنچه آن سالها یادداشت کرده بودم گاه بسیار شتابزده بود و از اینرو خواندن برخی از یادداشتها برای خود من هم الآن ساده نیست. بنابراین خطاهایی در نقل ممکن است اتفاق افتاده باشد.

این نوشتار به بررسی دیدگاه آن‌دسته از ناظران فرهنگ ایرانی توجه دارد که با ماموریت‌های سیاسی و نظامی در ایران حضور یافته و مدتی را در مقام ریاست بر گروهی خاص از ایرانیان گذرانده‌اند. موضوع خلقیات در حوزه جامعه‌شناسی تاریخی ایرانی بسیار اهمیت دارد

درباره تاسیس جمهوری رشت توسط جنگلی‌ها در تاریخ معاصر ایران جنبش‌ها و نهضت‌های گوناگونی به وقوع پیوسته که بخش مهمی از آنها محصول هرج و مرج‌های پس از آغاز جنگ اول است. با آغاز جنگ جهانی اول (1914-1293) بر سر تقسیم مستعمرات و کسب منافع و امتیازات در بازار جهان، در میان دو دسته دولت‌های استعماری اختلاف شدید به وجود آمد

من معلم فلسفه هستم از این رو، از منظر «فلسفی» مباحث هرمنوتیکی را درباره قرآن مطرح می‌کنم. درباره موضوع رویکرد هرمنوتیکی به قرآن بحث‌های قابل توجهی شده است که متأسفانه در برخی از این مباحث به موضوع هرمنوتیک شتاب‌زده نگریسته می‌شود؛ به همین دلیل گاهی شنیده می‌شود که برخی می‌گویند اصل بحث هرمنوتیکی درباره قرآن ابهام دارد

اگر در شاهنامه، چنان که شیوه هر حماسه اصیل است، فردوسی سخت به مأخذ خود متکی است و از این رو جدا ساختن بینش او از اخلاقیات مأخذ او همیشه مقدور نیست، برعکس در منظومه‌های نظامی که پیروی او از داده‌های مأخذ او بسیار ناچیز و به گفته خود او، تنها نگه داشتن یک رشته از ده رشته است (هفت‌پیکر، ص۱۵، بیت ۳۷ـ۴۱)، گفتگو درباره اخلاق و بینش و اعتقادات شاعر، اگر نه آسان، باری مواد آن به خوبی شناخته و آماده است.

نگاه هر فیلسوف به فیلسوفان گذشته و آوردن آنها به زمان حال و گفت‌وگوی (دیالوگ) عقلانی با آنها، در انتقال میراث‌های فکری و فرهنگی از نسلی به نسل دیگر و به روز کردن آنها بسیار مؤثر است.

وقتی ارسطو می‌گوید اصل عدم تناقض نمی‌تواند ثابت شود، زیرا چیزی قبل از آن وجود ندارد که بتواند آن [اصل] را ثابت کند، او متوسل به نظریه عمومی‌تری راجع به برهان یا استدلال می‌شود: هیچ نظامی از استدلال‌‌ها نمی‌تواند اصول اولیه خود را ثابت کند. استدلال او درباره این امر در «تحلیل دوم»(posterior analytics) مطرح می‌شود، کاری که بهترین توجه را به عنوان قدیمی‌ترین رساله‌ای که در مورد ماهیت برهان ریاضی وجود دارد، مبذول داشته است.

ای آدم! من هیچ جایگاه معیّنی را برای تو تعیین نکردم، نیز، هیچ صورت خاصی؛ هیچ استعداد مشخصی به تو نبخشیدم؛ تا تو بتوانی جایگاه، صورت و استعدادهای دلخواه خود را با اراده و تصمیم خویش به دست آوری. سرشت صُلب و سخت سایر آفریدگان فقط در حصار قوانینی امکان تطور دارد که من پیشاپیش معین کرده‌ام. اما تو سرشت خود را فارغ از هر محدودیتی و با ارادۀ آزادی که به تو اعطا کردم، تعیین خواهی کرد.

من با دو پرسش اساسی در عرصه‌ی علمی خود مواجه هستم که پرسش‌های بنیادین من هستند؛ پرسش اول این است که با ظهور تمدن جدید اروپایی (که مشخصاً برای اروپای غربی است،) یا به عبارتی با ظهور مدرنیته چه اتفاقی افتاد؟ پرسش دوم این است که با انتشار تمدن جدید غربی و مواجهه‌ی ما با این تمدن چه اتفاقی افتاد؟ آنچه که دکتر عباسی بیان کردند در واقع تبیین همین دو پرسش اساسی است.

اگر حرف مورخان کلاسیک را باور کنیم، راز اسکندریه در یک صندوقچه نهفته است. این صندوقچه که مملو از جواهر بود و آن اندازه کوچک بود که می‌شد‌ با دست حملش کرد، غنیمتی جنگی بود که بیش از ۲۳۰۰ سال پیش در خانه‌های داریوش سوم، پادشاه مغلوب هخامنشی یافت شد. مردی که داریوش را شکست داد، یعنی اسکندر کبیر، بیشترِ گنجینه‌های خود را مهروموم کرد.